Тарих сөзінің мағынасы

Презентация қосу

Исламдағы тарих түсінігі
мен негізгі дереккөздер
Тарих сөзі саби, хабеши және ғибрани тілдерінде ай,
уақыт және айды көру мағынасында «яреах» немесе
«ярах» сөзімен айтылған. Кейін бұл сөз арабшаға
«Әрраха» немесе «Уарраха» формасындағы етістіктен
шыққан «Тарих» сөзі қолданылды. Тарих сөзінің
мағынасы: «Айға қарап уақыт тағайындау», «оқиғаның
болған күні мен жылы», «бір нәрсенің болған уақыты
мен оқиғаларды келтіру»
Хз. Омар мұсылмандардың жыл санағын (16\637
жылы) һижретпен белгілегеннен бастап арабтарда
тарих сөзі қолданылған. Алайда Ауана ибн Хакам
(д.қ.ж 147\764) «Китабут Тарих» атты еңбегін
жазғаннан бастап арабтарда тарих сөзі қолданысқа
енген.
Құранда, жаратылған әлем, адамдардың жаратылысы, өткен қауым, өткен
Пайғамбарлар турасында баяндау арқылы өткен уақытты яғни тарихтың маңызды
екенін бізге білдірген. Мысалыға Ибраһим сүресінің бесінші аятында:
َ ‫ام اللَّ ِه إِ َّن فِي َذل‬
‫ِك‬ ِ ََ‫ِر ُه ْم بِأّي‬
ْ َ‫ات إِلّنلا ىَُو ِر َوذّك‬
ِ ‫ُم‬
َ ‫ّظلا َل‬ َ ‫وسى بِآيَاتِنَا أَ ْن أَ ْخ ِر ْج َق ْو َم‬
ُ ‫ك مِن‬ َ ‫سْلنَا ُم‬َ ‫َولَ َق ْد أَ ْر‬
‫ش ُكو ٍر‬ ‫ِك ِّل ص‬
َ ‫ّبََا ٍر‬ ُ ّ‫ات ل‬ٍ َ‫آَل ي‬
Расында Мұса (а.с.)ны: “Еліңді қараңғылықтардан жарыққа шығар. Алланың
күндерін ескерт” деп, мұғжизалармен жібердік. Шәксіз мұнда; бейнетке сабыр етіп,
нығметке шүкіршілік етушілер үшін өнегелер бар. (Ибраһим, 14\5)
َ ‫ص‬
‫يل‬ َ ‫ّلا ََذِي بَْي‬
ِ ‫ن يَ َد ْي ِه َوتَ ْف‬ ‫صدِيق‬
ْ َ‫َكن ت‬
ِ ‫َان َحدِيثًا يُ ْفتَ َرى َول‬ ِ َ‫ص ِه ْم ِعْب َر ٌة أِّلُولِي األَلْب‬
َ ‫اب َما ك‬ ِ‫ص‬ َ ‫َان فِي َق‬ َ ‫لَ َق ْد ك‬
‫ون‬ ْ K‫ُكل‬
َ ُ‫َش ّي ٍء َو ُه ًدى َو َر ْح َمةّل ًِ َق ْو ٍم يُ ْؤ ِمن‬
Әрине пайғамбарлардың қиссаларында ақыл иелері үшін өнеге бар. Құран бір
жасама сөз емес. Бірақ өзінен бұрынғы кітаптарды растайды. Сондай-ақ иман келтірген
ел үшін әр нәрсені ашықтайтын тура жол және игілік. (12\111)
Мұсылмандардың тарих жазуына себеп факторлар:
1. Абдулла ибн Амрдың «Сахифа»сын жазуы
2. Әнас ибн Маликтің (р.а.) жинақтаған хадистерін
Пайғамбарымызға (с.а.с.) туралатқызуы,
3. Амр ибн Хазмның Пайғамбарымыздың хаттарын жинауы.
4. Сәһл ибн Әбу Хасма Әнсари «Сияр және мағази» қатысты
сахифасы
5. Пайғамбарымыздің (с.а.с.) көрші елдерге жіберген хаттары
6. Ибн Шиһаб Зуһри мен Уруа ибн Зубәйрдің «Сахифасы»
7. Муса ибн Уқба, Ибн Исхақ, Мағмар ибн Рашид «Сияр және Мағази» лары
8. Хз. Омар хаттарды, келісім шарттарды, бұйрықтарын сандықтың ішінде
сақтайтын еді.
9. Муғауия «әнсаб»қа қатысты мәліметтерді жинатқан. Оның бұйрығымен Санға
қаласынан Убейд ибн Шариия шақыртылып, Араптардың және басқа тайпаларға
қатысты хабарларды жинақтауын бұййырған.
10. Бірінші Уәлид өз кітапханасына Халид ибн Әбул Хаййажды Құран және
хабарлар мен шиғрларды көшіріп жазуды бұйырған.
11. Аббаси халифасы Әбу Жағфар әл Мансур, Ибн Исхақтан «Сияр және
Мағазиге» қатысты кітап жазуын ұсынған.
12. Һарунрашид, Әбу Юсуфтан Мемлекет қазынасының пайдалары мен
жұмсайтын жерлеріне қатысты кітап жазуын ұсынған. «Китабул Хараж»
Ислам тарихына қатысты мәліметтер мынадай дереккөздерде өтеді:
1. Қурайш тегіне қатысты алғашқы жазылған еңбектерден бірі: Муарриж әс
Сәдуси (д.қ.ж. 195\810) «Китабу хазф мин нәсаби қурәйш» атты еңбегі.
(Бейрут, 1396\1976)
2. Һишам ибн Мұхаммед әл Кәлбидің (д.қ.ж. 204/819) араптардың тегі мен
тарихына қатысты 150 кітап жазғандығы айтылады.
3. Зуһридің үш шәкірті ислам тарихын жазған ең атақты ғалымдардың
қатарында:
4. Муса ибн Уқба «Китабул Мағази» атты кітабі
5. Мағмар ибн Рашид «әл Мағази ән Нәбауиия»
6. Ибн Исхақ «Сияр және Мағази»
7. Кейінгі уақытта Ибн Сағд «Табақат» атты еңбегінде жоғарыда өткен
кітаптардан пайдалана отырып толыққанды еңбек жазған.
Ислам тарихына қатысты жазылған еңбектер:
1. Ауана ибн Хакам «Китабут Тарих», «Сирату Муғауия» бұл кітаптар
күнімізге жетпеген.
2. Сәйф ибн Омар «Китабур ридда уәл футух», «Китабул жамал» (толықтай
күнімізге жетпеген)
3.Ибн Исхақ «Сияр уәл Мағази»
4. Ибн һишам «әс Сира»
5. Ибн Сағд, «әт Табақат әл Кубра»
6. Табари «әт Тарих»
7. Бәлазури «Футухул Булдан»
8. Яғқуби «әт Тарих»
9. Ибн Кәсир «әл Бидая әун Ниһая»

Ұқсас жұмыстар

Дарий бастаған парсылар

Гендерлік зерттеулердің әдістерін, колданудың практикалық жолдарымен таныстыру

Сақтар туралы деректер

Сөз мерген

Жомарттық пен сараңдық

Өтемісұлының туған жылы

Сақтардың коғамдық құрылысы

ХХІ ғасыр көшбасшысы интеллектуалды ойыны

Сөзжасам жүйесі

Қазақ тілі пәнінен тест тапсырмалары

Пәндер