Аминқышқылдардың негізгі көздері

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ «ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН
ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ» АҚ

Биология және биохимия кафедрасы

СӨЖ
Тақырыбы: Аминқышқылдардың негізгі көздері.
Аминқышқылдардың декарбоксилденуі

Орындаған: Мұратұлы Қ.
Тобы: В-ЖМҚА-01-18
Қабылдаған: Кенжебеков П.К.

Шымкент 2019 ж.
ЖОСПАР
I. Кіріспе
a) Аминқышқылдар туралы жалпы түсінік;
II. Негізгі бөлім
a) Аминқышқылдардың негізгі көздері;
ә) Аминқышқылдардың декарбоксилденуі;
III. Қорытынды
IV. Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Аминқышқылдар - молекуласында амин (~NH2)
және карбоксил (-СООН) топтары бар органикалық
қосылыстар:
H2N-CH2-COOH (аминсірке қышқылы (глицин))
Аминқышкылдарын радикалындағы сутек
атомдары амин тобына алмасқан карбон
қышқылдарының туындылары ретінде
қарастыруға болады. Кейбір
аминқышқылдарының құрамында екі
аминтобы, гидроксил тобы, тиол тобы —
SH, екі карбоксил тобы болады
Амин қышқылдары барлық тірі организмдерде
жүретін азотты заттар (гормондардың, витаминдердің,
медиаторлардың, пурин және пиримидин негіздерінің,
алкалоидтардың т.б. заттардың негізгі де бастапқы
қосылыстары болып саналады) алмасуына қатысады,
жануарлар мен өсімдіктер организмдерінің барлық
ақуыздарының (протеиндерінің) мономерлері
қызметін атқарады. Жасушалардағы протеиндер
биосинтезіндегі амин қышқылдарының ақуыздағы
орындарын генетикалық код анықтайды.
Микроорганизмдер мен өсімдік организмдерінің
көпшілігінде, оларға қажет амин қышқылдарының
барлыгы түгелімен, аталган организмдерде түзіледі, ал
адам мен жануарлар организмдерінде алмаспайтын
амин қышқылдары түзілмейді.
Аминқышқылдардың негізгі көздері
Адам ағзасындағы амин қышқылдарының
негізгі көзі - ақуыз. Асқазан-ішек жолдарында
ақуыздардың қорытылуы, олардың
күрделілігіне және ферментті процесс болып
табылады.

Асқазан-ішек жолдарының ферменттері
проферменттер түрінде бөлінеді,ақуыздарды
қорыту қажет болған кезде олар әр түрлі
факторлардың әсерінен белсенді түрге
ауысады.
Негізгі аминқышқылдардың табиғи көздері

Валин – қышқыл сүт және ет өнімдері,
тауық жұмыртқасы, саңырауқұлақтарда
кездеседі. Аминқышқылдардың көкөніс
көздері: фундук, соя, дәнді дақылдар, оның
ішінде бидай ұрықтары; мүкжидек,
көкжидек, апельсин және авокадо.

Лейцин – бұл ет (тауық, түрік, қоян),
балықтың еті, жұмыртқаның ақтығы жиі
кездеседі. Егер өсімдік тағамдары туралы
айтатын болсаңыз, онда лечин күріш
күріште, інжірде, суқұбырда табу үшін
жеткілікті. күнбағыс тұқымдары мен күнжіт
тұқымдар; бұршақ, зәйтүн.
Изолейцин – бұл маңызды амин
қышқылының quinoa және қарасора, асқабақ
және chia, сондай-ақ бадам және кешью
жаңғағы, кейбір жарма, ноқат байытылған
тұқымдары.Ол теңіз балығында, шошқа
етінде, сүтте бар.

Метионин – бұл пияз бен жасыл пияз, ащы
шоколад және какао, «теңіз қалдықтары»
және Бразилия жаңғақтары. Метионин
йогуртпен, сүзбе, сиыр бауырымен
қаныққан.
Фенилаланин – осы аминқышқылдың
жетіспеушілігін білмеу үшін көбірек мейіз,
спирулинаны, жидекті жейін. Жануарлардан
алынатын өнімдер: тауық еті, ветчина, сиыр
еті.

