Қожа Ахмет Яссауи ілімі

Презентация қосу

Әл-Фараби,
Ж.Баласағұн,
Қ.А.Яссауи
ғұламаларының саяси
көзқарастары

ВТиПО мамандығы
2-курс студенті
Хамилов Анаят

Алматы-2020
Әбу Наср әл-
Фарабидың саяси
көзқарасы

Саясатты зерттеу

Х ғасырдан бастап исламның саяси iлiмi
шеңберiнде мемлекет пен саясатты зерттеу —
оны нормативтi-құқықтық және этикалы-
философиялық тұрғыда қалыптастырды.
Нормативтi-құқықтық бағыт мұсылмандық-
құқықтық теорияға сүйендi және басқа
iлiмдердiң ықпалын сезiнбедi. Философиялық-
этикалық бағытта зерттеушiлер гректiң саяси
философиясының дәстүрлерiне сүйендi және оны
мұсылман мемлекетi — Араб халифатының
ерекшелiктерiне қарай бейiмдеп
пайдаланды. Қазақтың бірінші фәлсафашысы,
әлеуметтанушысы, математигі, физигі,
астрономы, ботанигі, логика және тіл маманы,
Әл-Фараби
еңбектеріндегі

саясат

Әбу Насыр әл-Фарабидiң (870—950 жж.) еңбектерiнде
орта ғасырлық араб философиясында саясат,
мемлекет және билiк пен құқық туралы ойлар жан-
жақты талқыланды. Саясат, мемлекет және билiк
арасындағы айырмашылықтарға көңiл бөлмеген араб
философтары бұл ұғымдарды синонимдер ретiнде
бағалап саясат пен саяси iлiмнiң басқа варианттарын
(нұсқаларын) ұсынды. Саяси мәселелердi қарастыруда
араб-мұсылман философиясы көп жағдайда ежелгi
грек философиясына, әсiресе Платон, Аристотельдiң
көзқарастарына сүйендi. Саясат, олардың көпшiлiгi
үшiн өздерi «қайырымды қала» деп ат қойған идеалды
мемлекет iстерi туралы ғылым болып саналды. Мұндай
қалалар ретiнде олар бiрге тұрған, мақсаттары бiр, бiр
басшылыққа бағынған шағын қауымнан бастап Араб
халифатына дейiнгi адамдар қауымдастығын түсiндi.
«Қайырымды қала
тұрғындарының

көзқарастары туралы»

Саяси
көзқараст
ар
жазылған
трактатта
«Мемлекеттi ры
к билеушiнiң «Азаматтық
нақыл саясат»
сөздерi»

Әл-Фараби басқаруды
екіге бөлді

Қайырл Қайырс
ы ыз
• Қайырлы, білімді,
мәдениетті басқару халықты

Қайырл бақытқа бастайды, олардың
іс-әрекетін, ерік-қасиетін

ы
осы жолға бағыттайды

• Ол үшін басқару заң күшіне,
игі тәжірибеге негізделуі
тиіс

• надан басқаруда теріс
әрекеттер мен жаман

Қайырс қасиеттер бой алады.
Сондықтан ол надан адам
басқарған, озбырлыққа
ыз суйенген, қайырымсыз,
қатал мемлекеттік тәртіпті
өткір сынайды.

• Ол мінсіз мемлекетті
Әл-Фараби үшін
саясат мақсаты

Бүкiл араб саяси философиясында
саясатқа көзқарас оның адамгершiлiк
мазмұнымен сипатталады. Осы
жағынан алып қарағанда саясат
«саяси адамгершiлiк философиясы»
ретiнде көрiнедi. Сондықтан әл-
Фараби саясаттың басты мақсаты
адамдарды бақытқа жеткiзу, игiлiкпен
жеткiзу деп санайды.
Әбу Насыр Әл-
Фараби

Еңбек Сонау Орта ғасырларда
тәрбиесі адамзат ілімінің молайып,
туралы
саяси ақыл- парасатының жетілуін,
көзқарас оқу-ағартудың қажеттілігін
ы айтып, білім алудың маңызын
анықтауда орасан зор еңбек
сіңірген ғұламалардың бірі.
Еңбек тәрбиесінің және оның
теориясын жасаушы
Жүсіп
Баласағұнның саяси
көзқарасы

Жүсіп Баласағұн

Ойшыл саяси мәселелерге айрықша көңіл
бөлген. Мысаы, мемлекетті
орталықтандыру және басқару, қоғамда
әіл заңдардың, еркіндік пен 13
бостандықтың болуын қалады.
“Құтадғу білік”- халықтың салт санасы,
өмірдің мән мағынасы, адам тағдыры, әдет
ғұрпы жөніндегі көзқарастар жинақталған
құнды шығарма.
“Құтты білік”
дастаны

