АВТОМАТТЫ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІН ЖІКТЕУ

Автоматты басқару жүйесін жіктеу

Орындаған: Махаббат о.

Тексерген: джамашева р. а.

Тобы: ажб 17-12

Кез келген АБЖ екі негізгі элементтен тұрады:

Басқару аймағы

Басқарушы құрылғысы.

Автоматты басқару жүйелерді бейнелеу үшін функционалды және құрылымдық сұлбалар пайдаланылады. Жүйенің функционалды сұлбалары жұмыс процесінде құрылғылардың, түйіндердің және элементтердің бір-бірімен әсер етуіне ықпал етеді. Жеке элементтердің бейнесі сұлбада тікбұрыш түрінде бейнеленеді. Құрылымдық сұлба дегеніміз басқару жүйесінің математикалық моделінің сызбалықбейнесі. Құрылымдық сұлбаның элементтері буындар болып табылады. Буындардың арасындағы өзара байланысты байланыс сызығымен бейнелейді, олар сигналдың беріліс бағытын көрсетеді. Сызық үстінен сигналдың шартты белгісі қойылады. Сызықтардың тармақталуы болатын байланыс сызығының нүктесі түйін деп аталады.

АБЖ құрастыру негізінде басқарудың фундаменталдіпринципі жатады: тұйықталмаған басқару, орнын толтыру (компенсация), кері байланыс. Тұйықталмаған басқару принципі. Басқарудың тұйықталмаған автоматты басқару жүйесінің қарапайым функционалды сұлбасы 1 а суретте көрсетілген.

1- сурет

Басқару жүйесіне әсер ететін басқарушы (тапсырылатын) х(t) әсер

сияқты, сондай-ақ әр түрлі бөгеттер f(t) де әсер етеді, олар жүйе тепе-теңдігін бұзады және басқарушы параметрлер мәнін өзгертеді.

Басқарушы құрылғы (БҚ) сигналдың х(t) уақыт бойынша өзгеруі сияқты басқарудың мақсаты туралы ақпарат алған соң басқару мақсатына жету үшін х(t) -ға сәйкес болатындай басқару аймағына (БА) басқарылатын шама у(t) өзгеретіндей басқарушы әсер болады.

Әсер ету стрелкамен көрсеткендей кірістен шығысқа беріледі. Бұл басқару тұйықталмаған тип бойынша деп аталады. Мұндағы y(t) және x(t) жақындығы тек құрылымымен қамтамасыз етіледі. Осы кемшіліктерге қарамастан, осындай тұрғызу принципі кеңінен қолданылады.

Орнын толтыру принципі (ауытқу бойынша басқару) . Тұйықталмаған АБЖ-нің әр түрлілігі ауытқу бойынша басқарудың тұйықталмаған жүйесі болып табылады. Егер ауытқушы әсер үлкен болса, онда тұйықталмаған тізбек функциялау алгоритмінің орындалуда қажетті нақтылықты қамтамасыз етпейді, не болмаса шығыс шаманың тұрақты етіп ұстап тұру үшін функциялау алгоритмінің ауытқытатын әсермен шақыра

отыра орнын толтыратын басқару алгоритміне түзету енгізіп, әсерді өлшеуге болады. Осындай басқару әдісін (амалын) ауытқу бойынша басқару деп атайды. Ауытқу бойынша басқарудың функционалды сұлбасы 1 б суретте көрсетілген.