Есту бұзылыстары бар балалардың оқыту ерекшеліктері

Презентация қосу

Сенсорлық бұзылысы бар балаларды
жалпы білім беру үрдесіне қосу.

Орындаған:Ғаниева Ақтілек
Жоспары:
Сенсорлық бұзылысы бар балаларды жалпы
білім беру үрдесіне қосу.

Жалпы білім беру ортасындағы түзету
ортасы.
Сенсорлық жүйе (лат. organum sensuum, лат. organon — мүше, ағза; лат.
sensuum — қабылдау, сезу) — ішкі және сыртқы ортаның түрлі әсерлерін
қабылдайтын сезім жүйесі талдағыштардың (анализаторлардың) шеткі бөлігі,
яғни рецепторлар.
Рецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін
ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына
байланысты: экстерорецепторлар және интерорецепторлар болып екіге
бөлінеді. Экстерорецепторлар - организмге қоршаған сыртқы ортадан келетін
тітіркендіргіш әсерлерін қабылдайды.
Оған дәм сезімі, иіс сезімі, сипап сезу, көру, есту және тепе-теңдік сақтау
рецепторлары жатады. Интерорецепторлар — ішкі мүшелерде, ұлпаларда, қан
және лимфа тамырлары қабырғаларында орналасып, осы мүшелерден келетін
тітіркеністерді қабылдайтын сезімтал құрылымдар. Олар организмдегі зат
алмасуды қамтамасыз ететін мүшелердің үйлесімді қызмет атқаруын реттейді.
Интерорецепторлардың жеке арнайы түрі — проприорецепторлар. Олар тірек-
қимыл аппараты мүелеріне (қаңқа сүйектері, бұлшықеттер, буындар) әсер
ететін тітіркендіргіштерді қабылдайды.
Сезім мүшелері — сыртқы қоршаған ортадан Сыртқы және ішкі тітіркенуді қабылдап
және ағзаның өзінің ішкі органдарынан келген талдайтын сезімтал жүйкелер жиынтығын
ақпаратты алғашқы талдау жасайтын физиолог ғалым И.П.Павлов анализатор деп
перефериялық арнайы анатоми-физиологиялық атады.Сезім мүшелерін кейде сенсорлық
жүйе, Сенсорлық жүйенің перефериялық бөлімі. жүйе деп те атайды
Қоршаған ортадағы барлық мәліметтерді біз сезім
мүшелерінің көмегімен аламыз.
Адамда 5 сезім мүшелері бар, оларға:
көру мүшесі - көз,
есту мүшесі - құлақ,
дәм сезу мүшесі - тіл,
иіс сезу мүшесі - мұрын,
сипап сезу мүшесі - тері жатады.
Сезім мүшелерінде сезгіш нейрондардың ұшы
(рецепторлар) әр түрлі тітіркенулерді
қабылдайды. Дыбыс, температура, химиялық ісер
т.б. тітіркендіргіштерге жатады. Әрі қарай сезгіш
нейрондардың өсінділері арқылы қозу үлкен ми
сыңарлары қыртысының белгілі бір аймағына
беріледі.
Сурдопедагогика

Есту қабілеті бұзылған балаларды оқыту мен тәрбиелеумен айналысатын
педагогиканың бір саласы. Есту қабілетінің бұзылуы сыртқы, ортаңғы және
ішкі құлақтарды зақымдайтын аурулар нәтижесінде пайда болуы мүмкін.

Тифлопедагогика

Көру қабілеті бұзылған балаларды оқыту және тәрбиелеумен айналысатын
педагогиканың бір саласы. Көру қабілетінің бұзылу деңгейіне қарай олар
көрмейтін және нашар көретіндер болып бөлінеді.