Жақсы көңіл-күйге қажет триптофан келесі
өнімдердің құрамына кіреді: жержаңғақ,
бұршақ, банан, балдыркөк, жапырақты
жасыл көкөністер, спаржа, алма, цитрустық
жемістер, картоп жаңғақтары. Көптеген
аминоқышқылдар йогурт, балық, қуырылған
ет, үй сүтінен табылған.
Денедегі гистидин тапшылығының пайда
болуына жол бермеу үшін қарақұмық,
жүгері, картоптан жасалған ыдыс-аяқтарды
гүлді қырыққабат, күріш, күріш және қауын
қалдырмау керек. Құрамында гистидин
қосылған жануарлардың тағамдары: тауық
және сиыр еті.

Бұл топтағы соңғы құрам – лизин. Ол
көптеген көкөністерде, жемістерде,
жидектер мен көкөністерде кездеседі.
Сіз оны ет, балық, сүттен ала аласыз.
Ауыспалы аминқышқылдардың көздері
Аспарагинмен бастайық. Ауыстырылған категориядағы осы амин
қышқылы құс еті, сарымсақ, түрлі теңіз өнімдері, йогурттарда көп
мөлшерде кездеседі. Аспарагиннің көкөніс көздері – тұқым, жаңғақ,
қызанақ, жасымық, бидай наны.

Келесі амин қышқылы – бұл глицин. Бұл таблеткада қабылданады, бірақ
бұл зат бар күнделікті құрамды тағамдарды жеуге болады: ірімшік, шпинат,
сүт, желе, балық желе, киви, мармелад.

Глутамин қышқылы немесе глутамат – тағам өнеркәсібінде
тұздықтардың, консервіленген балықтың, тәттілердің және жылдам
тағамның құрамына кіретін дәмді жақсартқыш рөлі ойнайды.

Глутамин. Бұл органикалық қосылыстардың көздері сау болып табылады:
қызылша қызылшасы, қырыққабат, йогурт, ірімшік, сиыр етін, рикотта
ірімшігі.
Аланин тәрізді аминқышқыл көп мөлшерде кездеседі:
• қатты ірімшіктер;
• табақтар мен өнімдері бар желатин;
• қой, шошқа еті, бұзау;
• бидай кебек;
• тары дәнді дақылдар.

Серин – көбінесе бұл зат жануар өнімдерінде кездеседі. Бұл шикі тауық
жұмыртқасы мен тауық. Серинге бай өсімдік тағамынан бидай дәндері, соя,
тофу, жаңғақ.
Карнитин – олардың күнделікті ас мәзіріне, қышқыл сүт өнімдеріне, жаңа сүт
пен балыққа – өзен мен теңізге қосылған болса, өздерінің ағзаларын
қамтамасыз ету оңай. Аминқышқылдардың құрамында көшбасшы, сөзсіз,
қызыл ет.
Соңғы тізімде бұл аминқышқылдық таурин болып табылады.Ол шартты түрде
ауыстырылатын цистеин қосылыстарынан синтезделеді, ол туралы кейінірек
білуге болады. Таурин бар негізгі өнімдер – бұл сүт және ет, сондай-ақ олардан
тағамдар.
Жартылай алмастырылатын
аминқышқылдардың көздері
Цистеин – бидай дәндері мен дәнді дақылдар,
сұлы және сұлы, соя, балық және ет
сиырының маңызды құрамдас бөлігі.
Жоғарыда айтылғандай, цистеин B6 витамині
жеткілікті болған жағдайда, амин
қышқылының тауринді өндіруге арналған
шикізат болып табылады.
Керісінше, тирозин, фенилаланиннің
қажетті түрінің ақуыздық қосылыстарынан
өндіріледі. Соңғы орнына бұл аминқышқыл
протеин синтезі кезінде ағза арқылы
қолданылады. Тирозин сүт, ашыған
пісірілген сүт, варенец, айран, йогурт,
ірімшік, ірімшік, балық және ет
тағамдарына қатысады.
Аминқышқылдар алмасуының жалпы
жолдары
Сіңірілген амин қышқылдар қан арқылы ұлпаларға,
мүшелерге, жасушаларға түседі. Амин қышқылдарының
жасушаішілік алмасуы негізінен
3 жолдан тұрады.

