Мотивация түсінігі

Презентация қосу

Еңбек іс-
әрекетіндегі
мотивация
Жоспары

1.Мотивация түсінігі
2.Мотивация
теориялары
3.Маслоудың
қажеттілік пирамидасы
4.Мотивация түрлері
Кіріспе
Мотивация — мақсатылықтың
анықталған жүйкелік жүйесін оятаушы,
организмнің жылдамдығын күшейтуші
жүйе. Мотивациялық күшке ми
қабығының сенсорлы оятушы күшіне
немесе жнілдетуіне байланысты.
Сыртқы стимулдардын ынғайлылығы
ауқымды сапасы организмдегі
мотивациялық күйге қатысты.
МОТИВАЦИЯ — бұл…
Көздеген мақсатқа жету үшін өзін және басқаларды
жұмысқа ынталандыру. Мотивация адамдарда
болатын әртүрлі қажеттіліктерге негізделген.
• Мотивация жағдайында екі түрлі сыйлыққа
ие болады:
• Ø ішкі сезімдік сыйлық,
• Ø сыртқы сыйлық
• Ішкі сыйлықты жұмыстың өзі береді, яғни адамның
өзінің жасаған еңбегіне іштей
қанағаттануы.
• Сыртқы сыйлықты ұйым береді, яғни
орындалған жұмыстың бағалануы. Мысалы, еңбек
ақы, қызметін жоғарылату, марапаттау, қосымша ақы
төлеу жатады.
Мотивацияның екі теориясы бар:
Ø Мотивацияның маңызды теориясы
Ø Мотивацияның іс жүргізу теориясы
Мотивацияның маңызды теориясы – адамдардың
көздеген мақсатына қарай әрекет
етуге мәжбүр ететін іштей талаптануды
теңестіруге негізделген.
Мотивацияның іс жүргізу теориясы
адамдардың көзқарасын, түсінігін
ескере отырып,
олардың өздерін қалай
ұстайтындықтарына қарай негізделген.
• А.Маслоудың көзқарысы «қажеттілік иерархиясы» деп
аталады.
• 1. Физиологиялық қажеттілік өмір сүру үшін қажет. Бұған
жалпы адамдардың тыныс тіршілігі үшін, ауа, су,
баспана, демалу, тамақ сияқты қажеттіліктер жатады.
• 2. Қауіпсіздік, қорғану қажеттілігіне қоршаған орта
тарапынан болатын физикалық және психологиялық
қауіп қатерден қорғану қажетілігі жатады.
• 3. Әлеуметтік қажеттілік – бір немесе біреуге қатысты
сезімі, өзіңді біреулердің құрметтеу сезімі, әлеуметтік
қарым-қатынас, сүйемелдеушілік сезімдері жатады.
• 4. Құрметтеу қажеттілігі - өзін-өзі құрметтеу, жеке
басының жетістіктері, біліктілігі, басқалардың өзін
құрметтеуі жатады.
• 5. Өзін-өзі көрсету қажеттілігі - өзінің жеке басының өсіп
жетілуін, барлық мүмкіндіктерін жүзеге асыру
қажеттілігі.
Жоғары деңгейдегі қажеттілікті қанағаттандыру тәсілдері
Әлеуметтік қажеттілік
• Қызметкерлерге өз мүмкіндіктеріне қарай жұмыс тапсыр.
• Жұмыс орнында тату-бірлік орнат
• Қол астындағылармен ауық-ауық мәжіліс өткізіп тұр
• Егер пайда болған бейресми топтар ұйымға ешқандай зиян келтірмейтін болса,
онда оны ыдыратуға тырыспа
• Ұйым мүшелерінің әлеуметтік белсенділігін арттыруға жағдай жаса
Құрметтеу қажеттілігі
• Қол астындағыларға неұрлым мазмұнды жұмыс тапсыр
• Оларға қол жеткен нәтижесі бойынша қолайлы кері байланыс орнатуды
қамтамасыз ет
• Қол астындағылардың қол жеткен нәтижесін жоғары бағала, көтермеле
• Қол астындағыларды мақсатты тұжырымдауға және шешім қабылдауға
қатыстыр
• Қол астындағыларға қосымша праволар мен өкілдіктер бар
• Қызметін жоғарылатуға тырыс
