Сан бұлшықеті

Презентация қосу

Сан бұлшықеті

Орындаған: Сламбек Елдар Жандарұлы
Қабылдаған:Какетаева Индира Зиябековна
Сан бұлшықеттері, mm. femoris, орналасуына қарай алдыңғы,
артқы және медиалды топтарға бөлінеді. Атқаратын қызметіне
қарай: алдыңғы — бүіуші; артқы-жазушы; медиалды — ішке
тартушы бұлшықеттерге бөлінеді.

Алдыңғы немесе бүгуші бұлшықеттерге:

1) Тігінші бұлшықеті, m. sartorius,

2) санның терт басты бұлшықеті, m. guadriceps femoris -,

3) тізе буынының бұлшықеті, m. articularis genus жатады.
Артқы немесе жазушы бұлшықеттерге:
1) Жартылай сіңірлі бұлшықет, m. sem itendinosus,
2) жартылай жарғақты бұлшықет, m. semimembranosus,
3) санның екі басты бұлшықеті, m biceps femoris, жатады.
Медиальды немесе ішке тартқыш бұлшықеттерге:
1) нәзік бұлшықеті, m. gracilis-,
2) ішке қарай тартқыш ұзын бұлшықеті, m. adductor longus-,
3) ішке тартқыш қы сқа бұлшықеті, m. adductor brevis,
4) ішке тартқыш үлкен бұлшық еті, m. adductor m agnus,
5) қырқалы бұлшықеті, m. pectineus, жатады
Санның алдыңғы топ бұлшықеттері
1. Тігінші бұлшықеті, m. sartorius, адам денесінің бұлшықеттерінің
ішіндегі ең ұзын «таспа» тәрізді бұлшықеті болып саналады. Ол мықын
сүйегінің алдыңғы жоғарғы қырқасынан, spina iliaca anterior superior басталып,
төмен бағытта бұрала асықты жіліктің медиалды айдаршығының артқы
жағынан орап өтеді. Осы тұста бұл бұлшықеттің сіңірі, нәзік бұлшықет, т.
gracilis пен жартылай сіңірлі бұлшықеттің, m. sem itendinosus сіңірі мен өзара
айқасып, «қаздың» аяқшасы, pes anserina тәрізді фиброзды дәнекер тканды
құрап, асықты жіліктің бұдырына, tuberositas tibiae барын бекиді.
Қызметі. сан мен сирақты бүгіп қоймай, сәл алшақтатып, санды сыртқа
қарай бұрау.
Нервтендірілуі: сан нерві, п. fem oralis (LVILIV) арқылы нервтендіріледі.
Қанмен қамтамасыз етілуі: санның оралма латералды артериясы, a. circum
flexa femoris lateralis мен сан артериясының бұлшықеттік бұтақтары, rr.
musculares a fem oralis арқылы қанмен қамтамасыз етіледі.
2. Санның төрт басты бұлшықеті, m. quadriceps
femoris. Бұл бұлшықеттің әрбір дербес бастарының
басталар сүйектік нүктелері бар. Бастары өзара бірігіп,
бұлшықеттің қарыншасын, одан әрі сіңіршелерін құрап,
тізе тобығын қоршап барып, асықты жіліктің бұдырына,
tuberiositas tibiae барып бекиді.
а) Санның тікбұлшықеті, m . rectus femoris. Ол
санның төрт басты бұлш ықетінің ішіндегі ең ұзыны.
Бұлшықеттер талшықтары жұқалау және жалпақтау
келген сіңіршелері арқылы: мықын сүйегінің алдыңғы
және төменгі қылқанынан, spinailiaca anterior infегіог
және жамбас ойысының, fossa acetabuli жоғарғы
саласынан басталып, төмен бағытта әтіп, бұл
бұлшықеттің қалған үш басының сіңіршесіне ұласып,
одан әрі тізе тобығын үш жағынан орап өтіп, тізе
тобығының байламы, lig. patella құрап, асықты жіліктің
бұдырына, tuberiositas tibiae барып бекиді.
ә) Санның жалпақ медиальды бұлшықеті, m. vastusm edialis. Жалпақтау
келіп ортан жіліктің медиалды қапталында орналасқан. Бұлшықет талшықтары
