Қоршаған орта

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының білім ғылым министірлігі Семей
қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті .
Аграрлық факультет

Тақырыбы:Суғару кезіндегі экологиялық мәселелер
және табиғатты қорғау тәсілдері

Орындаған: Әбілқайырова К.Х.
Тексерген:Ахметова А.А.
Топ: Аг-701

СЕМЕЙ 2020 ж
• Қоршаған орта
• Экологиялық мәселелер түрлері
• Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі заңдар
• Тұжырымдама
• Пайдаланылған әдебиеттер
Экология ғылымына
кіріспе.
Экология терминін ғылымға 1866 жылы неміс биологы Эрнст Геккель
енгізген. Экология тірі организмдер мен қоршаған ортаның тығыз
байланыста, қарым қатнаста тіршілік ету жайындағы ілім. Қазіргі
кезде адамның қоршаған ортамен қарым- қатнасы ерекше маңызға
ие болып отыр. Жер шарындағы халық санының жедел өсуі және
көптеген елдердің индустриалды дамуы табиғи ресурстарды
пайдалануды еселеп арттырып, адамның табиғатқа әсерін көлемін
өсіре түсуде.Соңғы жылдары пайдалы қазба қорларының азаюы, жер
бетінен өсімдік және жануарлар дүниесінің көптеген өкілдерінің
жойылуы, және табиғи ортаның шектен тыс ластануы айрықша белең
алып отыр. Сондықтан жыл сайын жерлерді суландыру. Ормандарды
қалпына келтіру, топырақтын құнарлғын сақтау және топырық
эрозиясына жол бермеу төңірегіндегі жұмыстар кең көлемде
жүргізілуде.
Қоршаған орта
Қоршаған орта табиғи объектілердің, өзара қарым қатнастағы атмосфералық ауаны, жердің
озон қабатын, суды,топырақты, жер қойнауын, жануарлар мен өсімдіктер дүниесін, сондай ақ
климатты қоса алғанда жиынтығы.
Экологиялық қауіпсіздік дегеніміз жеке дамның, қоғамның өмірлік маңызды мүдделері
құқықтарын қоршаған ортаға антропогендік және табиғи ықпал ету нәтижесінде туындайтын
қатерден қорғалуының жай күйі.
Қоршаған ортаны қорғау табиғат пен адамның өзара үйлесімді іс қимылына, қоршаған
ортаның сапасын жақсартуға,табиғиресурстарды ұтымды пайдалану менмолықтыруға
бағытталған мемлекеттік және қоғамдық шаралар жүйесі.
Қоршаған ортаның ластану қрошаған ортаға ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық
заттардың, радиоактивті материалдардың, өндіріс пен тұтыну қалдықтарының түсуі, сондай
ақ қоршаған ортаға шудың, тербелістің физикалық әсері.
Қоршаған ортаны пайдалану дегеніміз адамның шаруашылық және өзге де қызметінде
табиғи ресурстарды пайдалану.
Табиғи ресурстар дегеніміз бұл қоғамның материалдық мәдени және басқа қажеттіліктерін
қамтамасыз ету процесінде пайдаланылатын құрамдас бөліктер.
Экологиялық мәселелер:
түрлері
Бүгінгі таңда адамзат табиғатты игеруде, ғылым мен
техниканың дамуында ғаламат табыстарға жетті.
Екінші жағынан өркениеттің дамуымен қатар
биосфераның тұрақсыздануы және қоршаған ортаның,
табиғи жүйелердің тозу қауіпі туындап отыр. Соның
салдарынан барынша шиеленіскен
жаһандық,
Ұлттық
жергілікті экомәселелер қалыптасты.
Ұлттық экологиялық
мәселелер.
• Семей;
• Арал;
• Каспий;
• Су ресурстарының сарқылуы және ластануы;
• Байырғы ластанулар;
• Трансшекаралық сипаттағы мәселелер;
• Әскери ғарыш және сынақ кешендері
полигондарының әсері
Арал теңізінің экологиялық
ахуалы.
• Арал теңізі қазақстанның інжу маржаны, шөл белдеміндегі
бірден бір көгілдір су айдыны еді. Оның апатқа ұшырағанға
дейінгі көлемі -1066км2 тереңдігі 30-60 метр,тұздылығы 10-
12%болған. Қойнауы кәсіптік бағалы балықтарға бай, жағасы
қоға мен қамысты теңіз еді. Сол кездерде жылына 50 150 мың
балық ауланса, теңіз жағасынан едәуір мөлшерде бұлғын терісі
игерілген.Арал өңірінің тұрғындары 1970 жылдарға дейін
әлеуметтік экономикалық тұрғыда жақсы қамтамасыз
етілгентіршілік кешті.1960 жылдан бастап Арал өңірін игеру
қолға алынды.Арал теңізін құтқару жөніндегі бірнеше ғылыми
болжамдар мен жобалар бар:
Сібір өзендерін Қазақстанға бұру.
Әмудария мен Сырдария өзендерінің суын реттеу арқылы суды
молайту.
Арал теңізін жартылай сақтап қалу.
Каспий теңізінің суын жасанды канал арқылы әкелу.
Жер асты суларын пайдалану.
Арал теңізінің өздігінен табиғи реттелуін немесе толысуын
күту.
“Арал тағдыры адам тағдары” болғандықтан оны сақтап қалу
аға ұрпақтың болашақ алдындағы борышы.
Қазақстан Республикасының су қоры. Қазақстан
жерінде өзен, көл, мұздықтар мен жер асты суының
таралуы және Су қоры олардың деңгейлік
ерекшеліктері ең алдымен климат факторларына,
жер бетіне түсетін жылу мен ылғалдың
арақатынасына тәуелді. Су қорларының ішінде,
әсіресе, өзен және көл ағындарының маңызы аса
күшті. Бірақ көпшілік өзен-көлдердің деңгейлері
үнемі күрт ауытқып отырады: кей жылдары су
мөлш. қалыпты орташа деңгейден 2–4 есе артық
болса, қуаң жылдары көптеген айдындар мүлдем
құрғап қалады. Аридтік аймақта жайласқан
Қазақстанның маңызды табиғи қорларының бірі –
жер асты суы. Су қорлары кең-байтақ аумақта
біркелкі таралмаған.

