Қазақ даласына жер аударылған ұлттар тарихы

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ

СРО
Тақырыбы: Қазақ даласына жер аударылған ұлттар тарихы
Орындаған: Қабланов Н.
Группа: ИС-903
Тексерген: Кариева Т.
Жоспа
р:
1. Кіріспе;
2. Негізгі бөлім;
3. Қорытынды;
Кіріспе:
• 1936 жылы КСРО ХКК құпия қаулыларының негізінде Батыс
Украинадан Қазақ АКСР- не 15 мың поляк және неміс
шаруашылықтарын көшіріп-қоныстандыру басталды. Олардың
көп бөлігі Солтүстік Қазақстанға, қалғаны Оңтүстік Қазақстан
облыстарына орналастырылды. Ресейдің ішкі аудандарынан,
Украинадан, Белоруссия мен басқа республикалардан арнайы
коныс аударылғандардың жалпы саны 1936 жылға қарай 360
мың адамға жетті.
• Еділ өңірі немістерін Сібірге депортациялау идеясы 1915 жылы
туса да, оны жүзеге асыруда көптеген кедергілер кездесті. Ал
1937—1938 жылдары немістердің ұлттық мәселесі қайта
жандана бастады. Патша жүзеге асыра алмаған идеяны қолға
алуға ыңғайлы кезең туғандай еді. Қазақстандағы «Кіші
Қазан» науканы кезінде босап қалған жерлерге корейлерді,
финдер мен поляктарды орналастырғаннан кейін кезек
немістерге де келді.
• Соғыстың алдында Қазақстан аумағына тағы да поляк ұлты өкілдерінің екінші толқыны
көшіріліп әкелінді. 1939—1940 жылдары Гитлер армиясының Полынаға басып кіруіне
байланысты Батыс Украина, Белоруссиядағы поляктар қосымша кашып келе бастады.
1940—1941 жылдары поляктардың осы бөлігі Қазақстанға қоныстандырылды. Дегенмен
1936 жылғы көшірілгендер мен 1940—1941 жылдары көшірілген поляк азаматтарының
құқық жағынан айырмашылықтары болды. Соңғы келгендер «поляк осадниктері мен
босқындары» ретінде өмір сүрді. Кеңес үкіметі КСРО аумағына келген поляктардан армия
құрып, гитлерлік Германияға қарсы қою жағын да ойластырған еді. 1940—1941 жылдары
200 мыңдай поляк Ақмола, Ақтөбе, Қостанай, Павлодар, Солтүстік Қазақстан,
Талдықорған, Жамбыл, Алматы облыстарына орналастырылды. Поляк-кеңес пактісіне қол
қойылғаннан кейін олардың көп бөлігі Владислав Андерс бастаған поляк армиясының
қатарында өскери қимылдарға қатысты. Андерс армиясына енгісі келмегендердің бір
бөлігі Қазақстан аумағында қалды. Соғыстан кейін олардың көпшілігі еліне қайтқанымен,
30-жылдарда депортацияланған бөлігі қалып қойды.
• Тоталитарлық тәртіптің құрсауына алғашқылардың бірі болып қиыршығыстық корейлер
ілікті. Олардың кейбір белсенді бөлігін 1935—1936 жылдары күштеп әкімшілік қоныс
аудару басталды. Жалпы, жаппай көшіріп-қоныстандыру екі кезеңнен түрды. Оның
алғашқысы 1937 жылдың күзінен 1938 жылдың көктеміне дейін созылды. жылдың
қыркүйек айының соңынан бастап алғашқы эшелондармен бірге Қазақстандағы
корейлердің тарихы басталды. Жапон «шпионы» деп жала жабылған корейліктерді
қазақтар жанашырлықпен қарсы алып, олардың аянышты халдеріне түсіністікпен қарады,
құшағын жайып қарсы алып, қиын жағдайда қол ұшын беруден тайынған жоқ.
Включите классическое
изображение из эпохи.
1938 жылдың көктемінде корейлерді көшірудің екінші
кезеңі басталды. Енді олар тұрақты мекендерге
орналастырылды. Негізгі бөлігі жойылып кеткен
кеңшарлар мен игерілмеген жерлерге орналасқандықтан,
тұрғын үй, жұмыспен, еңбек құралдарымен қамту жағы
жетіспеді. Жаппай күшпен қоныс аудару корей халқын
өзінің тарихи отаны — Кореядан көп жылдарға қатынасын
үзіп, білім, тіл, мәдениет саласында орны толмайтын
шығынға үшыратты. 1938 жылы 1 қыркүйекте барлық
корей тіліндегі мектептер, Қазақстандағы педагогикалық
училище, 1939 жылы Қызылордадағы корей
педагогикалық институты жабылды, корей тіліндегі
оқулықтар жойылды.
70 корей ұжымшарлары республиканың 8 облысында —
Қызылордада, Алматы, Солтүстік Қазақстан, Атырау,
Қарағанды, Қостанай, Ақтөбе, Оңтүстік Қазақстанда
орналасты. Олар балық кәсіпшілігімен жөне ауыл
шаруашылығымен айналысты.
:

КСРО-ның ұлт саясатында 30-жылдардағы қуғын-сүргінге иран ұлты да
ілікті. Түрікменстан, Әзірбайжан, Грузия және Армения аудандарында тұрып
жатқан ирандықтар 1938 жылы қазан—қараша айларында Алматы, Оңтүстік
Қазақстан облысына көшірілді. Кеңес азаматтығын алған 6 мың адам
арнаулы қаулы негізінде 1710 шаруашылық (отбасы) Оңтүстік Қазақстан
облысы аудандарына, 300 шаруашылық Алматы облысы аудандарына
орналастырылды.
Күрділердің Қазақстанға депортациясы да соғыска дейінгі кезеңнен
басталады. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Кавказ өңіріндегі
күрділердің аз бөлігі Ресей империясының қол астына карады. Кеңес өкіметі
орнағаннан кейін Әзірбайжан қүрамында 1923 жылы Күрдістан
автономиялы республикасы құрылғандығы белгілі. Алайда 1936 жылы
күрділердің ғасырлар бойғы арманы аяқ асты етіліп, өздері «сенімсіз
халықтар» қатарына жатқызылды. 1937 жылдан бастап ешбір негізсіз 7,3
мың күрділер Армения, Әзірбайжан аумағынан көшіріліп, Орталық Азия мен
Қазақстанға қоныстандырылды. Күрділердің озық ойлы демократиялық
бөлігі түтқындалып, ату жазасына бұйырылды. Күрділерді көшірмес бұрын
олардың дүние-мүлкі, малдары тәркіленіп алынды. Өздері НКВД-ның катаң
бақылауында жүк вагондарымен әкелініп, облыс пен аудандарға бөліп
орналастырылды.
• Екінші дүниежүзілік соғыс басталған • Басқа халықтар да дәл осындай
соң, ізін ала Балтық жағалауы, «логикалық актілермен» депортацияға
Батыс Украина, Батыс Белоруссия, үшырады. Бас кезінде олардың
кейбіреулерінің немесе көпшілік бөлігінің
Бессарабиядан «жағымсыз
өз Отанын сатқандығы атап өтілді,
элементтерді» күштеп көшіріп- артынан аталған халықтарды түтастай
қоныстандыру қолға алынды. Егер шығыс өңірлерге көшіру туралы шешім
соғысқа дейін бұл әрекет мемлекет қабылданды. Дөл осындай «сценариймен»
қауіпсіздігін күшейту қажеттігімен қарашай, қалмақ, шешен, ингуш, балқар
түсіндірілсе, соғыс кезінде ұлттық- жөн6 т.б. Солтүстік Кавказ, Грузия, Қырым
аумақтық автономиялары бар тұтас өңірінен халықтар көшіріліп, ұлттық
халықтар қуғын-сүргінге ұшырады. автономиялар жойылды. Басқаша
айтқанда, олардан ұлттық мемлекеттілігі
Сөйтіп, тоталитаризмнің таптық
тартып алынды.
саясаты жаңа «сапалық» деңгейге
өткен еді. 1941 жылы 28 тамызда • 30—40-жылдардағы халықтар
барлық немістерді жаппай депортациясы қоғамдық-әлеуметтік
форманың жоспарлы акциясына, адам
диверсиялық және шпиондық психикасына әсер ете отырып, халықты
әрекеттерге қатысты деп айыптады. ұлттық тамырынан айыруды ойластырған
тағылық эксперимент, ғаламды қайта құру
тәжірибесіне айналды.
Күштеп қоныс аудару кезінде жол бойында және арнайы
лагерьлер мен тұрақжайларда бұл халықтардың
жартысына жуығы опат болды.
Оларды бір сәтте туған жерінен айырып, мал сияқты
жүк вагондарымен Қазақстанға әкеліп, 24 сағаттың
ішінде бүтіндей халықтарды көшіріп-орналастырып
үлгерді.
Сталиндік куғын-сүргін кезінде осы халықтардың
алдыңғы қатарлы зиялыларына қарсы «үлкен террор»
жасалды, ұлттың бетке ұстарлары тұп-тамырымен
жойылды. Жер-жерлерде ұлттық мектептер, газет-
журналдар жабылды.
Солтүстік Кавказ, Грузия, Қырым, Қалмақ өңірлеріне
күшпен жүргізілген депортациялар өзінің көлемі
жағынан ауқымды болды. 1942 жылдың күзіне қарай
кеңес әскерлері шығысқа қарай шегіне отырып, Еділ
жағалауы мен Үлкен Кавказ қыраты алқабына
жақындады. Шешен-Ингушетияның бір бөлігі, сондай-ақ
карашай, балқар, қалмақтар мекендейтін аймақ жау
қолында қалды. Тек Сталинград пен Курск түбінде
Гитлер армиясын талқандағаннан кейін ғана Солтүстік
Кавказ өңірі жаудан азат етілді. Алайда жаудан азат ету
аяқтала салысымен фашистік басқыншылармен
жақындасты деген желеумен бұл халықтарға саяси
қуғын-сүргін басталды.
1943 жылы Қарашай автономиялы республикасы
жойылып, қарашайларды көшіру туралы қаулы
қабылданды. Жалпы саны 45,5 мың адам Қазақстанның
Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарына
орналастырылды. Қалған отбасы Қырғызстанға,
Өзбекстанға аттандырылды.
Последний слайд
Завершите путешествие в историю и добавьте заключительные мысли, идеи и вопросы.