Логопедия

Тіл бұзылыстары, оны жою мен оның алдын алудың әдістері мен қағидаларын
зерттейтін ғылымның бір саласы. Бала тілінде болатын бұзылыстарды
зерттеп, оны жоюдың жолдарын іздестіретін арнайы педагогика тарауының
бірі.
Көрмейтін балалардың психофизикалық
Көру қабілеті бұзылған ерекшеліктері және ерекше білім беруге
балаларға инклюзивті білім берудегі қажеттіліктері,Бұл санаттағы
ерекшеліктері мен кездесетін балалардың көру өткірлігі көзілдірікпен
қиыншылықтарды шешу түзете отырып жақсы көретін көзде 0 (0%)
жолдары.Әрбір мемлекет қоғамында мен 0,04 (4%) аралығында болады.
мүмкіндігі шектеулі балалар өмір Сондай-ақ, көру өткірлігі жоғары (1-ге
сүріп, білім алып, тәрбиеленуде. дейін, яғни 100%) бірақ көру аумағы 10-15
Олар белгілі бір ортаға, қоғамға градусқа дейін немесе көру нүктесіне
тәуелді. Мүмкінділігі шектеулі дейін шектеулі балалар жатады. Бұндай
балалардың денсаулығын қадағалау балалар көруді танымдық және бағдарлық
дәрігерлердің қызметі болса, әрекетте шектеулі қолдана алатындықтан
тәрбиеленуі ата-аналар құзырында, олар көрмейтіндер қатарына
ал білім беру мен тәрбиені қатар жатқызылады. Көру талдағышының
ұйымдастыру педагог- зақымдану ауырлығы мен сипаты барлық
психологтардың міндеті. сенсорлық жүйесінің дамуына әсер етеді,
қоршаған ортаны танудың басты
жолдарын, сыртқы әлемді қабылдау
толықтығы мен нақтылығын анықтайды
Көрмейтіндердің сөйлеу тілін ата-аналар,
педагогтер мен мамандар тарапынан дұрыс
қалыптастыруға әсер болса, қалыпты деңгейге
дейін дамып, әртүрлі әрекет түрлеріне қатсу
мүмкіндіктерін кеңейтетін орын толтырушы күшті
құрал бола алады. Сөздік қорды дамыту
қолданылатын және түсінетін сөздер қатарын
арттыру және сөздікті мағыналық дамыту арқылы,
яғни, атауын білдіретін сөздер мен заттар
сәйкестігі, нақты зат пен сөздің мағынасын
жалпылау процесі жүргізіледі.
Көрмейтін, көруі нашар, кейіннен көрмей қалған үшін арнайы сыныптарда оқу процесінің өзіндік міндеті
болып алғашқы ауытқуларда, тірек саласындағы, кеңістік бағдарлаудағы бұзылуларды толықтыру, елестету
және түсінік жүйесін қалыптастыру, заттық-тәжірибиелік әрекеттің, әлеуметтік коммуникация дағдыларын
дамыту болып табылады. Сыныптарды толықтыру: Көрмейтіндер үшін – 8 баладан аспайды; Көруі нашар,
кейіннен көрмей қалған үшін – 12 баладан аспайды. Көру қабілеті бұзылған оқушыларды оқыту жалпы орта
білім беру көлемінде іске асырылады.Көруі нашар және көрмейтін оқушылардың мектептік білім беру
құрлымы: 1) бастауыш білім беру деңгейі - 0, 1-4 сыныптар; 23 2) негізгі орта білім беру деңгейі – 5-10
сыныптар; 3) орта білім беру деңгейі – 11-12 сыныптар. Көру нашар оқушылардың дәстүрлі сыныптарға
көшуі оқудың кез-келген кезеңінде мүмкін. Көрмейтін және көруі нашар оқушыларды оқыту арнайы
бағдарламалар мен оқудың 1 жылға созылуына байланысты оқу материалыныңқайта бөлінген және
өзгертілген жалпы білім беретін мектеп бағдарламаларымен оқытылады. Көрмейтін оқушылардың оқу
процесінде оқытуда Брайльдің тегістікнүктелі шрифтімен басылған жаппай жалпы білім беретін мектептің
оқулықтары, оқу құралдары мен әдебиеттері қолданылады. Көруі нашар оқушыларды оқыту көріп
қабылдауға қолжетімді үлкен шрифтпен басылған және арнайы суреттері үлкейтілген жалпы білім беру
мектептердің оқулықтарымен жүргізіледі. Көрмейтін, көруі нашар, кейіннен көрмей қалған балаларды
оқыту үшін жұмыстың арнайы әдістері мен формалары, көрнекіліктер, тифлотехника және т.б.
қолданылады. Көрмейтін, нашар көретін оқушыларған арналған орта білім берудің үлгілік оқу жоспарына
түзету курстары енгізілген: емдік дене шынықтыру тәрбиесі (ЕДШ), түзету ритмикасы, мимика мен
пантомиканы дамыту, әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау (ӘТБ), кеңістік бағдарлау, қалған көре алу және көру
арқылы қабылдай алу қабілеттерін сақтау,тіл дамуының кемістіктерін түзету. Тузету курстарының мақсаты
көру-бейне арқылы ойлау қабілетін, сонымен бірге кеңістік бағдарлауды, мимика мен пантомиканы дамыту,
қозғалысты реттеуді және өзін-өзі ұстауды қалыптастыру. Үлгілік оқу жоспарына жалпы білім беру
курстарымен факультативті сабақтармен бірге түзету курстарын енгізу көру мүмкіндіктерінің қалпын,
танымдық белсенділігін, қызығушылықтарын, жеке тұлғалық ерекшеліктерін ескере отырып оқушыларды
оқытуда жеке тәсілді қамтамасыз етеді
Көру, есту, сөйлеу бұзылыстары бар балаларға психологиялық –
педагогикалық сипаттама

