Социология ғылымы және оның құрылымы

Презентация қосу

Қазақ Ұлттық Қыздар Педагогикалық Университеті

Социология ғылымы және оның құрылымы
Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім
Социология ғылымы
Социологияны зерттеуге үлес қосқан ғалымдар
Cоциологияның құрылымы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Социология ғылымының құрылымына
қатысты əр түрлі көзқарастар

Социология ғылымы бірыңғай емес, əлеуметтік құбылыстар
мен процестерді зерттеу деңгейлерінің түрліше болуына қарай
оның құрамы аса күрделі əрі көп деңгейлі болып келеді.
Социология əлгі құбылыстар мен процестерді жалпы қоғам
деңгейінде де, одан шағынырақ әлеуметтік қауымдар мен
олардың өзара ықпалдастығы деңгейінде де, жеке адамдар-
дың өзара қарым – қатынастары деңгейінде де зерттей береді.
Социология ғылымының қызметі

Социологияның негізгі қызметтеріне гносеологиялық, болжамдық,
праксео-логиялық және идеологиялық міндеттер жатады.

Гносеологиялық қызмет бұл ғылымның танымдық құралдары жүйесінде
жүзеге асады. Бұл орайда социологияда қоғамды тұтастай алғанда, сондай-ақ,
оның жекелеген бөліктерінің өмір сүру, даму заңдарын ашатан жалпы және
арнаулы теориялар қолданылады.
Таным құралдарына, сондай-ақ, алғашқы эмпириялық деректер жинаудың
жолдары мен тәсілдері, мәліметтерді өңдеу, логикалық және математикалық
фактілерді сипаттау және түсіндіру, жалпы айтқанда, жаңа əлеуметтік
білімдерді қалыптастыру жатады.
Әлеуметтік ғылымдар
жүйесіндегі социологияның
алатын орны
Әлеуметтік пікірлердің даму тарихын қарастыра отырып,
біз социологияны ғылым ретінде анықтауға жақындай тустік. Социология
жеке дара емес, басқа да əлеуметтік ғылымдармен тығыз байланыста дамып
отырады.
Социологияның əлеуметтік философиямен, тарихпен, саясаттанумен және
басқа да ғылымдармен арақатынасын, өзара əсерін зерттеу аса маңызды.
Социология мен əлеуметтік философияның арақатынасы социологияның
философия ғылымына жатпайтындығына, əлеуметтік философияға
қарағанда қоғамның аясы тарлау заңдарын зерттеуіне байланысты.
Социология да, əлеуметтік философия да қоғамды тұтастай, жүйе-
жүйесімен, оған енетін бірліктердің жәй қосындысы бола бермейтін
интегральды құрылым ретінде қарастырады.
Пайда болу тарихы

Социология (XIX г-дын, 30-40 ж-да қалыптасқан) біршама жас ғылым болып
табылады. Өйткені оның ғылым ретінде қалыптасуының өзіне қоғамдық
дамудың белгілі кезеңінде ғана қажеттілік туды.
Алайда, социологияның кеш пайда болуы оған дейін қоғам және қоғамдық
құбылыстар туралы ойлар болмады деген пікір тумауы керек. Керісінше, ондай
ойлар басқа ғылымдардың шеңберінде көріне бастаған болатын. Мәселен,
философиялық экономикалық, тарихи, саяси шығармаларда жалпы қоғам,
оның кейбір элементтері және оның даму заңдылықтары туралы пікірлер бой
көрсете бастады. Осы орайда, Ертедегі Шығыс цивилизациясының — Көне
Египет, Вавилон, Үнді, Қытай — қоғам туралы пікірі мен ойларын айтуға
болады. Мәселен, конфуцийшылар коғамтанушылар болып есептеледі.
Конфуцийшылардың қоғам туралы
іліміндегі негізгі мәселе
Адамдар арасындағы қатынас және тәрбие мәселесі. Конфуций
ертедегі Қытай қауымдастығындағы адамдардың өзін-өзі
абыроймен ұстау дәстүрін, олардың шыншыл, өнегелі болатын,
жаман кылықтардан бойларын аулақ ұстау дәстүрін көрсетеді.
Сондай-ақ Кофуций кейінгі адамдардың бойындағы ондай
моральдық нормалардың азайып бара жатқандығын атап өтеді.
Адамдардағы популизмге, атаққұмарлықка ұмтылу
пиғылдарының өріс алу тенденциясын, кегін екінші біреуден
алу, өз кемшілігін түзету қасиеттерінің жоғалу тенденцияларын
көрсетеді.
Әлеуметтік теорияның біршама айқын элементтсрі ежелгі Грецияда
қалыптаса бастады.