ортанжіліктің ұршық аралық сызықшасынан, linea intertrochanterica\ ортан
жіліктің бұдырлы сызықш асының медиалды ернінен, labium mediale lineae
asperae және сан бұлшықеттерінің бұлшықет аралық медиалдыктабақшасынан,
septum inter-m uscularis m edialis басталып, төмен бағытта өтіп, тізе тобығын
сүйемелдеуші апоневрозды медиалды табақшаны , retinaculum patellae mediale
қүрайды.
б) Санның жалпақ латералды бұлшықеті, m. vastus lateralis, санның терт
басты бұлшықетінің ішіндегі ең көрнектісі. Бұл бұлшықеттің жоғарғы бөлігі
санның жалпақ сіңірін керуші бұлшықеті, in. tensor fasciae latae мен төменгі
алдыңғы беті санныңтік бұлшықетімен беттесіп орналасқан. Бұлшықет
талшықтары: ортан жіліктің үлкен ұршығынан және ортан жіліктің бұдырлы
сызықш асыныңлатералды ернінен, labiumlaterale Jinеае asperae басталып, төмен
бағыттаөтіп, санның терт басты бұлш ықеттерінің сіңіршесін құрап қоймай, тізе
тобығының бекемдеуші латералды табақшаны, retinaculum patella lateralis
құрайды.
в) Санның жалпақ аралық бұлшықеті, т. vastus
interm edius, ол санның алдыңғы бетінде, санның
жалпақ медиалды бұлшықеті мен латералды
бұлшықеттердің аралығында орналасқан. Ол ортан
жіліктің алдыңғы бетінен, ұршық аралық
сызықшадан, linea intertrochanterica басталып, төмен
бағытта өтіп, санның терт басты бұлшықетінің жалпы
сіңіршесін құрауға қатысады.
Сонымен санның төрт басты бұлшықеттерінің
сіңіршелері өзара айқасып, тізе тобығын үш жағынан
орай өтіп, оның бекемдеуші медиалды, латералды
табақшаны, retinaculum patellaris medialis etlateralis
қүрап, асықты жіліктің бұдырына, tuberositas tibiae
барып бекиді. Бұл бұлшықеттің сіңірш есінің алдыңғы
және артқы бетінде бірнеше шағын келген
синовиалды қалталар орналасқан.
1. Терт басты бұлшықет сіңірінің алдыңғы бетінде:
тобықтың теріастылық қалтасы, bursa subcutanae
prepattellaris; тобықүстілік қалта, bursa suprapatellaris
орналасқан.
2. Терт басты бұлшықет сіңірінің астында: теренде
орналасқан тобық астылық қалта, bursa infrapatellaris
profunda тобы қтық байламның асықты жіліктің
бұдырына бекитін жерінде, теріастылық тобықтың
астында орналасқан қалта, bursa subcutanae infrapatellaris
орналасқан.
Қызметі: санның тік бұлшықеті: жамбас буыны мен
тізе буынын жазса, қалған медиалды, латералды және
аралық басы тізе буынында сирақты жазады.
Нервтендірілуі: сан нерві, п. fem oralis (Ц,-Цу) арқылы
нервтендіріледі.
Қанмен қамтамасыз етілуі: сан артериясы, a. femoralis
мен санның терен, артериясы, а. propunda femoris арқылы
қанмен қамтамасыз етіледі.
3. Тізе буынының бұлшықеті, т. articularis genus. Сыртқы пішіні
жалпақтау келіп, 4-5 бұлшықеттік будалардан құралған бұлшықет.
Ол, санның төрт басты бұлшықетінің аралық бұлшықеті мен
ортаңғы жілік сүйегінің дистальдық бөлігінің аралығында
орналасқан. Бұлшықет талшықтары ортан жіліктің дисталді
бөлігінің алдыңғы бетінен басталып, төмен қарай бағытталып, тізе
буынының қапшығына барып бекиді.
Қызметі: тізе буынының қапшығын тартып керу.
Нервтендірілуі: сан нерві, п. fem oralis (LinL[v) арқылы
