Бауыр және ұйқы безінің пальпациясымен және перкуссиясы

Презентация қосу

Бауыр және ұйқы безінің пальпациясымен және
перкуссиясы.
Жүрек аускультациясы.

• Қабылдаған: Тулежанов Е.Н.
• Орындаған: Марипжанова Д.Ш.
Жоспар

o Бауырға перкуссия, пальпация жүргізу
o Ұйқы безін тексеру, пальпация және перкуссия
o Ұйқы безі ауруларының синдромдары
o Жүрек аускультациясы
Жалпы қарау

Жалпы қарау барысында зорығуға аса көңіл бөлген жөн, әсіресе асқынған цирроз
немесе бауыр ісігі кезінде, бұл кезде болатын жалпы дене салмағының төмендеуі, асцит
есебінен болатын іштің ісінуімен жүреді. Ұзақ уақыт бауыр циррозы кезінде әр түрлі
себепті саусақ басы фалангтерінің өзгерісі “барабан таяқшалары” байқалады.
Бауыр белгілері үлкен және кіші болып келеді
Кіші белгілері: телеангиэктазиялар мен тамырлық жұлдызшалар, пальмарлы эритрема,
теріде парехиялар мен экхимоздардың пайда болуымен жүретін геморрагиялық синдром,
мұрын мен ауыз қуысының шырышты қабаттарының қанталауы, ксантомдар мен
ксантелазмалар, гинекомастия және бауырдың алкогольды ауруларына тән басқа да белгілер
Үлкен белгілері: оған сарғаю және гепатомегалия жатады, олар үлкен бауыр
синдромдары – портальды гипертензия, бауыр-жасушалық жетіспеушілік және бауыр
энцефалоспатиясы, гепатореналды синдром, холестаз синдромымен көрінеді.
Тамырлық жұлдызшалар немесе телеангиэктазиялар- қылтамырлар мен ұсақ
тамырлардың жергілікті шамадан тыс кеңеюі. Олардың саны бірден бастап, кең көлемде
болуы мүмкін.
Бауырлық алақандар немесе пальмарлы эритема – үлкен саусақ пен кіші саусақтың
жоғарылаған бөлігіндегі ашық-қызыл эритрема. Аталған белгілер гиперэстрегонемиямен
негізделген болуы мүмкін және артерио-венозды анастомоздардың ашылуымен де болады.
Геморрагиялық белгілер – теріде петехиялар мен экхимоздар сипатталатын тері өзгерісінің
жиі кездесетін өзгерістерінің бірі, кейде тамырлар өзгерістерінің жерінде кішкентай ойық
жаралар болады. Әдетте бұл көрініс созылмалы қарқынды гепатит немесе циррозға тән және
бауырдағы қанның ұю факторының синтезінің бұзылысымен немесе тромбоцитопениямен
байланысты.
Ксантомдар және ксантеламалар қабақ аймағында орналасқандығы бауырдың
біріншілікті билиарлы циррозының көрінісі болып табылады.
Гинекомастия және бауырдың алкогольді зақымдануының басқада белгілері еркектерде
омырау бездерінің үлкеюі эстрогендер көбеюінің себептерінен болады, олар зақымдарған
бауырдың жергілікті метаболизмге ұшырамайды, жиі геникомастия бауырдың алкогольді
ауруының белгісі.
Бауырға перкуссия жасау

