Бақ - бақ тамырлары

Құрамында ащы заттары бар ДӨ және ДӨШ. Бақ-бақ тамырлары.

Анықтама

Ащы дәмді заттар немесе (Amara) деп аталатын, медицинада ерте кезден тәбетті қоздыру арқылы асқорытуды жақсартатын қабілетіне қарай қолданылатын дәрілік заттар. Бұл қасиеті жөнінен олар құрамында эфир майы бар асқорыту бездерінің сөл бөлу секрециясына әсер ететін татымды заттарға өте ұқсас.

Айырмашылығы ащы заттар сөл бөлуді баяу, бірақ тұрақты күшейтеді. Ащы заттар өсімдіктерде эфир майымен бірге кездесуі мүмкін. Жеке ащы заттарға қарағанда (Amara pura) мұндай табиғи сәйкестікті “ароматтық ащы заттар’’ (Amara aromatica) деп атап, оларды эфир майымен бірге қарастырады. Кейбір өсімдіктерде ащы заттар мен шырышты заттар (Amara mucilaginosa) ілесе жүреді.

Ащы заттар нақты айқындалған жалпы резорбтивтік әсер көрсетпейді. Бұл оның ащы дәмі бола тұрып, спецификалық әсеріне және жоғары улылығына байланысты.

Бұл топ өсімдіктеріне жатпайтын басқа көптеген табиғи заттардан айырмашылығын көрсетеді. Ащы заттар табиғи гликозидтер болып табылады.

Бақ-бақ тамырлары-корни одуванчика- Radices Taraxaci

Дәрілік бақ-бақ -Одуванчик лекарственный- Taraxacum officinale

Астрагүлдідер тұқымдасы- семейство астровые - Asteraceae

Сипаттамасы

Биіктігі 40 см шашақты тамыры тармақталып келген өсімдіктің барлық бөліктерінде өте ащы сүт шырыны бар шөптеген өсімдік. Жапырақтары өте көп, кең кері-жұмыртқалы пішінде. Гүл сабақтарының іші қуыс, жоғары ұшы торланған ұлпа тәрізді. Гүлдері ірі себетке жиналған, гүл орамдары көптеген сұр-жасыл түсті, гүл себетіндегі барлық гүлдері тілді, қос жынысты ашық-сары түсті. Жемісі ақ түктерлен тұратын шашағы бар тұқым. Сәуірде гүлдейді.

Дәрілік шикізаты:

Тамыр мойынан кесілген тамырлары топырақтан жуылып, кептірілген. Шикізаттары ұзын 10-15 см тамырлар. Тамырлары көлденең беті әжімделген, сырты күңгірт-қоңырқай, иіссіз, ащы дәмді.

Химиялық құрамы

Сүт шырынында гликозидті ащы заттар тараксацин және тараксацерин бар. Олардың химиялық құрамы аз зерттелген. Тамырынан тритерпенді қосылыстар, негізінен спиртті құрамды және ситостерин мен стигмастерин бөлінген. Инулиннің құрамы күзге қарай 40 -ға өседі, көктемге қарай 20 -ға дейін төмендейді.

Таралуы

ТМД-ның барлық аумағында өседі. Арктика мен биік тауларда кездеспейді.

Қолданылуы: Тамырынан асқорыту бездерінің секрециясын күшейтетін қою экстракт алады. Осы мақсатта кесілген тамырлары тәбет ашатын, асқазан және өт айдайтын жинақтарына енеді.