Балалардың жоғары жүйке қызметінің типологиялық ерекшеліктері

Презентация қосу

Қазақ Ұлттық Қыздар Педагогикалық Университеті

Балалардың жоғары жүйке қызметінің типологиялық
ерекшеліктері
Жоспар:

Кіріспе
Негізгі бөлім:
Балалардың жоғарғы жүйке қызметінің типтері.
Балалардың жоғарғы жүйке жүйесі қызметінің типологиялық
ерекшеліктері
Жоғары жүйке әрекетінің топтарының балаларда қалыптасуы
Қорытынды
Балалардың жоғарғы жүйке қызметінің типтері

Балаларда 6-7 жастан бастап сөзбен тәрбиелеуге көне бастайды.
Оларды бірінші және екінші сигнал жүйелерінің қарым- қатынасы
сипаты өзгереді.
Ал 3-4 жасар балалардың бірінші сигнал жүйесі екіншісінен басым
болады да, екіншісін тежеп отырады.
Ал ол 6-7 жаста керісінше болады. Балаларда екінші сигнал жүйесінің
дамуы олардың мектеп тәрбиесіне дайындығын көрсетеді.
Балалардың жоғарғы жүйке қызметінің
типтері(Бастауыш мектеп жасында )

Бастауыш мектеп жасында ми қыртысының қарқынды дамуы
жүйке жұмыстарының қалыпты, салмақты, жылдам жүруін
қамтамасыз етеді. Ми қыртысында тежеу процестерінің дамуы
шартты байланыстардың қалыптасуын жылдамдатады.
Жоғарғы жүйке жүйесінің бөлімдерінің арасындағы
байланыстардың қалыптаусы-ми қыртыстары ішіндегі
ассоциативті жүйке жолдарының пайда болуына байланысты.
Балаларды оқу мен жазуға үйретуге байланысты сөздің
байланыстырушы қызметі арта түседі.
Балалардың жоғарғы жүйке қызметінің
типтері(жасөспірімдік кезде)

Бірқатар шартты –рефлекс қызметінің өзгеруі жасөспірімдік
кезеңде байқалады. Организмде жыныстық жетілудің басталуы
гипоталамус активтілігі артуына сәйкес келеді. Бұл қыртыс-
қыртысасты арақатынасы баласының өзгеруіне әкеп соқтырады.
Осыған орай жасөспірімдер ашуланшақ болып, салмақтылықтарын
жоғалта бастайды. Осы кезеңде алдыңғы кезеңмен салыстырғанда
уақытша ішкі байланыстар түзу қиындайды. Бірінші сигналға
болсын, екінші сигналға болсын шартты рефлекстер түзілу
жылдамдығы баяулайды. Жасөспірімдердің жоғарғы жүйке жүйесі
қызметінің ерекшеліктері оларға айрықша назар аударуды талап
етеді. Оқу-тәрбие жұмыстарын осыған сәйкес жүргізу керек.
Балалардың жоғарғы жүйке жүйесі қызметінің
типологиялық ерекшеліктері(1-2тип)

2.Күшті, салмақты, баяулау тип. Мұндай
балалардың шартты байланыстары
1.Күшті, салмақты, елгезектігі орташа, баяулау орнығады. Ұмытылған
жылдам тип. Бұл типтегі балалар тәрбиеге рефлекстерде баяулау қалпына келеді.
оңай көнеді, алғыр болып келеді. Оларда Олардың шартсыз рефлекстер мен
шартсыз рефлекстер ми қыртыстары эмоцияларын бақылауы алдыңғы типтен
қызметімен жақсы бақылауға қойылған. де жоғарылау болып келеді. Олар сөйлеуге
Бұл типтегі балалар жақсы сөйлейді, сөз оңай үйренгенмен, алдыңғыларымен
қоры да жетерлік болады. салыстырғанда баяулау сөйлейді. Күрделі
тапсырмаларды орындағанда активті, және
шыдамды.
Балалардың жоғарғы жүйке жүйесі қызметінің
типологиялық ерекшеліктері(3-4тип)

3. Күшті, ұшқалақ, елгезектігі жоғары,
тежелуі қиын тип. Олардың тежелу процесі 4. Әлсіз тип, елгезектігі төмен. Шартты
жеткіліксіз. Қыртысасты қызметі жоғары, ми рефлекстер баяу қалыптасады, тұрақсыз,
қыртыстарымен барлық уақытта көбіне баяу сөйлейді. Жеңіл тежелуші тип.
бақыланбайды. Мұндай балаларда шартты Сырт тежелуі оңай болғанмен ішкі тежелуі
рефлекс жылдам жойылып, ал пайда әлсіз болады. Оны мұндай типтегі
болғандары тұрақсыз. Бұндай типті балалар балалардың жаңа жағдайға қиын
ашуланшақ, қоршаған ортада болып жатқан үйренуінен байқауға болады. Мұндай
құбылыстарды қалт жібермейді, бірден типтегі балалар күшті, ұзақ тітіркеністерге
араласып кетеді. Олар жылдам, кейде қатты шыдамайды, тез шаршап қалады.
сөйлегенін де байқамай қалады.
Балалардың жүйке типтерінің әртүрлі болуы

