Әрекет немесе топтың әлеммен жасайтын өзара әрекеті

Презентация қосу

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау университеті

АДАМ ІС-
ӘРЕКЕТІНІҢ
ПСИХОЛОГИЯСЫ

Аты-жөні: Жексен Айшагүл
Тобы: ТППК-01
Мазмұны

Адам іс – әрекетінің Адам – іс әрекетінің Іс-әрекеттік
психологиясы ерекшелігі психологиялық
құрылымы

1 2 3
Адам іс – Іс-әрекет ұғымы психология саласындағы басты
түсініктердің бірі. Іс-әрекетті психикада , оның
әрекетінің ғылыми зерттеу методологиясынан психиканың

психологиясы пайда болуы мен эфолюциясынан , тұлға
ұғымының түсіндірілуі мен оның психологиялық
сипатының құрылым бөліктерінен ажырата
қарастыруы мүмкін емес. Алайда, іс –әрекет
ерекше психологиялық шындық ретінде әлдеқайда
тереңірек сипаттауды қажет ететін ұғым .
Іс-әрекет • Адамның психикалық өмірінің жан жақты дамуы
белгілі әрекетпен айналысуына байланысты
болады.Адам өмір сүру барысында өз психикасын
түсінігі түрлі жолмен жарыққа шығарады . Мәселен , мектеп
жасына дейінгі бала өз психологиясын ойын арқылы
білдіре алса , ересек алам өзінің саналы іс –
әрекеттерімен көрсетеді .
• Әркет дегеніміз – түрлі қажеттерді өтеуге
байланысты белгілі мақсатқа жетуге бағытталған
процесс
Іс –әрекет дұрыс болу үшін , біздің саған баратын
жолымыз қандай болу керек екенін анықтап алуға
тиіспіз ,- деген екен .

Әбу Насыр Әл-Фараби
Іс-әрекет - әлемді және өз-өзін саналы түрде өзгертетін процесте адамның

Әрекет немесе топтың әлеммен жасайтын өзара әрекеті.
Іс-әрекет – адамның дүниемен қарым-қатынас тәсілі. Іс-әрекет барысында
адам табиғатты, қоршаған айналаны игеріп, шығармашылық тұрғыда

ұғымы
өзгертеді. Сөйтіп, өзін іскер, жасампаз субъект ретінде қалыптастырады, ал
өзі игерген табиғи ортаны Іс-әрекет объектісі етеді. Адам іс-әрекет үстінде
кез келген затқа жат пиғылмен қарамайды. Керісінше осы заттың табиғаты
мен ерекшеліктеріне ой жүгіртіп, игереді, сондай-ақ өз іскерлігінің өлшемі
мен мәні етеді.
Іс-әрекет барысында адам табиғатпен өзара әрекетте болып қана қоймайды,
оны бірте-бірте өзінің материалдық және рухани мәдениетінің құрамына
кіргізеді. Сыртқы дүниені өзгерту адамның өзін дамытуы үшін қажетті
жағдай және алғышарт болып табылады.
Іс-әрекет тұтас процесс қарым-қатынаспен тығыз байланыста және болашақ
ұрпаққа бағытталған әлеуметтік сабақтас белсенді құбылыс болып табылады.
Адамдардың Іс-әрекеті әрдайым бұрын жасалған дәлелді алғышарттар мен
белгілі бір қоғамдық қатынастардың негізінде жүзеге асады. Сол себепті ол
нақты тарихи сипатта, нақ осы әлеуметтік шындықтың өмір сүру тәсілі
болып табылады.
Іс-әрекеттің философиялық ұғымының барлық әлеуметтік ғылымдар,
әсіресе, психология, социология, педагогика, т.б. үшін маңызды
дүниетанымдық және методологиялық мәні бар.Азаматтардың еркімен пайда
болатын заңды фактілер, былайша айтқанда еркін қалауын білдіру. Құқыққа
сәйкес келушілікке байланысты іс-әрекет (құқық бұзушылықтар ретінде)
заңды және заңсыз болып бөлінеді.
• Іс-әрекеттің әлдеқайда аяқты психологиясының тұжырымын
толықтыра ожәне түрлендіре отырып , 1940 жылдың ортасында
А.Н.Леонтьев жасаған .Оның айтуы бойынша , іс әрекет белгілі
қажеттіліктерге жауап беретін , мотивтерге бағынатын жіне
адамның дүниеге деген өзіндік қатынасын іске асыратын белсенді
процестер .
• А.Н.Леонтьев адамның кез-келген белсенділігін іс-әрект деп
атаған да жоқ, тек тұлға , қажеттілік , мотив , мақсат ,
міндеттермен психологиялық байланыстағы , мақсатқа
бағытталған белсенділіктерді ғана іс-ірекет деді.
Адам іс-әрекетінің
ерекшеліктері • Адам іс –әрекет тұтынушылық сипаты ғана емес,
жемісін беретін шығармашылықта көрініп,
жалғасын табады.
• Адам іс –әркет өзге тіршілік иелерімен
ерекшеленеді. Жануардың әрекеттік белсенділігі
жаратылыстық қажеттіліктермен іске асса, ал
адамның әрекеттері бұрын-соңды ғылыми және
мәдени жетістерімен сүйене отырып жалғасады .
Іс-әрекеттің
психологиялық
құрылымын
төмендегідей
белгілеуге болады:

1 2 3 4

• Қажеттілік • Мотив –іс • Мақсат • Жағдай -
– әрекет әрекет амал
белсенділік
Мақсат Мақсат — белгілі бір межеге қол жеткізуге бағытталған әрекеттің ой-
санадағы көрінісі. Мақсат ойлау нәтижесінде болашақты алдын ала
болжау арқылы туатын мұрат, ішкі қозғаушы күшті білдіреді. Мақсатқа
жету үшін әр түрлі іс-әрекеттер мен қимылдар жасалады. Мақсат түрлері:
1) нақтылы мақсат — іс-әрекеттің тікелей нәтижесі, заттың бейнесі; 2)
абстрактілі мақсат — талаптану, яғни жалпыға бірдей игілікті көксеу
және соған жету үшін қызмет ету. Мақсат ежелгі гректердің табиғат
философиясында әлемдік ақыл-ой заңдылығы жөніндегі ілімге
байланысты зерттелді. Олар мақсатты адамдардың іс-әрекетін
бейнелейтін ұғым ретінде қарастырылып, өзара күрделі қатынаста
болатын бірнеше түрін анықтады. Сократ әрбір жеке қимылдың мақсаты
осы жеке мақсаттарға ішкі түрткі болатын түпкілікті немесе жалпы
мақсат дейді. Аристотель заттар мен құбылыстардың ішкі мәні, белгілі
мақсатта өмір сүруі адамға ғана емес, бүкіл дүниеге тән қасиет деп
түсіндіреді. Кант мақсатты адамдар әрекетінің нәтижесі ретінде қарады.
Сондықтан, мақсаттың логикалық, танымдық мәселелерін адам өмірінің
негізгі мәселесі ретінде, этикалық-гуманистік іліммен байланыста
зерттеді. Гегель мақсатты “өзіндік” және “өзі үшін” деген принциппен
екіге бөліп, біріне табиғаттың белгілі бір мақсатқа бағынып өмір сүруін
жатқызса, екіншісіне саналы түрде іске асатын, адамдар әрекетіне тән
құбылыстарды жатқызды.
Мотив –
Мотивация – бұл жеке тұлғаны немесе топты ішкі немесе сыртқы әсерлер
ықпалнан өз қажеттіліктерін қанағаттандыру және ұыймның мақсатына жету
процессі .