• Қызметкерлердің біліктілігін арттыруды, оқыту мен қайта даярлауды
қамтамасыз ет
Өзін-өзі көрсету
• Қол астындағылар өз мүмкіндіктерін толық пайдалану үшін олардың оқуына
және ой-өрісін жетілдіруіне жағдай жаса
• Қол астындағыларға күрделі, әрі маңызды жұмыстар тапсырып, соның толық
орындалуын талап ет
• Қол астындағылардың творчестволық қабілетін көтермеле
Мотивацияның іс жүргізу теориясы 3-
ке бөлінеді:
• Үміттену – жұмсалған күш-жігермен алынатын
нәтиже арасындағы байланыс;
• Әділеттілік – екі адамның жұмыс орындауын
салыстыру арқылы бағалау;
• Портер-Лоулер моделі – қажетсіну, үміттену,
әділеттілікті көтермелеу, еңбек нәтижесіне
қанағаттану сезімі
Мотивация түрлері
Ішкі және Сыртқы мотивация
Ішкі мотивация - сыртқы орта қалай болуына қарамастан
мотивациялық талпыныс ішкі ниеттен оянады және мақсат
атаулы субъективті болады. Онда міндеттің өзі құштарлық және
шаттық туғызады. Сыртқы себеп емес, ішкі ұнату негізгі
қозғалыс түрткісі болады. Ішкі мотивацияның артықшылығы,
міндетке қарата ішкі құштарлық оянған жағдайда адамның өз
артықшылықтары түгел іске қосылады және міндетті орындауға
қажетті қабілет пен өнерді өздігінен үйренеді. Ішкі мотивация
XXғ. 70 жылдары әлеуметтік психология мен педагогикалық
психологияның назарын аударған болатын.
Сыртқы мотивация - мотивация тұрақты талпындырушы ретінде
көбінесе сыртқы орта талаптарынан қоздатылады. Мұнда кіріс,
мәртебе, мансап секілді сыртқы нәрселердің талабымен мақсатқа
белсену туады және оның белсенуі ішкі мотивация ниетімен
қайшыласып та жатады. Яғни, өз талпынысын соншылық сүйе
қоймайды, бірақ қажеттілік үшін соған барынша талпынуға мәжбүр
болады. Сыртқы мотивация жекенің сыртынан келеді. Әрекет өз
табысынан рахаттану үшін емес, ақша табу, мансапқа жету, мүдде,
балл алу, мәжбүрлену, жазалану секілділер сыртқы мотивацияға ілік
болады. Ондағы шабыттандыру әлдебір сыртқы талаптардан тууы
мүмкін. Жалданып істеу, біреуге тәуелді болу, тұрмыс жағдайының
нашарлығы, қорқу, ұялу дегендер осы түрдегі мотивацияға себеп
болады. Кейбіреулердің айтуынша сыйлық алу мен медаль тағу да
сыртқы мотивацияға жатады екен. Дегенмен, бұл енді сол адамның
соны мәнді іс көріп өз мақсаты тұту-тұтпауына қатысты болса керек.
Қолданылған әдебиеттер
• 1. Юрчук В.В. Современный словарь по
психологии. – М.: «Современное слово», 1998 г.
• 2. Кордуэлл М. Психология. А-Я.: Словарь –
справочник. – М.: Фаир-Пресс, 1999 г.
• 3. Маркова А.К. Мотивация учения и ее
воспитание у школьников. – М.: Педагогика, 1983
г.
• http://www.vestnik-kafu.info/journal/1/26/

Ұқсас жұмыстар

Менеджменттегі ынталандыру қызметі

Тұлғаның мотивациялық сферасының иерархиялық құрылымы

Мотивацияның психологиялық теориялары

Әділдік теориясы

Әрекет немесе топтың әлеммен жасайтын өзара әрекеті

Кәсіпорындағы еңбек мотивациясы

ТҰЛҒА ИНДИВИД

Мәдениет тілі

Тәрбиелік жүйе

Маслоудың қажеттілік пирамидасы

Пәндер