Көру Сөйлеу
Есту
бұзылыстары бұзылыстары
бұзылыстары
бар балалар бар балалар
бар балалар
• Ауызша сөйлеу тілінің
• тұрақты (есту қабілеті бұзылуы. (сөйлеу тілінің
• 1-топ мүлдем қалыпқа келмейді) сыртқы -фонациялық
көрмейтін балалар; • екі жақтылы есту өңделуінің бұзылуы, сөйлеу
тілінің ішкі -семантикалық
қызметінің бұзылысы
• 2-топ көру деңгейі (құлақ ауруы);
өңделуінің бұзылуы;
• Дауыстың бұзылуы
төмен балалар; • Қоршаған ортамен (афония, дисфония,
фонестения).
• 3-топ көру деңгейі қатынасқа түсудің • Сөйлеу тілінің
қиындығы немесе
функционалдық жылдамдығы мен
мүлдем болмауы. ырғақтылығының бұзылуы
бұзылған балалар. Бұл категориядағы (тахилалаия, брадилалия,
тұтықпа).
(қыли, амблиопия) балалар естудің • Тіл дыбыстарының
түрлілігіне байланысты айтылуының бұзылуы
(дислалия, ринолалия,
өзіндік топтарға дизартрия)
ұсынылады. Нашар • Жазбаша сөйлеу тілінің
еститін және естімейтін бұзылуы (дислексия,
дисграфия, дизорфография).
деп ажыратылады. қалыпқа келмейді)
Есту бұзылыстары бар балалардың оқыту ерекшеліктері

Есту бұзылыстары бар балалардың, еститін балаларға қарағанда, заттармен
арнайы емес әрекет жасаудан арнайыға ауысуы нақты заттық әрекеттерді орындауы
баяу. Есту бұзылыстары бар балаларда бұл процесс арнайы үйретусіз баяу және
бірқалыпты емес өтеді, кейбір әрекеттер түрлері оларда 2 - 2,5 жаста, тіпті
мектепалды кезеңде ғана пайда болады. Балалар тек кейбір әрекеттерді орындайды,
жиі жақсы таныс заттармен ғана.
Заттық іс-әрекет негізінде есту бұзылысы бар баланың барлық қабылдау
түрлері дамиды, бірінші қатарда - көру /заттық әрекеттерді іске асыруда көмек етеді/;
қозғалыстары дамып, күрделенеді, негізгі ойлау түрі - бейнелі-әрекеттік қалыптасады.
Сюжетті-рольдік ойын - мектепалды жастағы балалардың негізгі ісәрекеті. Ерекшеліктері:
есту бұзылысы бар балалардың ойындарында үлкендердің
өмірлері, олардың іс-әрекеттері және қарым-қатынастары бейнеленеді. Ойын ісәрекетін
меңгеру арқылы олардың әрекеттері күрделеніп, толықтырыла түседі.
Есту бұзылыстары бар балалардың психикалық дамуының ерекшеліктерін
анықтауда жанжақтылықты қамтамасыз ететін жүйелілік принципін сақтау қажет:
есту қалпын, вестибулярлы аппараттың қалпын, қозғалыс және сөйлеу дамуының
деңгейін.
Есту бұзылыстары бар балалармен коррекциялық-педагогикалық жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу жолдары

Есту бұзылыстары бар балалармен коррекциялықпедагогикалық жұмыстарды
ұйымдастыру және жүргізу
жолдары
Естімейтін, нашар еститін және кейіннен естімей қалған балаларға арналған
арнайы білім беру ұйымдары есту мен көру негізінде қарым-қатынас пен ойлау құралы
ретінде ауызекі сөйлеу тілін қалыптастырумен тығыз байланыста бола отырып,
балаларды жан-жақты дамытуды, өз бетінше өмір сүруге қажетті жалпы білім алу,
еңбек ету және әлеуметтік дайындықтан өту үшін олардың психикалық және дене
дамуындағы ауытқушылықтарын түзету мен орнын толтыруды жүзеге асырады.
Интеллектісі сақталған есту қабілетінде бұзылыстары бар балаларды оқыту
мынадай тәртіпте:

1) естімейтін оқушылар дайындық сыныбы мен 1-7 сыныптарда арнайы
бағдарламалар бойынша, 8 сыныптан бастап оқушылардың білім алудағы
мүмкіндіктеріне қарай бейімделген жалпы білім беру мектептерінің бағдарламалары
мен оқулықтары бойынша;
2) нашар еститін және кейіннен естімей қалған балалар дайындық және 1-4
сыныптарда арнайы бағдарламалар бойынша, 5 сыныптан бастап оқушылардың білім
алудағы мүмкіндіктеріне қарай бейімделген жалпы білім беру мектептерінің
бағдарламалары мен оқулықтары бойынша;
3) ақыл-ой кемістігі бар естімейтін және нашар еститін оқушылар зерде бұзылыстары
бар балалар мен есту қабілетінде бұзылыстары бар балаларға арналған бағдарламалар
мен оқулықтар бойынша іске асырылады.
Есту арқылы қабылдауы мен айтуын дамыту бойынша жеке сабақтар оқу күні
ағымында және сабақтан тыс уақытта жүргізіледі.
Оқушылардың есту арқылы қабылдауы мен айтуын дамыту бойынша жеке сабақтарға
бару кестесі білім беру ұйымының әкімшілігімен бекітіледі .
Сөйлеу бұзылыстары бар балалардың оқыту ерекшеліктері

Сөйлеу тілінде бұзылыстары бар балаларға арналған арнайы (түзету) білім беру ұйымының
ерекше міндеті сөйлеу тілінің дамымауын алдын алу және онымен байланысты психикалық даму
ерекшеліктері болып табылады.
Сөйлеу тілінде бұзылыстары бар балаларға мектепте білім беру құрылымы төмендегідей:
1) бастауыш білім беру деңгейі 0, 1-4 сыныптар;
2) негізгі орта білім беру деңгейі – 5-10 сыныптар.
Негізгі орта білім беру деңгейінен кейін бітірушілер жалпы орта білім беру деңгейінде және
мамандық алу үшін жалпы білім беру мектебіне немесе техникалық кәсіптік колледждерге
ауысады.
Бастауыш білім беру деңгейінде оқыту арнайыдидактикалық материалдарды қолдану
арқылы арнайы бағдарламалар бойынша іске асырылады. Негізгі орта білім беру деңгейінде оқу
процесі мазмұны бейімделетін және оқыту мерзімдерін бір жылға арттыруды ескере отырып
қарастырылатын жалпы білім беру бағдарламалары бойынша іске асырылады.
Білім алушылардың сөйлеу тілінің даму деңгейін ескере отырып, қазақ, орыс және шетел
тілдерін оқытуға сағаттарды бөлуде нұсқалық рұқсат етіледі.
Логопедиялық түзету жұмысы оқушының тұлғалық және зияткерлік әлеуетін дамытуды
қамтамасыз ететін сөйлеу тілінде бұзылыстары бар балаларға мектепте білім беру жүйесінің
қажетті компоненті болып табылады. Арнайы логопедиялық және түзету-педагогикалық қолдау
сөйлеу тілі режимін сақтай отырып, барлық сабақтарда және сабақтан тыс уақытта көрсетіледі.
Сөйлеу бұзылыстары бар балалармен коррекциялық-
педагогикалық жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу жолдары

Сөйлеу бұзылыстары бар балалармен коррекциялықпедагогикалық жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу
жолдары
Сөйлеу тілінде бұзылыстары бар балаларға арналған арнайы
(түзету) білім беру ұйымының ерекше міндеті сөйлеу тілінің
дамымауын алдын алу және онымен байланысты психикалық даму
ерекшеліктері болып табылады.
Білім алушылардың сөйлеу тілінің даму деңгейін ескере отырып,
қазақ, орыс және шетел тілдерін оқытуға сағаттарды бөлуде
нұсқалық рұқсат етіледі.
Логопедиялық түзету жұмысы оқушының тұлғалық және
зияткерлік әлеуетін дамытуды қамтамасыз ететін сөйлеу тілінде
бұзылыстары бар балаларға мектепте білім беру жүйесінің қажетті
компоненті болып табылады.
Арнайы логопедиялық және түзету-педагогикалық қолдау сөйлеу
тілі режимін сақтай отырып, барлық сабақтарда және сабақтан тыс
уақытта көрсетіледі.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Сөйлеу бұзылыстары бар балалардың оқыту ерекшеліктері

Тіл кемістігі бар балаларды жалпы білім беру үрдісіне қосудың ерекшілігі

Көру қабілеті нашар

Психикалық дамуында ауытқуы бар балалар

Деменция ния

Естімейтін баланың сөйлеу тілінің жылдам

Көздің шаршауы

Мүмкіншілігі шектелген балаларды оқыту және тәрбиелеу жүйесі жалпы білім беру жүйесінің ажырамас бөлігі

Есту қабілеті бұзылған балалардың тәрбие жұмыстарының ерекшеліктері

Есту қабілеті бұзылған балалардың зейін ерекшеліктері

Пәндер