Төрт принципке негізделіп азылған:
Мемлектті
дұрыс Бақ-
басқару үшін дәулеттің
әділ заңның басқа қонуы
болуы
Ақыл-
парасаттың Қанағатшыл
қоғамдық дық мәселесі
рөлі
“Құтты білік”
дастаны

Адамгершілік, имандылықты
насихаттайтын саяси-
философиялық трактат
идеясы әл-Фарабидің
«Қайырымды қаланың
тұрғындарының көзқарастар
жайындағы» ойлармен ұқсас.
“Құтты білік”
дастаны

Ж. Баласағұн өз шығармасында
заманның бұзылғандығы, достардан
жапа шеккендігі туралы баяндайды. Ол
адамдардан кісіліктің жоқтығы, ағайын-
достық арасындағы қарым-қатынаста
жаттан айырмашылығының болмауы,
халық арасында иман, сенім мен жақсы
қасиеттің қалмағанын өкіне баяндайды.
Сонымен бірге, жігіттікке ашынып,
өкініп, қарттық туралы да айта келе, ол
өзіне ақыл-кеңес беру арқылы, қоғам
Қожа Ахмет
Яссауидің саяси
көзқарасы

Қожа Ахмет Яссауи
ілімі

Қожа Ахмет Ясауи ілімінде
Хаққа қызмет ету халыққа
қызмет етуден басталады.
Ясауи ілімі осы саяси-
әлеуметтік, тарихи шарттарға
байланысты қалыптасты.
Қожа Ахмет Яссауи
ілімі

Қожа Ахмет Яссауидің «Диуани хикмет»
еңбегі және оның мазмұн-мағынасы,
түркі халықтарына соның ішінде қазақ
халқына оның ертедегі мәдениетіне,
әдебиетіне, тарихына, этнографиясына,
экономикасына қатысты тұстары туралы
көптеген ғалымдар мен зерттеушілердің
бүгінге дейін жинақталған толайым
деректер базасы бар.
Қожа Ахмет Ясауи ілімінде Хаққа қызмет ету халыққа қызмет
етуден басталады. Ал, халыққа, ұлтына қызмет етудің шарты –
топырақ сипатты болу, нәпсіні тыю. Топырақ сипатты болып,
өзін халқына арнау кемелдікті білдіреді. Қожа Ахмет Ясауи
кемелдікке жету үшін адамда ашқ (қуатты махаббат) пен дерт
болу керек дейді. “Дертсіз адам адам емес, мұны аңла; Ашқсыз
инсан хайуан жынысы, бұны тыңда”.
Осы хикмет жолындағы “дертсіз адам”
адамдық сезімнен жұрдай, өз ұлтының,
Дертсіз қоғамының, Отанының алдында жауапсыз,
адам мұңсыз, қара басының қамын күйттейтін
жан.
Ашқсыз адам” – илаhи фитраттан, яғни
Алла тарапынан адамға берілген
құдайлық сыйдан мақрұм қалған, өзінің
Ашқсыз адамдық қадірін бағалай алмайтын,
адам парасаттылыққа ұмтылмайтын, өзін
қоршаған әлемге, адамға, табиғатқа,
осының бәрін Жаратушы иеге мән
бермейтін жан.
Қорытынды

Бүгінгі таңдағы жаһандану дәуірінде
мемлекеттің саяси жүйесінің жетілдірілуінде
құқықтық дамуының ең негізгі
алғышарттарының бірі ресми биліктің
мемлекеттің мәселелерін шешуде қандай
әдістер мен тәсілдер қолдануымен тығыз
байланысты. Бұл мәселеге қатысты
мысалдарды көршілес ТМД елдеріндегі және
Еуропаның ішкі қақтығыстарды шешудегі
билік ұйымдарының іс-әрекеттерінен көре
аламыз. Саяси режим-әр мемлекеттегі
белгілі тарихи кезеңде өмір сүрген,саяси
НАЗАРЫҢЫЗҒ
А РАХМЕТ

Ұқсас жұмыстар

ҚОЖА АХМЕТ ЯССАУИ

Қожа Ахмет Яссауи - түркістандық ғұлама, әулие

Қожа Ахмет Яссауи өмірбаяны

Қожа Ахмет Яссау өмірбаяны

ДИУАНИ ХИКМЕТ

Сопылық ілімін қазіргі көзқарас бойынша бағалау

Қожа Ахмет Яссауи сопылық ілімі

Диуани хихмет

Қожа Ахмет Ясауи

Кейін Бұхара қаласында

Пәндер