Мұздықтар. Қазақстандағы жер беті ағын суы қорының
негізгі көзі – мұздықтар суы. Таулық өңірлерден жалпы
ауд. 2033,3 км2-лік 2724 мұздық анықталды (1985).
Жалпы мұз басудың тең жартысына жуығы (1000 км2-
ден астам) Жетісу Алатауында (мұздық аум. 1369 км 2),
қалғаны Іле мен Күнгей (610,7 км2), Теріскей (144,9 км2)
Алатауларында, Алтай мен Сауыр жоталарында (106,2
км2), Қырғыз және Талас Алатауларында (101,5 км2).
Қазақстан мұздықтарын 3 топқа жіктеуге болады:
аңғарлық мұздықтар, беткейлік мұздықтар және
денудациялық беткейлер мұздықтары (жұмыр, мүжіле
тегістелген шыңдарда).
Өзендердің лайлылығы жөнінен Қазақстанның жазық және таулы аудандар
арасында үлкен айырмашылық бар. Жазық жер бедеріне және өзен егістігінің
шамалы болуына байланысты мұндағы өзен суында қатты зат ағыны біршама
аз болады, лайлылығы 200 г/м3-ден артпайды. Борпылдақ жынысты өңірде
ағатын Батыс Қазақстан өзендерінің лайлылығы тым жоғары (500–700 г/м3).
Таулы аудандар өзендерінің лайлылығы ағыс бойымен төмен қарай 50–100 г/
м3-ге дейін артады.
Каспийге мұнайдың төгілуі және
ластануы
Экологиялық заңдар
• Экологиялық құқықтық нормативтік актілердің ішінде халықаралық құқықтық
нормативтік актілер ерекше орын алады.
• Қ.Р Конституциясының 4- бабы 3-тармағында Республика бекіткен халықаралық
шарттардың Республика заңдарынан басымдығы болады.
• Қ.Р Конституциясының 6-бабы 3тармағы: Жер және оның қойнауы, су көздері,
өсімдіктер мен жануарлар дүниесі,басқада табиғи ресурстар мемлекет
меншігінде болады.
• Қ.Р Конституциясының 31- бабы,1-тармағы: Мемлекет адамның өмір сүруі мен
денсаулығына қолайлы айналадағы ортаны қорғауды мақсат етіп қояды.
• Қ.Р Конституциясының 38-бабы : Қ.Р азаматтары табиғатты сақтауға және
табиғат байлықтарына ұқыпты қарауға міндетті.
Арнайы экологиялық
құрам
• Қ.Р ҚК нің 11тарауында Экологиялық қылмыстар деген атпен (277-294
баптар)шоғырланған.Бұлар таза экология саласындағы қылмыстар.
Шаруашылық және өзгеде қызметке қойылатын экологиялық
талаптардың бұзылуы өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса үш жылға
дейінгі мерзімге белгілі бір қызметпен араласу құқығынан айырып не
онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға
жазаланады.
• 278- бап Ықтимал экологиялық қауіпті химиялық, радиоактивті және
биологиялық заттарды өндіру мен пайдалану кезінде экологиялық
талаптардың бұзылуы бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан
айыруға жазаланады.
