Орта ғасыр ойшылдарының тәлім-тәрбиелік тұжырымдары

презентация

Тақырыбы:Орта ғасыр ойшылдарының тәлім тәрбиелік ой-пікірі

Орындаған:Қуат Ұ.

Қабылдаған:Омарова Г.

Тобы:ДФ 811 К1

жоспар

Жүсіп Баласағұни

Көп сөйлеме, аз айт бiрер түйiрiн,

Бiр сөзбен шеш түмен сөздiң түйiнiн деп ой қорытады.

Ол iзгiлiк - адамзат үшiн ең қажеттi қасиет басшы iзгi болса, халқы да iзгi болады дейдi. Баласағұн бiлiм мен еңбекпен байлыққа қолың жетсе мақтан ба, асып таспа, адамдық ардан аттама дегендi өсиет етедi. Әдiлет жолын қу, шыншыл бол, сараңдық пен аш көздiктен аулақ бол дейдi. Ол тектiлiк туралы сөз қозғап ел билейтiн әкiмдердiң тектiлерден шығуын қуаттайды.

Сондай-ақ ел билейтiн азамат намысшыл болуы керек. Ел намысын, ел пайдасын көбiрек ойлаған азамат халыққа қадiрлi болады дей келiп:

Адам ба адам өз пайдасын күйттеген

Адам нағыз - ел пайдасын дiттеген - деп ой қорытады.

Х-ХII ғасырларда Қазақстан жерiндегi мәдени орталықтың бiрi - Сыр бойы болды. Осы төңiректен А. Яссауи, Ахмет Иүгүнеки, Сүлеймен Бақырғани сынды ақындар шықты.

Ахмет Яссауи

Ахмет Яссауи - бiлiмпаз ғалым, ақын, дiндар-теолог, ойшыл, бүкiл түркi жұртының рухани атасы. Ол Сайрамда туып, Жiбек жолының бойына орналасқан Түркiстан қаласында тұрған. Оның “Диуани хикмет” атты дастаны бар. Яғни ол “Алланың ақ жолын баяндайтын кiтап” деген мағынаны бiлдiрген. Бүкiл Орта Азия елi оны құрмет тұтып “Мәдинада - Мұхаммед, Түркiстанда Қожа Ахмет” деп атаған. Қожа Ахмет жетi жасында Арыстан бабтан сабақ алып, дiн жолын қуды. Ол бүкiл өмiрiн исламды уағыздауға, шәкiрт тәрбиелеуге арнаған. Алпыс үш жасында жер астынан бiр кiсiлiк жертөле жасап “Мұхаммед пайғамбар жасынан астым. Ендiгi өмiр сүруiм күпiрлiк” деп қалған өмiрiн сол жеркепеде өткiзiп, осы еңбегiн жазып қалдырады.

Яссауидiң “Хикмет” кiтабында адамдарды адамдық жолға, iзгiлiкке шақырып құдайға құлшылық ету, күнәдан айырылуды уағыздайды. Ол уағыздаған бес нәрсе мыналар:

1. Алланың ақ жолын мойындамаудан қашық болу;

2. Менмен, тәкаппар болмау;

3. Арамдықтан аулақ болу;

4. Дүние-мүлiк үшiн арды сатпау;

5. Ерiншек болмай - еңбектi сүю.