Жасуша дақылдарында

БӨЖ Тақырыбы: Жасуша мен тін дақылдары, вирусологиялық зерттеу әдістері Орындаған: Тәліпова Б Тобы: 233 ЖМ

«Астана Медицина Университеті» КеАҚ

Ш. И. Сарбосова атындағы микробиология және вирусология кафедрасы

ЖОСПАР

I. Негізгі

II. Кіріспе бөлім

Жасуша дегеніміз- . . .

Жасуша мен тін дақылдары

Вирустар туралы жалпы сипаттама

Вирустарды дақылдандыру

Вирусологиялық зерттеу әдістері

III. Қорытынды бөлім

кіріспе

Жасуша дақылын вирустарды дақылдандыруда жиі қолданылады. Жасушалар дақылы әдісін 20ғасырдың 50ші жылдарында Эндерс ашып, жасуша мен тіндерді және әр түрлі микоорганизм дақылдарын өсіруле олардың табиғатына қарай әр түрлі қоректік орталар дайындау арқылы олардың таза дақылдарын алады. Сонымен қоса микоорганизмдердің бактериялардың, вирустардың морфологиясын, физиологиясын зерттеп, олардың организм ағзасына тудыратын зиянды ауруларын ашып, адам өмірін ұзарту, әр түрлі аурулармен күресу және алдын алу, тұрғындардың денсаулығын сақтау шараларын жүргізеді. Және жұқпалы аурулар потологиячында микооргнаизмдердің рөлін ғылыми тұрғыда дәлелдеді.

Жасуша-тірі материяның универсалды құрылым бірлігі.

Жасушалар(тіндер) дақылын вирустарды дақылдандыруда жиі қолданылады. Жасушалар дақылы әдісін XX-шы ғасырдың 50-ші жылдарында Дж. Эндерс соавторлармен ашып, осы жаңалық үшін Нобель сыйлығын алды.

Жасушалар дақылдары дақылдандыру барысында ондаған генерацияланудан өтуі мүмкін. Тіршілікке қабілетті генерацияланудан санына байланысты жасушалар дақылдарын:1) біріншілік; 2) қайта есілген; 3) жартылай қайта есілген деп бөлінеді.

Жасушалар дақылдарын өсіруде бірқатар талаптарды орындау қажет:

Асептика ережелерін сақтау;

Бейтарап шыныдан жасалынған зертханалық ыдыстарды немесе биологиялық өнімді алуға арналған реакторларды қолдану;

Құрамы күрделі құрамына минералдық тұздар, амин қышқылдар, витаминдер, глюкоза, адам немесе жануар қанының сарысуы, тұрақты рН-ты сақтайтын буферлік ерітінділер кіретін қоректік орталарды қолдану;

Жасушалардың өсуіне ең тиімді температураны(36-38, 5С) ұстау.

Вирустар

Вирустар - тұқым қуалаушылық қасиеті бар, өзгеруге, көбеюге бейім өте ұсақ, тірі микроорганизмдер. Вирустардың бактериялардан айырмашылығы - клеткалық құрылысы болмайды, тек қана бір нуклеин қышқылы ДНҚ немесе РНҚ болады. Белок синтездейтін рибосомалары болмайды сондықтанда, оларда зат алмасу жүрмейді. Жіктелуі бойынша :VIRA патшалығы екі үлкен топқа бөлінеді ДНҚ және РНҚ құратын топтар.

А) жай, қарапайым

нуклеин қышқылы және оны қоршаған капсидтен тұрады ( полимиелит вирусы, аденовирустар, құтыру вирусы) ;

Б) күрделі құрылысты - нуклеин қышқылынан, капсидтен және суперкапсидтен тұрады (ұшық, тымау, шешек вирустары) .

Морфологиялық

құрылысы бойынша

вирустар 2 топқа бөлінеді:

Организмінен бөлініп алынып, жасанды жағдайда өзінің тіршілігін сақтайтын клеткаларды жасуша дақылдары деп атайды. Олар арнайы қоректік ортасы бар пробиркаларда әйнекшеге жабысып немесе суспензия түрінде өседі. Егер де организмнен тыс жағдайда көбейе алмаса, ондай клеткаларды тіршілігін сақтаушы, ал өсіп - өніп көбейетін болса - өсуші дақылдары дейді. Вирусологияда өсуші дақылдар жиі қолданылады. Оларды мынадай топтарға бөледі: біріншілік, ауыспалы, жартылай ауыспалы. Ең қолайлысы соңғы топқа жататын клетка дақылдары, өйткені оларды қайталап сеуіп пайдалана беруге болады.

Вирустарды дақылдандыру

Вирустарды үшбиологиялық үлгіде дақылдандырады.

Зертханалық жануарлар организмінде

Құстардың дамып келе жатқан эмбриондарында

Жасуша дақылдарында

Вирустардың өзіндік ерекшелігі

Зертханалық жануарларды вирус қосылған зерттейтін затпен тропоизмдеріне байланысты түрлі жолмен жұқтырады. Диагностикалық мақсатта вирустар кеңінен қолданылмайды, себебі жануарлардың көпшілігі адамдарда ауру қоздыратын вирустардың біразына төзімді болып келеді.

Жануарлардың организміндегі вирустардың репродукциясы жайында, оларда көзге көрінетін аурудың клиникалық белгілеріне ағзалар мен тіндердің патоморфологиялық өзгерулеріне, сонымен қатар вирустар бар ағзалардың суспензиясынан қойылған гемагглютинация реакциясының негізінде тұжырымдайды.

-вирустың рецепторлармен әрекеттесуі және вирустың жасушаға веропексис және эндоцитоз жолымен енуі (1)

- нуклеин қышқылының (2) вакуольден РНҚны егу арқылы ЦПМ (1) арқылы шығуы

- үлкен полипротеннің синтезі (4) және протеолиттік ферменттердің көмегімен бірнеше фрагменттерге (капсомерлерге, ішкі ақуыздарға, ферменттерге) ыдырауы

- құрылымдық ақуыздар капсидке жиналады (6)

- жүздеген вириондардың жиналуы және түзілуі

- жасушадан шығуы (лизис)

Репродукция жасуша цитоплазмасында өтеді және ЦПӘмен сипатталады. Жасуша дақылдарында агар астында таңдақтар пайда болады.

Вирусологиялық зерттеу әдістері:

Молекулалық-генетикалық әдіс - ПТР/ПЦР.

Цитоскопиялық әдіс - Ромоновскии Гинзе әдісімен жағындыны бояу, ЦПЭ әсер ( Көп ядролы гигантты жасушалар, вакуолизация, ядролардың қосылуы, Каудри денешіктері) .

Қорытынды

Вирустарды дақылдандырудың арнайы зерттеу әдістері арқылы зерттеудің маңызы бүгінгі күнде зор. Өйткені бұл әдістермен зерттей отырып біз белгілі бір жұқпалы ауруға диагноз қоямыз, диагноз қоя отырып емдеу шараларын жүргіземіз. Осының арқасында қазіргі кезде көптеген аурулар емі табылған. Мысалы: тұмау, шешек, герпес ж. е т. б