Медицинадағы изотоптар

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕДИЦИНА
ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ АКАДЕМИЯСЫ
МИНИСТРЛІГІ

Химиялық пәндер кафедрасы

s-, p-, d- элементтерінің медициналық -
биологиялық маңызы.Олардың
қосылыстарының медицинада қолданылуы.
Атом ядроларының бөлінуі. Медицинадағы
изотоптар.
Орындаған: Мұратұлы Қ.
Тобы: В-ЖМҚА-01-18
Қабылдаған: Рысымбетова Ж.Қ.

Шымкент 2018 ж.
ЖОСПАР:
I. КІРІСПЕ
II. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. s-, p-, d- элементтердің биологиялық маңызы
және олардың қосылыстарының медицинада
қолданылуы
2. Изотоптар
III. ҚОРЫТЫНДЫ
IV. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Элементтерді тірі ағзалардағы орташа
мөлшеріне қарай үш топқа бөледі:

1. Макроэлементтер (оттек, сутек, көміртек, азот,
фосфор, күкірт, кальциий, магний және хлор). Ағзадағы
мөлшері 10% - дан жоғары болады.
2. Микроэлементтер (йод, мыс, мышьяк, фтор, бром,
стронций, барий, кобальт). Ағзадағы мөлшері – 10%-15%.
3. Ультрамикроэлементтер (сынап, алтын, уран,
торий, радий және т.б.). Олардың ағзадағы мөлшері – 15% -
дан төмен.
Тіршілік үшін маңыздылығына қарай
химиялық элементтерді үш топқа бөледі:

1. Тіршілікке қажетті элементтер. Олар адам ағзасында үнемі
болады және ферменттер, гормондар, дәрумендер құрамына кіреді:
(H, O, Ca, N, K, P, Na, S, Mg, Cl, C, I, Mn, Cu, Co, Fe, Zn, Mo, V).
Олардың жетіспеушілігі адамның қалыпты өмір сүруін бұзады.
2. Қосымша элементтер. Бұл элементтер жануар мен адам ағзасында
болады: (Ga,Sb, Sr, Br, F, B, Be, Li, Si, Sn, Cs, Al, Ba, Cl, As, Rb, Pb, Ra,
Bi, Cd, Cr, Ni, Ti, Ag, Th, Hg, V, Se). Олардың биологиялық маңызы осы
уақытқа дейін толық зерттелмеген.
3. Өте аз элементтер. Адам және жануар ағзаларынан табылған,
мөлшері және биологиялық маңызы белгісіз.
Химиялық элементтердің атқаратын
функциясына қарай бөлінуі :

• Электролиттік орта құрушы элементтер –
s- элементтері.
• Органогенді – р- элементтері.
• Ферменттер орталығына кіруші микроэлементтер –
d- элементтері.
S-элементтері
IА және IIА топтарындағы
биологиялық элементтер адам
ағзасында көп мөлшерде
кездесіп, макробигендік
элементтерге жатады. Бұл
элементтердің катиондары адам
ағзасындағы жалпы
металлдардың 90% құрайды.
Олар ағзаның электролиттік
жүйесін қалыптастырады.
S – элементтерінің биологиялық
маңызы:

• Осмостық гомоестазды қамтамасыз ету;
• Су алмасуды реттеу;
• Жүйке импульстарын беру;
• Бұлшықет жасушаларының қалыпты
қозуын қамтамасыз ету;
• Бірқатар ферменттерді активтендіру;
Бұл табиғатта таралуы
бойынша 9-шы орында тұрған
элемент. Ересек адам
ағзасындағы сутек мөлшері
10% -ға жуық. Сутегінің негізгі
қызметі – биологиялық
кеңістікті құру. Адам ағзасында
ол басқа да макроэлементтермен
қосылысқа түсіп, амин топтарын
құрайды. Сутегі ақуыз,
көмірсулар, майлар ферменттер
құрамында болып, реттеу
функциясын атқарады. Сутектік
байланыстар арқылы ДНК
молекулалары ұрпақтап ұрпаққа
өтеді.
Асқазан шырынын түзуде
қатысады, бүйректің зат
бөлуін және зат алмасуды,
сілекей және ұйқы
бездерінің фермент бөлуін
реттейді, және қан
плазмасының сілтілік
қорының 30%-ын құрайды.
Ағзаға күніне 1г натрий
жеткілікті. Натрий мөлшері
ағзада аз болса: әлсіреу,
арықтау, шаш түсу, жүрек
айну байқалады. Ал шектен
тыс көп болса: инсулиннің
аз бөлінуі, арықтау, ағзада
ақуыздың азаюы, тез шөлдеу
байқалады.
P – элементтері:

