Гистология жайлы түсінік

Тақырыбы:

Гистология, цитология және эмбриологияның даму тарихы. Гистологияның ҚР дамуы.

“Астана медицина университеті” КеАҚ

Молекулалық биология, гистология, цитология, және генетика кафедрасы

Топ: 118

Мамандығы: Жалпы медицина

Орындаған: Тәліпова Б

Қабылдаған: Хумырзах Б. Х.

Жоспар: I Кіріспе Гистология жайлы түсінік II Негізгі бөлім * Гистологияның дамуы * Гистология саласының Қазақстанда дамуы III Қорытынды IV Пайдаланылған әдебиеттер

I. Кіріспе

Гистология - (грек. hіstos - тін және logos - ілім) - адамның және көп клеткалы жануарлардың тіндерін зерттейтін ғылым. Гистологияның міндеті - тін эволюциясын анықтау, оның организмде дамуын (гистогенез), химиялық қасиеттерін (гистохимия), клеткаларының құрылысын, атқаратын қызметін (гистофизиология) зерттеу. Жеке ғылым саласы болып Гистология 19 ғ-дың басында микроскоппен зерттеудің дамуына байланысты қалыптасты. Жалпы Гистология - тіннің дамуын, құрылысын және атқаратын қызметін зерттесе, жеке Гистология - адам және көп клеткалы жануарлар органдарының микроскопиялық құрылымын зерттейді. Кейде бұны «микроскопиялық анатомия» деп те атайды.

«Гистология» ғылмның негізін қалаушы француздың анатом-дәрігері М. Ф. Биш болып саналады, ал ол терминді ғылымға енгізген 1819ж неміс ғалымы К. Майер болатын.

II Негізгі бөлім Гистологияның дамуы.

Биша органдар түрлі органдарға ортақ ұлпалардан тұрады деп санап органдар құрылысының теориясын қа-лыптастырған. Биша адам организмі 21 ұлпадан тұрады деп санаған; олардың әрқайсысының құрылыс ерекшеліктерін баяндап жазған. Ұлпалар санының мұншама көп болуы Бишаның зерттеуді мацерация әдісімен жүргізуінің нәтижесі. Кейін ұлпалар санының анағүрлым аз екені анықталды.

Гистология ғылымының жеке ғылым болып дамуы ХІХғ 20жылдарынан бастап қарқынды дамыды. Алайда сол кезеңге дейін бұл ғылым едәуір жетістікке жеткен еді.

Аристотель, Авицена, К. Голен, Г. Фаллопий микроскоптың шығуына дейін де құнды мәліметтер қалырған болатын. Бұл ғалымдар жануар мүшелерінің түсі, тығыздығы мен басқада ерекшеліктеріне зер салып, олардың айырмашылықтары туралы айтқан болатын.

ХVІІғ микроскоптың дүниеге келуі мүшелердің нәзік құрылымдық деңгейін ашуға алғашқы бастамалар болды. Алғашқы микроскопшылар Р. Гук, Н. Грю, М. Мальпиги, А. Левенгук кейбір ірі клеткаларды, қан тамырларын, нервтерді көрген, бірақ бұл бақылаулар жүйесіз болды да сол кездегі анатомиямен байланыстырылмады. Бұл кезеңнің аса құнды еңбегінде алғаш рет «ұлпа» сөзі қолданылған.

Р. Гук

А. Левенгук

М. Мальпиги

Н. Грю

Гистологияның қарқынды дамуы ХІХғ 30жылдары басталды. Бұл кезеңде Гистологияның әдістемелік негізі1839ж біржола қалыптастырған Т. Шван болды. Пуркинье, Ремарк, Генгле, Шван секілді ғалымдар бұл кезеңдерде танымал болды. Ф. Лейдиг пен А. Келликер ұлпаны 4 топқа осы уақытта бөлді

А. Келликер

Я. Пуркинье

Ф. Лейдиг