• 281- бап. Суларды ластау, бітеу және сарқу жүзден екі жүз айлық
есептік көрсеткішке дейінгі кезеңдегі жалақысы немесе өзге де табысы
мөлшеріне айыппұл салуға, не бес жылға дейінгі мерзімге белгі бір
лауазымды атқаруға, не бір жылға дейіегі мерзімде түзеу
жұмыстарына, не үш айға дейінгі мерзімге қамауға жазаланады.
Экологиялық
проблемаларды шешу
жолдары.
• Жер шарындағы экологиялық жағдай күннен күнге шиеленісе
түсуде.Бұрын соңды болмаған саяси әлеуметтік,экономикалық даму
үрдістерінен өзіне ыңғайлы бағыттарын таңдап, тығырықтан шығу
жолы іздестірілуде. Көптеген дамыған елдерде ауыл шаруашылығы
өнімдерінің тазалығына сараптама жасау 1980 жылдан бастап ақ
қолға алынған Өйткені химиялық тыңайтқыш арқылы алынған
өнімдер әлдеқайда арзан, ал таза өнімдердің бағасы жоғары болып
келеді. Мұндай экономикалық сараптау адамдардың денсаулығына
тигізетін әсеріне жасалған қорытынды деп түсіну керек.
Тұжырым
• Сонымен, қоршаған ортаны қорғау, табиғи байлықтарды
ұлғайту және сақтау,оларды тұрақты әрі тиімді пайдаланумен
қатар қоршаған ортаны өндіріс қалдықтарынан, өндірістен
шыққан шайынды сулардан, улы химикаттардан мен
басқадай түрлі қалдықтарымен ластануға жол бермеуге
қоғам болып бір адамдай жұмылып қызмет жасау керек.
• Екіншіден осы мақсатқа бағытталған мемлекеттік
нормативтік құқықтық актілер мен заңдар, халықаралық,
мемлекет аралық келісімдер,конвенциялар,шарттардың
кешендік жиынтығы.
• Мемлекеттік заңдар мен халықаралық келісімдерге сәйкес
қазіргі және болашақ ұрпақтардың пайдасы үшін қоршаған
ортада түрлі табиғат қорғау шараларын жүргізуде әрбір
көкірегі ояу “елім менің жерім менің” деген адам ат салысу
керек!
Пайдаланылған
әдебиеттер:
Г.С. Оспанова, Г.Т Бозшатаева, “Экология”,Алматы-
экономика 2002ж
Ә.Бейсенова,А.Самақова,Т.Есполов, “Экология және
табиғатты тиімді пайдалану”.
М.Н Биғалиева ,“Аралым-арым, Балқашым-бағым”
Ұ.Б Асқарова, “ Экология және қоршаған ортаны қорау”,
Алматы 2007ж
А.Ж Жақбосова, Г.Ә Саинова “Экология”, Алматы 2003ж
Журнал “Қазақстан экологиялық бюлетень” , Алматы 2002ж
Интернет жүйесі

Ұқсас жұмыстар

Антропогендік əсер тигізетін көздерді бақылау

Антропогендік əсер факторларын бақылау

Қазақстандағы қоршаған ортаны қорғау мәселелері

Қоршаған ортаны қабылдау

Қоршаған ортаны

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Табиғи ортаның сапасы мен халық денсаулығы

Бақылау объектісінің өзгеруін бақылау

Табиғи сұрыпталу түрлері

ҚОРШАҒАН ОРТАНЫҢ АДАМ

Пәндер