нервтендіріледі.
Қанмен қамтамасыз етілуі: санның оралма латералды
артериясы, a. circum flexa femoris lateralis, мен санның терең
артериясының теренделген бұтақтары, rr. perforantes a.profundae
fem oris apқылы қанмен қамтамасыз етіледі.
Санның медиалдық топ бұлшықеттері
1. Санның нәзік бұлшықеті, m. gracilis, ұзындау және қалыңдығы біркелкі
болып, терініңастында беткей орналасқан. Ол шат сүйегінің алдыңғы бетінен
басталып, төмен бағытта бағыт алып, ұзындау келген сіңіршеге ұласады. Ұзындау
және жіңішкелеу келген сіңіршесі ортан жіліктің медиалды айдаршығының артқы
жағынан алға қарай орай өтіп, асықты жіліктің бұдырына, tuberiositas tibiae барып
бекиді. Сонымен қатар, бұл бұлшықеттің сіңірі, асықты жіліктің бұдырына бекитін
тұста тігінші бұлшықетпен, жартылай сіңірлі бұлшықеттің сіңірлері мен өзара
айқасып, «қаздың» беткей аяқшасын, p e s anserina superficialis құрайды . Осы
жерде, сіңіршенің астында «қаз» аяқшасының қалтасы, bursa anserina орналасқан.
Қызметі: санды ішке тартып, сирақты бүгіп, аяқты сыртқа қарай бұрады.
Нервтендірілуі: жапқыш нервтің алдыңғы бұтақтары, rr. Obtигаtorii (Ц,-L[v)
арқылы нервтендіріледі.
Қанмен қамтамасыз етілуі: сыртқы шат аралык, жапқыш және санның терең
артериялары, аа. pudenda externa, obturatoria, profunda femoris арқылы қанмен
қамтамасыз етіледі.
2. Ішке тартқышmұзын бұлшықеттер, m. adductor longus. Сыртқы пішіні
үшбүрыш тәрізденіп келген жұқа бұлшықет. Ол қысқалау келген сіңіршелері
арқылы, шаг сүйегі төмпешігінің төменгі бөлігінен басталған. Бұлшықеттік
талшықтары жайылып, төмен қарай бағыт алып, ортанжіліктің бұдырлы
сызықшасының ортаңғы бөлігінің медиальды ерініне, labium mediale lineae asperae
барып бекиді.
Қызметі: санды ішке қарай тартып, иіп, сыртқа қарай бұрады.
Нервтендірілуі: жапқыш нервтің алдыңғы бұтақтары, п. obturatorii арқылы
нервтендіріледі.
Қанмен қамгамасызетілуі: жлыиі, сыртқы шат аралық, санның терең
артериялары, аа. obturatoria, pudenda externa, profunda femoris арқылы қанмен
қамтамасыз етіледі.
3. Ішке тартқыш қысқа бүлшықет, m.
adductor brevis. Сыртқы пішіні үшбұрыш
тәрізденіп, ішке тартқыш ұзын бұлшықеггің
астында орналасқан. Бұлшықет талшықтары
шат сүйегінің томенгі бұтағының алдыңғы
бетінен басталып, төмен және сыртқа
бағытталып, жалпайып, ортанжіліктің
бұдырлы сызықшасының медиальды ернінің
жоғарғы бөлігіне барып бекиді. Қызметі: санды
ішке қарай тартып, иіп, сыртқа қарай бұру.
Нервтендірілуі: жапқыш нервтің алдыңғы
бұтағы, п. obturatorius (Ln-LIV) арқылы
нервтендіріледі. Қанмен қамтамасыз егілуі:
жапқыш артерия, a. obturatoria мен санның
тереңдеген артериясы, аа. perforantes арқылы
қандандырылады.
4. Санды ішке таргқыш үлкен бүлшық еті, m. adductor magnus ішке
тартқыш бұлшқеттердің ішіндегі ең көлемді және қалыңдау келген бұлшықет.
Олсанның ішке тартқыш бұлшықетгердің астында орналасқан.
Бұлшықетталшықтары қысқалау және қалыңдау келген сіңірше- /vep арқылы
шат сүйегінің төменгі бұтағы мен шонданай сүйегінің төменгі бұтағыңан