• II-VIII топтардың негізгі топшаларының
элементтері жатады. Элементтері көбісі метелл
еместік қасиет танытады. Тек Al, Ga, In, Ge, Sn,
Pb, Sb, Bi, Po элементтердің металдық
қасиеттері басымырақ.
Р – элементтерінің биологиялық
маңызы:

• Осмостық қысымды қалыпты деңгейде ұстап
тұруға қатысу;
• Кейбір ферменттерді активтендіру;
• Асқазан сөлінің құрамдас бөлігі (хлорсутек
қышқылы);
P – Элементтерінің қолданылуы:

Күкірт (S) Оттек (O) Хлор (Сl)
Шырпы жасауда. Тыныс алу үшін. Қағаз бен Озон
Органикалық Зат өндіруде. матаны Реакцияға
синтезде. Металдарды ағарту үшін. Инертті орта
Дәрі-дәрмек балқытып HCl-хлор алу жасау үшін.
жасауда. байланыстыру үшін.
үшін.
D - элементтері

• I-VIII топтарының қосымша топшаларының
элементтері жатады. Барлық d - элементтер
нағыз металдар, олар тотығу-тотықсыздану
реакцияларында тотықсыздандырғыш
қызметін атқарады.
D – Элементтері:

Темір Мыс Мырыш Кобальт
(Fe) (Cu) (Zn) (Co)

Ұннан
Тас бұршақта, жасалған
қарақұмық тағамдарда, Сүт және
ұнында, шәй жапырақ- Ұннан сүт
еттерде, тарында, жасалған өнімдерінде,
жеміс-жидек- жемістерде, тағамдарда, жемістерде,
терде, жаңғақта, жемістерде, еттерде,
ұннан саңырау- еттерде бауырда,
жасалған құлақта, бұршақтарда
тағамдарда картопта
және кофеде
Кейбір қосылыстардың медиццинада
қолданылуы:
• Активтелген көмір (Карболен). Ауыр металдар тұздарымен,
алкалоидтармен және т.б уланғанда қолданылады;
• NaHCO3 (Натрий гидрокарбонаты). Aсқазан сөлінің
кышқылдығын кемітеді. Ол сулы ерітінділерді шаюда, жууда
қолданылады;
• H2O2 (Сутек пероксиді) – залалсыздандырғыш;
• KMnO4 (Калий перманганаты) – залалсыздандырғыш;
• Қорғасын (Pb). Медицинада қорғасын қосылыстары
антисептикалық зат ретінде қолданылады. Қорғасын
жабыстырғышының құрамында болады, оны тері ауруы – сыздауық
шыққанда қолданылады. Рентген кабинетінде жұмыс істейтін
медбикелердің киімдеріне корғасын қосылыстары қосылады, себебі
қорғасын рентген у-сәулелерін жұтатын қабілеті бар.
• Ядроларында протон саны бірдей бірақ,
массалары әртүрлі, белгілі бір элементті
құрайтын атомдар – изотоптар деп
атайды.

• Изотоп грекше «Бір орынға орналасушы»
деген мағынаны білдіреді.
• Қазiргi уақытта
химиялық
элементтердiң бәрiнiң
изотоптары бар екендiгi
анықталған. Кейбiр
элементтрдiң
изотоптары тұракты
болмайды (яғни
радиоактивтi).
Изотоптар табиғаттағы
ең ауыр элемент —
Уранда (U) бар.
Мысал ретінде Гелий (Ge)
элементін қарастыру
Пайдаланылған әдебиеттер:
«Қазақстан» энциклопедиясы, І, ІІ, ІV, VІ том
Тюкавкина Н.А. Биоорганическая химия
Патсаев Ә.К. Сейтімбетов Т.С. Шитыбаев
С.А. Дәуренбеков Қ.Н. Биоорганикалық химия
Бірімжанов Б.А. «Жалпы химия» – Алматы:2002.
З.С.Сеитов «Биохимия», Алматы, 2000
Т.С.Сейтембетов «Химия», Алматы, 1994
Электронды энциклопедия –
http:/kk.wikipedia.org/

Ұқсас жұмыстар

Интервенциялық ядролық медицина

Атомның құрамы мен құрылысы

Радиоактивтілік элементтер

САБАҚ ТАҚЫРЫБЫ РАДИОАКТИВТІ ИЗОТОПТАР ЖӘНЕ ОЛАРДАН

Микрохирургия әдісі

Атом ядросы

Периодтық жүйедегі галогендер

Сәулеленетін элемент

Ақпаратты технологиямен байланысқан медицина. Центрифуга

Медициналық технология, мақсаты мен міндеттері

Пәндер