1. Трансаминдену реакиясы;
2. Дезаминдену реакциясы;
3. Декарбоксилдену реакциясы;

Бұлардың ішінде қарастыратымыз - Декарбоксилдену
реакциясы.
Декарбоксилдену реакциясы
Катаболизмнің реакцияларының бірі ретінде
аминқышқылдардың декарбоксильденуі
декарбоксилазалармен катализденеді, олардың коферменті
В6 витаминінің туындысы - фос-фопиридоксаль (ФП-СН=0)
болып табылады. Аминқышқылдарының
декарбоксилденуінің өнімдері көмірқышқыл газы жэне
аминдер болып табылады, олардьщ биологиялық белсенділігі
жогары болады, сондықтан оларды биогенді аминдер деп
атайды.
Кейбір биогенді аминдер жүйке жүйесінің медиаторы қызметін атқарады
жэне метаболитикалық процестерге жэне клеткалар мен мүшелердің
қызметтеріне реттеуші эсер көрсетеді. Мысалы, гистидиннің декарбоксильденуі
кезінде биогенді амин-гистамин түзіледі. Мүшелер мен ткандердің барлыгында
дерлік гистамин бар. Әсіресе өкпе мен тері ткандерінде өте коп. Гистамин
жүлында жэне мидың қосылыстарында болады. Гистамин асқазанның
шырышты қабатында түзіледі де, пепсиннің жэне түз қышқылының
секрециясы-на эсер етеді. Гистамин белокты- гепаринді комплекс түрінде
дэнекер тканінің жуан клеткаларында түзіледі жэне жинақталады. Гистамин
қанда базофилдер мен эозинофилдердің гранул аларымен байланыста болады:
Клеткадан гистаминнің клеткааралық ортаға бөлінуі эртүрлі эсерден,
мысалы, күйіп қалу, суықтан, электр немесе химиялық эсерлерден болуы
мүмкін. Ағзаның анафилактикалық жэне аллергиялық реакциялары жуан
клеткалардан гистаминнің бөлінуімен сипатталады. Гистаминнің
жергілікті бөлінуі температураның жоғарылауын, ісіну, ауырсыну, қызару
жэне т.б. қабынуга тэн белгілердің пайда болуын тудырады.
Қанда гистаминнің деңгейі жогарылаганда мынадай қүбылыстар
байқалады:
- артериолалар мен капиллярлардың кеңеюі (соның ішінде теріде), соның
эсерінен қан қысымы төмендейді;
- капиллярлардың өткізгіштігінің артуы, соның нэтижесінде сүйықтық
қаннан клеткааралық ортаға өтеді де, қысым одан ары төмендейді;
- қаннан сүйықтықтың шығуы мида қысымның жоғарылауына, жүйке
тканінің гипергидратациясына жэне бастың ауруына экеледі;
- гистамин өкпенің тегіс бұлшық етінің жиырылуын тудырып, бүл
демікпенің приступтары түрінде көрініс береді.
Гистаминнің эсерінің алдын алу үшін клиникалық
практикада гистаминге қарсы пре-параттар - димедрол,
пипольфен, супрастин, диазолин жэне т.б. жиі
қолданылады.
5-гидрокситриптофан декарбоксильденген кезде биогенді
амин - серотонин түзіледі:
Серотиннің шамамен 90%-ы ішектің хромоффинды клеткаларында
болады. Қалған бөлігі терінің жуан клеткаларында, кок бауырда,
бауырда, бүйректе, өкпеде бар, олар жергілікті гормон қызметін
атқарып, клеткааралық байланысты қамтамасыз етеді жэне ішкі
мүшелердің тегіс мускулатурасының жиырылуын, қан тамырларының
тарылуын, тромбо-циттер санының артуын тудырады. Мидың сұр
затында, гипоталамуста серотонин медиатор қызметін атқарады.
Серотонин үйқы үшін қажет деп есептеледі. Серотонин эпифиздің
гормоны - мелатониннің биологиялық бастапқы заты болып табылады:
Серотонинның мелатонинге айналуы тэулік бойы өзгеріп отырады жэне
жарыққа байланысты болады: қараңғыда мелатонинның синтезі күшейеді, ал