Заключительное Заключительное Заключительное
описание описание описание
1944 жылдың ақпан айынан кейін Қызыл Армиядан босатылған шешен
және ингуш ұлтының әскери адамдары НКВД-нің арнайы
қоныстарының қарамағына өтті. Дәл осындай жағдай майданда
жүрген депортацияланған халықтардың барлығына қатысты болды.
Олардың барлығы өздерінің туған-туыстары тұрып жатқан қоныстарға
немесе Орал, Сібір өнеркәсіп өндірісіне жіберілді. КСРО- ның баска
НКВД лагерьлеріндегі шешендер мен ингуштер Қарағанды лагеріне
ауыстырылды. Дағыстан АКСР-да, Грузияда, Әзірбайжанда, Краснодар
өлкесі, Дондағы Ростов, Астрахан облысында тұрып жатқан шешендер
мен ингуштар да депортация қармағынан аман қалған жоқ, көші-қон
1945 жылдың соңына дейін жалғасты. 1945 жылға карай Қазақстанға
көшірілген шешендер мен ингуштардың жалпы саны 406,3 мың адамға
жетті. 1944 жылы 7 наурыздағы КСРО Жоғарғы Кеңесінің бұйрығымен
Шешен-ингуш АКСР-і жойылды. Барлық ауданның аттары өзгертілді.
Шешен-ингуш АКСР-інің орнына Грозный облысы қүрылды. Облысқа
дейін барлық жергілікті халықтың 58%-ын құраған шешен мен ингуш
халқы осылайша туған жерлерінен қол үзді. Грозный облысына
ондаған мың орыстар мен аварлар, осетиндер, украиндар әкелінді.
Фашистік Германия басып алынған аумақтар азат етілген сайын сол
жерлердегі халықтарды депортациялау ісі де жалғаса берді. 1944—
1945 жылдары азат етілген Украина, Беларусь және Балтық
өңірінде бұрыннан мекендеп келе жатқан немістер Сібір мен
Қазақстанға көшірілді. 1945 жылдың соңына қарай Қазақстанға 9
мың неміс отбасы орналастырылды.
Ел басшылығындағы шовинистік пиғылдардың ұлт саясатындағы
белгілері жекелеген халықтар мен ұлт азшылықтарын «жағымсыз
элемент» ретінде көшірудің белең алуынан көрінді. Әңгіме бірінші
кезекте Қырым және Грузия аудандарындағы халықтарды тарихи
Отандарынан көшіру туралы болып отыр.
1921 жылы құрылған Қырым АКСР-інде орыстар, украиндар, қырым
татарлары, гректер, болгарлар, армяндар мекендеді. 1944 жылы
Берияның бұйрығымен Қырымды «кеңестерге қарсы
элементтерден» тазартуға 2000 жүк машинасы өзірленді. 1944
жылы мамырда 50 эшелонға тиелген татар ұлты өкілдері түгелдей
Қырым АКСР-інен қуылды. Депортация барысында Қазақстанға 4501
татар, 7 мың болгар мен гректер әкелінді. Депортацияға ілінген
месхеттік түріктер Грузияның оңтүстік-батыс аудандарынан 1944
жылы қарашада Қазақстанға өкелінді. Жалпы, 1943—1944 жылдары
Қазақ КСР-іне 109,3 мың отбасы арнайы қоныстандырылды.
1939 жылғы санақ бойынша Қазақстанда 6,9 млн адам тұрса, соғыс аяқталған соң
көшіп келген және депортацияланған халықтар есебінен бұл көрсеткіш шамамен 7,5
млн болды.
Жергілікті халықтың үлес салмағы 1939 жылмен салыстырғанда 38%-дан 30%-ға
дейін кеміп кетті. Тіптен кейбір аймақтарда қазақтардың үлес салмағы 2 есеге
азайды.
Сталин қайтыс болғаннан кейін 1954—1956 жылдары заңсыз қуғын-сүргінге
ұшыраған халықтар, таптар және басқа кеңес азаматтарын ақтау басталды

Ұқсас жұмыстар

Қазақстанда этностық топтардың қалыптаса бастауы

Қазақстанда этностық топтардың қалыптаса бастауы туралы ақпарат

Кірме сөздер. Презентация

А.Байтұрсынов

Ағартушылар философиясы

ХІХ ғасырдың І-ші жартысындағы қазақ әдебиеті

Қазақ халқының дәстүрлі шаруашылығы бұзылуының салдары

Б. Қаратаев – Қазақстанның көрнекті қоғам қайраткері туралы ақпарат

Астана өлеңімен таныстыру, мазмұнын ашу

Байтұрсынұлы пен

Пәндер