Мәселен, әлеуметтік пікірдің кейбір элементтерін Гомер
мен Гесиодтың шығармаларынан кездестіруге болады.
Алайда, ежелгі Грек философтарының арасында қоғамға
және коғамдық институттарға ерекше көңіл бөлгендер
софистер болды. Оларға дейінгілер көбінесе табиғатқа
баса назар аударса, софистер адам мен коғамға басты
назар аударады. Өйткені, сол кездегі ежелгі Грециядағы
саяси жағдай философтарды адам мен қоғам мәселссіне
көңіл аударуға мәжбүр еткен болатын.
Платон өзінің социологиялық мифтерінде софистердің
мемлекет адамдарынын ортақ келісімінің нәтижесінде
пайда болды деген пікірге қарсы болады.
Платонның пікірінше, мемлекет адам мүдделерінің
әртүрлі болуына негізделіп құралатын болған, содан
еңбек бөлінісі пайда болады. Қоғамдық еңбектің
бөлінісіне байланысты Платон адамдарды үш топқа
(кастаға) бөледі: жоғарғы билеуші топ, қолөнершілер
және құлдар.
"Әлеуметтану" сөзін тұңғыш рет Огюст Конт озінің "По
зитивтік философия курсында" позитивті философияның бір
бөлігін құрайтын ауқымды әлеуметтік ғылымның атауы ре
тінде пайдаланды.
Конт бірінші болып осы ғылым элементтерін көлденең
материалдар, идеялар мен әдістер атаулыдан тазарту
қажеттігін айқын көре біліп, бірінші болып барлық шынында
да қажетті элементтерді бір ұғымға біріктірді.
Конттың 1830-шы жылдары «Позитивті философиянын
курсы» деп аталатын 6 томдық еңбегі жарық көреді. Міне
осы еңбегінде негізінен оның социологиялық ойлары
айтылады.
Мәселен, осы еңбегінің 3-ші томында алғаш рет Конт
«социология» деген ұғымды енгізеді және қоғамды
ғылыми негізде зерттеу мақсатын кояды. Міне осы пікір
социологияның ғылым ретінде пайда болып, дамуына негіз
болады.,
Социологиялық ой дүниесінде Аристотельдің
де алатын орны ерекше. Аристотель ежелгі
Грециянын саяси тәжірибесін қортындылай
келе, адам — әлеуметтік жаратылыс деген
қорытындыға келеді. Мемлекет адамдардың
туа біткен «бірігіп өмір сүруге ұмтылғыштық
қасиетінен пайда болады деп көрсетеді.
Оның пікірінше, коғам үлкен екі әлеуметтік
институтқа бөлінеді: құл иеленуішілер және
кұлдар.
Әлеуметтік білімнің негізгі құрылымы, тұжырымы, қағида, бағыттары
мыналар:

3. Қоғамның әлеуметтік
құрылымы немесе жалпы
әлеуметтік құрылым туралы
2. Қоғамның жеке
білімді қалыптастыру үшін
салаларының дамуын,
1. Қоғам біртұтас әлеуметтік топтардың
атқаратын қызметі туралы
әлеуметтік жүйе. Бұл экономикалық, әлеуметтік,
түсініктердің байланысын-
тұжырым, қағида өзінің саяси, рухани қатынастар
экономикалық, саяси, рухани,
жүйесіндк алатын орны мен
зерттеу объектісінде т.б. салаларын, әрбір салада
байланысы туралы білімдер
қоғамдық қатынастар жеке тұлғанын немесе
болуы керек. Әлеуметтік
жүйесін, олардың әлеуметтік топтардың
топтар деп отырғанымыз –
мазмұнын зерттейді. қызметінің әлеуметтік
үлкен топтар, кішігірім
қалыптасу мүмкіндігін
топтар, кәсіби
зерттейді.
мамандандырылған топтар,
демографиялық және
этникалық топтар.
Әлеуметтік білімнің негізгі құрылымы, тұжырымы, қағида,
бағыттары мыналар:(2)

