Жазбаша деректер

Деректерді ретке келтірудің екі жолы

Жүйелеу

(систематизация)

Топтау

(классификация)

қызметтік (служебный),

қосалқы (вспомогательный),

техникалық (технический)

Т. Б.

Түріне,

Мазмұнына,

пайда болу принципі,

ХIХ ғасыр ғалымдарытарихи деректерді екі топқа бөлді:

1. «өткен заманнан жеткенқалдық»

2. «аңыз, хикая»

Иоганн Густав Бернхард Дройзен

Барлық деректерді тарихтың қалдықтары (барлық ғылымның қалдықтары, қолөнердің, көркем өнердің қалдықтары, тіл, салт-сана, жоражосын, хаттама, іс қағаздары т. б. сол сияқты құжаттар) және тарихи әңгімелер(өлеңдер, әңгімелер, аңыздар, анекдоттар, мақал-мәтелдер, қанатты сөздер) екі топқа бөлді.

А. С. Лаппо-Данилевский

Ол деректерді екі топқа бөлді: бейнелейтін деректер және көрсететін деректер (источники, изображающие факт и источники, обозначающие факт. ) біріншісін мәдениеттің қалдығы (остатками культуры), екіншісін -тарихи хикаяттар (историческими преданиями) .

Лев Никитич Пушкарев

Ол тарихи деректерді жеті топқа бөлді:

1) заттай (археологиялық) ;

2) жазбаша;

3) ауызша(фольклор) ;

4) этнографиялық;

5) лингвистикалық;

6) фото, киноқұжаттар;

7) фоноқұжаттар.

1975 жылы

Кейін ол тек қана жазбаша деректерді он топқа бөлді:

1) жылнама;

2) заңнамалық актілер;

3) іс қағаздары;

4) акт материалдары (грамота) ;

5) статистика;

6) мерзімді баспасөз;

7) жеке тұлға құжаттары (мемуар, күнделік, хаттар) ;

8) көркем шығарма;

9) көсемсөз және саяси шығармалар;

10) ғылыми еңбектер.

Иван Дмитриевич Ковальченко

Оның пікірінше берлық деректер небары төрт топқа жіктеледі:

1) заттай;

2) жазбаша;

3) бейнелейтін;

4) фоно.

1981 жылы

Оның екінші бір жаңалығы жазбаша деректерді екі топқа бөлуі. Ол ғылымға бұқаралық және жеке тұлғалық (массовые и индивидуальные источники) деректер деген түсінік кіргізді.

Исай Львович Шерман

Русские исторические источники X-XVIIIвв. (Х., 1959)

Деректерді қалдық (остатки) және хикаят (предания) деп екіф топқа бөледі. Оның ойынша құжаттық материалдар қалдық, баяндайтын немесе нарративті материалдар хикаят болып есептеледі.

Сигурт Оттович Шмид

1) заттай (археологиялық ескерткіштерден қазіргі заманның техникасы мен тұрмыстық заттарына дейін) ; 2) бейнелеу (көркем бейнелеу, көркем-графикалық, көркем-натуралды) ; 3) сөз (сөйлесу, ауыз әдебиетінің үлгілері, жазбаша ескерткіштер) ; 4) конвенционалды (лат. conventionalis -шартты) нота, математика, химия т. б. нақтылы ғылымдардың белгілері) ; 5) жора-жосын, салт-сана (халықтың күнделікті тұрмысындағы еңбекке, тұрмысқа байланысты мейрамдарда өткізілетін адамдардың іс-әрекеті) ; 6) дыбыстық және аудио деректер.