Бауыр тығыз ағза. Перкуссия жасағанда одан тұйық перкуторлы дыбыс естіледі. Бауырдың жоғары
жағында өкпе орналасады, өкпелік дыбыс ашық, ал төменде ішектер – одан тимпатикалық дыбыс
естіледі, сондықтан да бауырдың жоғары және төменгі шекаралары оңай табылады.
Мақсаты : шекарасын, өлшемін және конфигурациясын анықтау.
Жоғарғы шекарасын анықтау үшін тыныш перкуссия, ал төменгі шекарасы үшін тыныштау
перкуссия қолданамыз. Шекарасының орын ауысуы: жоғары – рак кезінде, төмен – пневмоторакс,
эксудативті плеврит кезінде.
Курлов әдісі бойынша. Біріншіден бұғана орта сызықпен жоғарғы шекарасын анықтаймыз,
салыстырмалы ол төртінші қабырға деңгейіне сәйкес келеді. Төменгі шекарасын астынан жәй
перкуссиямен тимпаникалық дыбыс шыққанша перкуссия жасайды. Төменгі шекарасы бұғана
орта сызығы бойынша қабырға доғасына сәйкес келеді, орталық сызық бойынша семсер тәрізді
өсіндісінен 3-6 см төмендеу жерде орналасады.
Образцова әдісі бойынша. Жоғарғы шекарасы оң төс маңы және оң жақ бұғана орта сызығы
бойынша төртінші қабырға деңгейіне сәйкес келеді, ал алдыңғы қолтық асты сызығы бойынша
жетінші қабырға деңгейінде. Төменгі шекарасы төс маңы сызығы бойынша қабырға доғасынан екі
см төмен деңгейде, ал бұғана ортасызығы бойынша қабырға доғасына сәйкес келеді, алдыңғы
қолтық асты сызығы бойынша оныншы қабырға деңгейіне сәйкес келеді, орталық сызық бойынша
семсер тәрізді өсіндісінен 3-6 см төмендеу жерде орналасады.
Бауыр пальпация жасау.
Сау адамда бауыр шеті қабырға доғасының шетіне сәйкес
келеді, консистенцисы жұмсақ, шетінің формасы
дөңгеленген, ауырсыну жоқ.
Пальпация Образцов- Страженко әдісімен жасайды.
Науқас адам төсекке жатып, аяқтарын ішіне бүгіп,
қолдарын кеудесіне қояды. Сол қолы қабырға доғасының
аймағында орналасады, қабырға доғасының аймағын басу,
қабырғалардың дем алуын басып, диафрагманың
экскурсиясын жоғарылатып, құрсақ қуысын жоғары қарай
жылжытады.
Оң қолдың саусақтары бір сызықта орналасып, бұғана
орта сызықпен төмен қарай жылжып, тері қатпарын
жылжиды. Науқас дем шығарған кезде саусақтарды
қабырға астына қарай енгізеді. Науқас құрсақпен терең
дем алған кезде бауырдың төменгі шекарасын оң қол
сауқастарымен сезіп байқауға болады.
Ұйқы безі
Негізгі зерттеу әдістері
Негізгі шағымдары: іштің ауруы, диспепсия, тәбеттің төмендеуі, жүдеу, кейде терінің
сарғаюы.
Анамнез.Ұйқы безі ауруын тудыратын себептерге( арақ шарапты және майлы тағамды
шектен тыс көп қабылдау, өт жолдары аурулары,он екі елі ішектің ойық жарасы,ата
анасының ұйқы безі ауруларымен ауруы, гиперлипопротеинемияға) көңіл аудару қажет.
Қарап тексеру. Науқасты қарау кезінде оның жүдегенің, терінің сарғаюын, теріде қасыған
іздерді, геморрагияларды байқауға болады. Жедел панкреатит тұсында тері қабаттары қатты
бозарып, көгерген жерлердің көрінуі мүмкін ( Мондор симптомы), бұл ауыр интоксикация
мен капилляростаздың белгісі.Жедел панкреатитте іштің кебуі байқалады.
Пальпация. Беткей пальпация кезінде жедел панкреатит ауруы
тұсында құрсақ еттерінің ауыруын және қатаюын анықтайды.
Ұйқы безін пальпациялау қиын әдіс болып табылады, себебі ол
