Үшінші және төртінші әлем елдері: анықтамасы және даму ерекшеліктері

«Үшінші әлем» - және «төртінші әлем» елдері

Орындаған:Қонақбай А. Н.

Тобы:5в020300-тарих 3 курс

Бүгінде елдер экономикалық даму үдерісіне қарай бөлінеді.

“Үшінші Әлем” - әлемдегі дамушы елдердің шартты атауы. Шамамен 1945 - 1990 ж. дүние жүзі мемлекеттері капиталистік және социалистік болып 2 лагерьге бөлінді. Осы жылдар аралығында отарлық езгіден енді ғана құтылып шыққан Оңтүстік-Шығыс Азия, Африка, Латын Америкасы елдері шартты түрде “Үшінші Әлемге” жатқызылды. 1989 - 1991 ж. Оңтүстік-Шығыс және Орталығы Еуропа мен КСРО-дағы социалдық жүйе ыдырағаннан кейін екі лагерьге бөліну өз-өзінен жойылды.

Оның орнына аса жоғары технологиялық жетістіктерге жеткен мемлекеттерде (Батыс Еуропа елдері, АҚШ, Жапония, т. б. ) постиндустриалды елдер деген атау орнықты (қара Постиндустриалды қоғам) . Ал дамушы елдерде “Үшінші Әлем” деген түсініктер қалып қойды. Қазіргі кезде “Үшінші Әлемге” негізінен Азияның, Африканың, Латын Америкасының артта қалған дамушы елдері жатқызылады.

«Үшінші әлем» түсінігі алғаш рет 1952 жылы 14 тамызда L’Observateur журналында жарық көрген француз ғалымы Альфред Совидің мақаласында қолданды.

Мақала авторы мемлекеттердің жан басына шаққандағы кіріс мөлшеріне байланысты үшке бөлген:

«Бірінші әлем» мемлекеттерінің қатарына экономикасы ашық, нарықтық қатынастарға негізделген Батыс елдері кіреді.

Индустриясы дамыған, бірақ экономикасы еркін емес бұрынғы социалистік мемлекеттер «екінші әлем» елдерінің қатарын толықтырады.

«Үшінші әлем» елдері деп жоғарыда айтылған критерийлерге сәйкес келмейтін әлемнің басқа мемлекеттері жатқызылады. (Азия, Африка, Оңтүстік Америка)

1996 жылы Малайзия экономикалық бәсекелестікке қабілетті елдердің үздік үштігіне кірді. Сарапшылар Малайзиялық керемет сөз қозғап, оны «Азиаттық айдаһар» деп атай бастады.

Қазіргі Малайзияның ауыл шаруашылық экспорты жоғары болса да, оны аграрлы ел деп айта алмаймыз. Бүгінде Малайзияның кен өндіруші және өңдеуші өнеркәсібі қарқынды дамуда, ғылымды қажет ететін өндіріс нысандары да өсуде

Төртінші әлемнің елдерінде үнемі ашаршылық, төңкеріс, саяси дүмпу немесе әлеуметтік қозғалыстар орын алып жатады. Бұған елдегі тұрақсыз экономикалық саясат себеп болып отыр. Оған қоса, мұндай елдердің көбіне игеруге табиғи ресурсы болмайды.