күндіз (жарықта)
- мелатонинның синтезі тоқтайды. Мелатонин гипофиздың ГТГ бөлуін тежейді де,
сол себептен жыныстық осу мен жыныстық белсенділікті төмендетеді. Жарық
күннің үзаруы
- мелатонинның синтезін тежейді. Бұл гонадалардың өсуін тудырушы
гонадотропты гор-мондарды гипофиздің белсенді синтездеуіне, оларда жыныс
гормондарының түзілуіне жэне жыныстық белсенділіктің артуына экеледі. Жарық
күннің азаюы - қарама-қарсы өзгерістерді тудырады.
Глутаматтың декарбоксильдену. кезінде биогенді амин-гамма-аминомай қышқылы
(ГАМҚ) түзіледі:
ГАМҚ жүйке жүйесінің тежегіш синапстарының медиаторы болып табылады. Ол коп
молшерде гипоталамуста, кара субстанцияда (s. nigra) жэне бозгылт затта ( g. pallidum)
болады.
Тирозин мен диоксифенилаланиннің (ДОФА) декарбоксильденуі кезінде түзілген биогенді
аминдер медиаторлы жэне гормональды қызметтер атқарады да, катехоламиндер деп
аталады. Оларга дофамин, норадреналин жэне адреналин жатады.
Дофамин орталық жүйкежүйесінің синапстарында (гипоталамус, лимбикалық жүйе, т.б.),
симпатикалық ганглияларда түзіледі
де, дофаминэргиялық синапстарда
медиатор қызметін атқарады.
Дофамин бауырда, өкпеде жэне
ішекте де кездеседі. Норадреналин
мен адреналин бүйрек үсті безінің
милы затының хромаффинды
клеткаларында синтезделеді жэне
гормо-нальды қызмет атқарады.
Мидың адренэргиялық
синапстарында жэне вегетативті
жүйке жүйесінің симпатикалық
талшықтарының соңында
синтезделеді де, медиатор қызметін
атқарады.
Қорытынды
Сонымен, қорыта келгенде амин қышқылдары барлық тірі
организмдерде жүретін азотты заттар (гормондардың, витаминдердің,
медиаторлардың, пурин және пиримидин негіздерінің,
алкалоидтардың т.б. заттардың негізгі де бастапқы қосылыстары
болып саналады) алмасуына қатысады, жануарлар мен өсімдіктер
организмдерінің барлық ақуыздарының
(протеиндерінің) мономерлері қызметін атқарады. Жасушалардағы
протеиндер биосинтезіндегі амин қышқылдарының ақуыздағы
орындарын генетикалық код анықтайды. Микроорганизмдер мен
өсімдік организмдерінің көпшілігінде, оларға қажет амин
қышқылдарының барлыгы түгелімен, аталган организмдерде
түзіледі, ал адам мен жануарлар организмдерінде алмаспайтын амин
қышқылдары түзілмейді, олар тек дайын түрінде ғана тамақ пен
азықтың құрамымен организмге келеді.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Негізгі:
1)«Биохимия» Е.С. Севериннің ред. Басшылығымен,
«ГЭОТАР, Медиа», 2014 ж.
2)Тапбергенов С.О. «Медициналық биохимия» -
Алматы, 2011 ж.
3)Сейтембетов Т.С. «Биологиялық химия» - Алматы,
2011 ж.
4)Сеитов З.C. «Биохимия» - Алматы, 2012 ж.
5)Кенжебеков П.К. «Биологиялық химия», 2005 ж.
6)Бейсенбаева Р.Ұ., Төлегенова Б.Т.
«Биологиялық химия» Алматы, 2008 ж.

Ұқсас жұмыстар

Аминқышқылдарының негізгі көздері

Аминқышқылдардың стереоизомериясы, жіктелуі, реакциялары

Аминқышқылдардың өндіру биотехнологиясы туралы ақпарат

Аминқышқылдар

Биологиялық белсенді қоспаларды тағам өнеркәсібінде қолдану

Иондық каналдар мен тасымалдаушылар құрылысы мен қызметі. Электрогенез механизмі

Аминқышқылдарға жалпы сипаттама

БАҚ ТАҒАМ ӨНЕРКӘСІБІНДЕ ҚОЛДАНУ

Аминқышқылдарды алу әдістері

Ақуыз молекуласы пішіні

Пәндер