4. Саяси әлеуметтануға ә) қоғам субъектілерінің
кіретін алуан түрлі ғылыми а) әлеуметтік топтардың әлеуметтік – саяси құқық және
түсініктер, ой-пікірлер, саяси қатынастар бостандықты, тәуелсіздікті
теориялар. Бұған жататын жүйесіндегі алатын орны; алудың жолдары мен тәсілдері
зертеу объектілері: туралы;

6. Қоғамның жеке салаларының және
б) қоғамның саяси 5. Әлеуметтік институттардың кішігірім жүйесінің қызметтері
(мемлекет, құқық, ғылым, туралы теория. Оны мынандай
жүйесінің құрылымы, объектілерді зерттеу арқылы түсінуге
мәдениет, отбасы, т.б.)
қызметі және функциясы қызметтері туралы ғылыми
болады: өндірістік ұжымдар, ресми
емес топтар мен ұйымдар, адамдар
туралы; түсініктер мен қортындылар; арасындағы кішігірім топтар, жеке
тұлғалар, т.б. кіреді.
Жалпы
әлеуметтану
теориясы;

Әлеуметтік
үш негізгі
деңгейі бар:

Эмпирикалық
Орта деңгей
(тәжірибелік)
теориялар.
әлеуметтану;
Әлеуметтану ғылымы да осындай. Оның құрылымы
екі үлкен жағдаймен түсіндіріледі:

Біріншіден, әлеуметтану әлеуметтік өмірді бейнелеу, түсіндіру, ұғындыру
білімдерін қалыптастырып, әлеуметтік зерттеу теориясын, әдістемесін, әдісін,
талдау тәсілін жасап, қоғамның даму мәселелерін шешеді. Әлеуметтік өмір
туралы әр түрлі деңгейде теориялық қорытындылар жасалады.

Екіншіден, әлеуметтану қоғамдық және әлеуметтік құбылыстар мен
үдерістерді өзгерту, қайта құру үшін оларға жоспарлы, әрі тиімді
жолдар, құралдар арқылы ықпал етіп әлеуметтік мәселелерді
талдап зерттейді. Бұл әлеуметтанудың қолданбалы саласын
құрайды.
Қорытынды

Әлеуметтану — қоғамның қалыптасуы, жұмыс істеуі және
даму заңдылықтары туралы ғылым. Әлеуметтану
фактілерді,
үдерістерді,
қатынастарды,
жеке тұлғалардың,
әлеуметтану топтардың қызметін, олардың рөлін,
мәртебесі мен әлеуметтану мінез-құлқын, олардың
ұйымдарының институты.
Пайдаланылған әдебиеттер

Социология. Минск, 1998
Тұрғынбаев Ә. Х. Социология. Алматы — 2001
Раев Д. С. Социология тарихи қалыптасу кезеңдері.
Алматы – 1999
Интернет ресурстары

Ұқсас жұмыстар

Әлеуметтану ғылым ретінде. Әлеуметтік білімнің құрылымы

Дін социологиясы

Әлеуметтану ғылым ретінде

Әлеуметтану міндеттері

Әлеуметтану ғылымының қызметтері

Әлеуметтік ілімінің міндеті - әлеуметтік кұбылыстардың болжауға негіз болатын жоғары деңгейде жалпыланған эмпириялық негізделген теориялық қағидаларды жасау

Қоғамдық сана және оның құрылымы мен формалары

Мифология және философия

ФИЛОСОФИЯ ТАҚЫРЫП

ФИЛОСОФИЯ ТАҚЫРЫП. ФИЛОСОФИЯ ПӘНІ

Пәндер