іс-әрекет
Мотивацияның негізгі міндеттері:

1. Әр жұмыскерде жұмыс процессінде мотивация мағнасы құрылу;
2. Жұсыкерлер мен бастықты фирмаішіндегі негізгі психологиялық
әнгімелесуге үйрету;
3. Әр бастықта қазіргі мотивациялық әдістерімен жұмыскерлерді басқару пайда
болу.

Бұл міндеттерді шешу үшін анализ қажет:

4. Ұйымдағы мотивация процессі
5. Индивидуалды және топтық мотивация
6. Нарықтағы адам мотивация іс-әрекетінің өзгеруі
Мотив- іс-әрекет

Мотив — адамды айқын әрекеттерге шақырады. Мотив адамның » ішінде » болады , “ арнайы ” мінез-құлығы
болады, адамның сыртқы және ішкі күшіне әсер ететін факторларға тәуелді болады , сонымен қатар оған паралель
әрекет ететін басқа мотивтерге де тәуелді. Адам өз мотивіне ықпал ете алады, ол оны көтермелей алады немесе
кейбір бәсекелестіктерді алып тастай алады.
Мотивациялау – адамда белгілі бір мотивтер туғызып олар адамға белгілі бір іс-әрекет жасататын процесс.
Мотивациялау адамды басқару негізі болып табылады.
Мотивация нені іздеуіне байланысты 2 негізгі түрге бөлуге болады. Бірінші түр Адамның сыртқы ортадағы
әрекетінен туылатын мотив. Бүл түрде мотивацияны жақсы білу ғана емес адамға бұл мотив қалай ықпал ететіне
байланысты болады. Бұл мотивация сауда келісіне ұқсайды: « мен саған керегінді беремін, ал сен маған
қалағанымды бересін».Егерде екі жақ келіспей қалса онда мотивациялау жүрмей қалады. Екінші
түр мотивациялық құрылымды қалыптастыру.Мотивацияның бұл түру тәрбиелік және оқулық жұмыстар арқылы
жүзеге асады. Мотивацияның екінші түрін жүзеге асыру үшін көп жігелік және ақыл керек. Себебі
мотивациялаудың екінші түрі біріншісіне қарағанда результаты жақсы болады.
Стимул— бұл белгілі бір мотив туғызатын рычаг рөлін атқарады. Стимулдар ретінде жеке заттар,
адамдардың бір бірімен қарым қатынасы т.б. жатады. Адам кех келген стимулға беріле салмайды. Жеке
стимулдарға адам реакциясы қарсы болуы мүмкін.
Адамдардың стимулға жауабы бірдей бола бермейді. Сондықтан адамға стимул әрекет етпесе ол керексіз
болып қалады. Мысалы, ақшалық жүйе құласа біз ақщаға ештеме сатып ала алмаймыз, сонда алатын
жалақымыз өз стимул рөлін жоғалтады.
Адамды мотивациялау кезінде әр түрлі стимулдар қоданса нда бұл процессті стимулдау деп атаймыз.
Стиулдау әр түрлі формаларға бөлінеді. Тәжірибеде ең кең қолданылатын формасы бұл материалдық
стимулдау. Бұл стимулдау процессінің рөлі өте үлкен.
Стимулдау мотивациялауға қарағанда өзгеше. Себебі стимулдау арқылы мотивациялау жүзеге асады

Ұқсас жұмыстар

Ойын - бала әрекетінің негізгі бір түрі

Қылмыстық құқық бұзушылыққа сыбайлас қатысу

Қылмыстық құқық бұзушылыққа сыбайлас қатысудың ОБЪЕКТИВТІК белгілері

Сыбайлас қатысудың белгілері

Стресстің даму кезеңдері

Адамның психикалық қызметтерінің ерекшеліктері. Зейін,ой,сана,сөз

Топтық жұмыстың мақсаты

Тұлғааралық коммуникация психологиясы

Басқарудың психологиялық заңы

Бала психикасының дамуына әсер етуші факторлар. Ойын түрлеріне сипаттама

Пәндер