басталады. Бұлшықет талшықтары төмен бағытта өтіп, проксимальды, ортаңғы
және дисталды бөліктерге бөлінеді.
Проксимальды, ортаңғы бұлшықетталшықтары горизонталді және қиғаш
бағытта өтіп, ортан жіліктің бұдырлы сызықшасының медиальды ерніне барып
бекісе, дисталді бұлшықет талшықтары ұзынша келген сіңіршелері арқылы
ортан жіліктің медиальды айдаршық үстілік бұдырына барып бекиді.
Қызметі: санды ішке тартып, сыртқа қарай бұрау.
Нервтендірілуі: жапқыш нервтің артқы бұтақтары, nп. obturatorii және
шонданай нервінің бұтақтары, п. ischiadicus (L]V-LV) арқылы нервтеңдіріледі.
Қанмен қамтамасыз етілуі жапқыш артерия мен санның тереңделген
артериялардың бұтақтарыарқылы, аа. obturatoria etperforantesарқылы қанмен
қамтамасыз етіледі.
5. Қырқалы бұлшықеті, m. pectineus, сыртқы пішіні жалпақтау және
төртбұрышты тәрізді орналасқан. Бұл бұлшықеттің латералды қапталы
белмықын бұлшықетімен, т. iliopsoas, медиалды беті ішке тартқыш ұзын
бұлшықетпен, т. adductor longus шектелген. Бұлшықет талшықтары шат
сүйегінің жоғарғы қырқасынан, pecten ossis pubis басталып, төмен
бағытта өтіп, ортан жіліктің қырқалы сызықшасына, Ііпеае pectineae
барып бекиді.
Қызметі: санды иіп және ішке қарай тартып, аздап сыртқа қарай
бұрады.
Нервтендірілуі: жапқыш нерві, п. obturatorius (Ln-Lm), кейбір кезде сан
нервінің бұтақтары, п. femoralisарқылы нервтендіріледі.
Қанменқамтамасыз етілуі: жа п қ ы ш, сыртқы шат аралық және санның
терең артериялары арқылы, аа. obturatoria, pudenda externa, profunda
femoris қанмен қамтамасыз етіледі.
Санның артқы топ бұлшық еттері
1. Жартылай сіңірлі бұлшықет m. semitendinosus. Ол санның артқы бетінің
медиалды қапталында орналасып ұзын және жіңішкелеу болып келген. Сыртқы беті
санның екі басты бұлшықетімен жанасып орналасса, ішкі қапталы санның жартылай
сіңірлі бұлшықетімен беттесіп орналасқан. Бұл бұлшықеттің жоғарғы бөлігін бөксенің
үлкен бұлшықеті, m. gluteus maximus жауып орналасқан. Бұл бұлшықеттің
бұлшықетгік талшықтары шонданай сүйегінің бұдырынан, tuber ischiadicum басталып,
төмен бағытта өтіп, ортанжіліктің ортаңғы бөлігінің тұсында ұзын сіңіршеге ұласады.
¥зындау жіңішкелеу келген сіңіршесі ортан жіліктің медиалды айдаршығының
артынан алға қарай орай өтіп, тігінші бұлшықет, т. sartorius, пен нәзік бұлшық
еттердің, сіңіршелерімен айқасып, беткей орналасқан «қаз аяқшасын», pes anserina
superfieialis құрап, асықты жіліктің бұдырына, tuberositas tibiae бекіп, сирақ
бұлшықеттерінің фасциялық қабықшасынаұласады. Қызметі: санды жазып, сирақты
иіп, аздап ішке қарай бұрады. Сонымен қатар тұлганы тік ұстауға қатысады.
ІІервтендірілуі: асықты жіліктік нервінің п. Tibialis бұтақтары арқылы нервтендіріледі.
Қанмен қамтамасыз етілуі: санның терендеген артериялары, аа. perforan/es арқылы
қанмен қамтамасыз етіледі.
2.Жартылай жарғақты бұлшықет, m.
semimembranosus. Санның артқы бетінің
медиалды топ бұлшықеттердің аралығында
орналасқан. Бұл бұлшықеттің медиалды беті еркін