Балалардың жүйке типтерінің әртүрлі болуы олардың оқу-тәрбие
жұмыстарын қабылдау мүмкіндіктерінің де әр түрлі екендігін көрсетеді.
Педагогикалық жұмыстарды әр оқушымен жеке –жеке жүргізуді талап
ететіндігі сондықтан. Осылай еткенде ғана жақсы жетістіктерге жетуге
болады. Сөйте тұра, біз жоғарыда жоғарғы жүйке жүйесі қызметінің
иілімділігін де атап көрсеткенбіз. Ми қыртыстары клеткаларының
иілімділігін жүйке типтерін морфофункционалдық өзгертудің негізі болып
табылады. Десекте, типтерді нерв құрылымдарының иілімділігін
пайдаланып қарқынды даму кезеңінде, әсіресе балалық шақта тәрбиелеу
арқылы типтік ерекшеліктеріне коррекция жасауға болады. Оны атақты
Иван Павловта: тип иімділігіне байланысты тәрбие, шынықтыру арқылы
адамдар сипатын өзгертуге болатындығын атап көрсеткен.
И.П.Павлов өзінің ашқан жоғары жүйке әрекеттерінің 4 тобын
дәрігер грек ғалымы Гиппократтың айтқан 4 темпераментіне сәйкес
деп есептеген. Гиппократ денедегі 4 түрлі сұйықтықтың өзара
қатынасына байланысты адамның темпераментін 4 топқа бөлген.
Олар холерик (грек. холе- сары өт),
Сангвиник (сангвине - қан),
Флегматик (флегма – кілегей, шырын),
Меланхолик (мелайне холе – қара өт).
1. Күшті, 2. Күшті, қозуы
ұстамсыз, қозуы мен тежелуі тең,
тежелуден басым алмасуы жылдам
топ – холерик. топ – сангвиник.

3. Күшті, қозуы
мен тежелуі тең, 4. Әлсіз топ –
алмасуы баяу меланхолик
топ – флегматик.
Жоғары жүйке әрекетінің топтарының
балаларда қалыптасуы

Баланың мінез құлқының қалыптасуына екі сигнал жүйесінің даму дәрежесі,
жоғары жүйке әрекетінің топтары әсер етеді. Баланың темпераменті мен
мінез-құлықтарының қалыптасуы екі түрлі әсерге байланысты:

1. Ата-анасынан тұқым қуалап ауысатын қозу мен тежелудің ми
қыртысындағы генотиптік қасиеті.

2. Сыртқы ортаның әсерінен (үйдегі тәрбиесі, дос-жолдастарының
ықпалы, әлеуметтік қоғам орындарының ықпалы) болатын
фентоиптік қасиеттер.
Қорытынды

Қозу мен тежелудің теңдігі деп олардың бір-біріне қатынасы
мен дау дәрежесін айтады.
Қозу мен тежелудің алмасуы деп олардың бір-біріне алмасу
жылдамдығын айтады. Олардың алмасуы ширақ немесе баяу
болуы мүмкін.
Әр адамның жүйке жүйесінің тұқым қуалаған жеке қасиеттері
мен өмірден алған тәжірибесін, сыртқы ортадан алған
мағлұматын,мінез-құлықтарын жүйке әрекетінің топтары деп
жинақтайды.

Ұқсас жұмыстар

Жоғары жүйке әрекетінің типтерінің балаларда қалыптасуы

СПОРТ ҚЫЗМЕТІ КЕЗІНДЕГІ ОРГАНИЗМ КҮЙІНІҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Жоғары жүйке әрекеті және оның баланың өсіп - дамуы барысында қалыптасуы

Балалардағы жүйке жүйесінің ерекшелігі

Балалардың практикалық психологиясы

Арнайы оқу - оқушылардың әдістемелік қамт ерекше білім алу қажеттілікт амасыз ету ерін қанағаттандыру

Жүйке жүйесінің гистогенезі

Спастикалық диплегия

Логопедиялық тексеру

Жүйке жүйесінің морфологиялық субстраты рефлекторлық доға

Пәндер