жұмсақ ағза және іш қуысында терең орналасқан. Үлкейген безді
ғана сипап көруге болады. Ал қалыпты жағдайда ұйқы безін аш
қарынға, теңертеңгілікте сипап зерттейді. Образцов - Стражеско
әдісімен терең әдістемелік жылжымалы пальпацияны төрт
қимылмен өткізеді. Ол үшін алдын ала табылған асқазанның үлкен
иінінен 2-3см жоғары, көлденең түрде оң қол саусақтарын
орналастырамыз. Теріні жоғары қарай ығыстырып, оң қолды
науқас демін шығарған сайын тереңдете түседі. Ұйқы безінің
артқы қабырғасын сезген уақытта, қол жоғарыдан төменге қарай
жылжиды.
Қалыпты жағдайда ұйқы безі1,5-3 см, ауырмайтын, көлденең
орналасқан жұмсақ цилиндр тәрізді боп келеді. Созылмалы
панкреатитте ол тығыздалып, ауыру сезімі байқалады.
Ауру синдромы
Ұйқы безінің:
басы зақымдалғанда, ауру сезімі оң жақ
эпигастральды аймақта ( Шоффар Риве
аймағы;
денесі зақымдағанда сол жақ аймақта;
шеткі бөлімі қабынған кезде, ауру сезімі
сол жақ қабырғаастында сезіледі (Мейо
Робсон аймағы).
Жүрек аускультациясы:
жүректі тыңдағанда науқасты тұрғызып, отырғызып және
жатқызып тыңдау керек. Өйткені жүректе пайда болатын шулар
әртүрлі жағдайда пайда болуы мүмкін (жатқанда, тұрғанда,
отырғанда т.б.). Тыныс кедергі жасамау үшін жүректі дем
шығарып, дем алмай тұрған кезде тыңдайды.
Жүректі тыңдау реті.
Тыңдау нүктелері
1. Қос жармалы қақпақты – жүрек ұшы түрткісінде.
2. Қолқа қақпағын - ІІ қабырға аралықта оң жақтан төс ќырында.
3. Өкпе артериясының қақпағын - төстің сол жақ жанында, ІІ
қабырға аралықта. Бұл орын шамамен осы қақпақтың
проекциясына сәйкес келеді.
4. Үш жармалы қақпақты - семсерше өскіннің негізінде. Бұл
орын шамамен осы қақпақтың проекциясына сәйкес келеді.
5. Ќолќа ќаќпаѓын ќосымша тыњдау н‰ктесі - Боткин-Эрб нүктесі -
төстің сол жақ ќырында ІІІ қабырға аралықта - бұл нүктеде
қолқа қақпаѓының шамасыздығында кездесетін диастолалық шу
жақсы естіледі.
Жүректі тыңдау нүктелері және қақпақтардың кеуде сарайына проекциясы
Жүрек қақпақтарының кеуде сарайына проекциясы:
1. Қос жармалы қақпақтың проекциясы сол жақтан ІІІ қабырғаның төске бекіген жеріне сәйкес келеді.
2. Қолқа қақпағының проекциясы ІІІ қабырғаның төске бекіген деңгейдегі төс ортасына сәйкес келеді.
3. Өкпе артериясы қақпағының проекциясы төстің сол жақ шетінен 1-1,5 см қашықтықта ІІ қабырға
аралыққа сәйкес келеді.
4. Үш жармалы қақпақтың проекциясы сол жақтағы және оң жақтағы V қабырғалардың төске бекіген
жерлерін қосатын сызықтың ортасына сәйкес келеді.
Жүректі аускультациясына қорытынды жасау:

1. Жүрек жұмысының ырғағына (ырғақты,
ырғақсыз).
2. Қанша тон естіледі (І, ІІ, ІІІ, ІV).
3. Естіген тонның күші қандай?
4. Тоннан басқа шулардыњ бар-жоғына.
5. Осы аталѓан төрт жаѓдайѓа әрбір нүктеде кµњіл
аудару керек.
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Бауыр және ұйқы безі

Жануарлар түрлеріне байланысты көкірек қуысы мүшелерінің топографиясы

Бауыр топографиясы

Ұйқы бездің құрылысы

Ұйқы безінің құрылысы

Асқорыту бездерінің гормондары

Ас қорыту бездерінің физиологиясы

Ұйқы безінің функциялары

Қалқанша без эндокринді жасушалары

Аталық жыныс безі

Пәндер