орналасса, артқы беті жартылай сіңірлі
бұлшықетпен беттесіп орналасқандығы
соншалықты, жартылай жарғақты бұлшықеттің
артқы бетінде, бойлай орналасқан жартылай
сіңірлі бұлшықеттің батыңқысы айқын байқалады.
Бұлбұлшықет, жалпақтау келген сіңіршесі арқылы
шонданай сүйектің бұдырынан, tuber ischiadicum
басталады. Жалпақтау келген сіңіршесі,
бұлшықеттің жартысынан астам бөлігін
құрғандықтан жартылай жарғақты бұлшықет деп
аталуы сол себепті. Бұлшықеттің дисталді бөлігі
тізе буынының тұсында жинақтала келе,
жіңішкелеу келген сіңіршеге ұласып, сіңіршелері,
одан әрі үш будағатарамдалынып, тізе буыны
қапшығының артқы бетін бекемдеуші, терең «қаз
аяқшасын», pes anserina profunda құрайды.
- Терең қаз аяқшасының жоғарғы сіңіршелі будасы, ортан
жіліктің латералды айдаршығына қарай жоғары және
латералды бағыттаөтіп, тізе буынының қиғаш байламын,
lig. popliteum obliguum құрайды. Бұл байлам тізе
буынының артқы бетін бекемдеуші негізгі байламы
болып саналады.
- Екінші сіңіршелі будасы, төмен және латералды
бағытта өтіп, асықты жіліктің буындық еріндеріне, magro
infraglenoidalis tibiae барып бекиді.
Үшінші сіңіршелі будасы төмен қарай өтіп, тақым
бұлшықетінің, фасциялық қабықшасына fascia m.
poplitei ұласады.
Қызметі: санды иіп, сирақты иіп ішке қарай бұру.
Нервтендірілуі: асықты жіліктік нерві, п. tibialis (L^-
LyjS,) арқылы нервтендіріледі.
Қанмен қамтамасыз етілуі: санның оралма медиалды
артериясы , a. circum flexa fem oris medialis, мен санның
тереңдеген артериясы, аа. perforantes, және тақым
артериясы, a. poplitea арқылы қанмен қамтамасыз етіледі.
3. Санның екі басты бұлшықеті, m. biceps femoris. Ол, санның артқы бетінің
латералды қапталында орналасқан. Бүлшықеттің ұзын және қысқа бастары
ажыратылады. ¥зын басы , caput longum , шонданай сүйегінің бұдырынан
tuberischiadicum жалпақтау келген сіңіршелері арқылы басталса: Қысқа басы,
caput brebe, ол ортан жіліктің бұдырлы сызықшасынан басталады. Бұлшықеттің
екі басы өзара бірігіп, жуандау келген бұлшық ет қарыншасын құрап, одан әрі
сіңіршесіне ұласады. Екі бастың сіңіршесі төмен қарай бағыт алып, ортан
жіліктің латералды айдаршығының артқы қапталын орай өтіп, асықтыжілік
шыбығы сүйегінің басына барып бекісе, қалған сіңіршелері горизонталды
бағытта өтіп, сирақтың фасциалық қабықшасына ұласады. Қызметі: санды
жауып, сирақты бүгеді және ішке қарай бұрады. Нервтендірілуі: ұзын басы:
асықтыжіліктік, шонданай нервтері, пп. tibialis etischiadicus (S,- Sn) арқылы
нервтендірілсе, қысқа басы: сирақтың жалпы нерві, п. peroneus communis,
шонданай нерві, п. ischiadicus (L^-L^S,) арқылы нервтендіріледі. Қанмен
қамтамасыз етілуі: санның оралма медиалды, терең деген артериялары , аа.
circum flexa femoris medialis etperforantes арқылы қанмен қамтамасыз етіледі.

Ұқсас жұмыстар

АЯҚТЫҢ ЕРКІН БӨЛІГІН ЖІКТЕП-СЫЛУ ТӘСІЛДЕРІН МЕҢГЕРУ

ІШ ҚАБЫРҒАСЫНЫҢ ЖАРЫҚТАРЫ. КЛИНИКАСЫ, ДИАГНОСТИКАСЫ ЖӘНЕ ЕМІ

Химиялық токсикологиялық зерттеулерге сынама алу қағидасы және оны жеткізу талабы

Пәндер