Алматыдағы және республиканың басқа қалаларындағы Желтоқсан көтерілісі және оның шынайы себептері

Презентация қосу

Қазақстандағы
орталыққа карсы
күштер мен ұлттық
сананың өсуі
ДАЙЫНДАҒАН: ҚУДАЙБЕРГЕН АЙМАН
ҚАБЫЛДАҒАН: ЕРИШЕВА ТОЛҚЫН
ЖОСПАР:
1 Алматыдағы және республиканың басқа қалаларындағы Желтоқсан
көтерілісі және оның шынайы себептері.

2.Партиялық басшылықтың бастамасымен жастарға және зиялы қауым
өкілдеріне қарсы бағытталған қуғын-сүргіннің қайта өршуі. Орталық биліктің
оқиғаға берген әділетсіз бағасы. Қазақстанда ұлт-азаттық сананың өсе түсуі.

3.Алаш қозғалысы қайраткерлерінің ресми ақталуы және оның жартыкештігі.

4.Жаңа қоғамдық ұйымдар мен партиялардың пайда болуы.

5.Қазақ КСР-ның Жоғарғы Кеңесінің сайлануы. Президенттік институттың
енгізілуі және тұңғыш президенттің сайлануы.

6.1991ж тамыз бүлігі. КОКП қызметінің тоқтатылуы. Кеңестер Одағының
ыдырауы және Тәуелсіз Қазақстан
7.Мемлекеттер Достастығының (ТМД) құрылуы.
Желтоқсан көтерілісі — 1986
жылы 17 — 18 желтоқсан
аралығында Алматыда болған
қазақ жастарының КСРО
үкіметінің отаршылдық,
әміршіл-әкімшіл жүйесіне
қарсы наразылық іс-
қимылдары. Бостандыққа,
тәуелсіздікке ұмтылған қазақ
халқы тарихындағы елеулі
оқиға болып табылады.
Қазақстан тәуелсіздігін алған соң Желтоқсан көтерілісі туралы
шындық қалпына келтіріліп, бұл жөнінде “Желтоқсан. 1986.
Алматы.” (құрастырылған Т.Өтегенов, Т.Зейнәбілов), “Желтоқсан
құрбандарын жоқтау”, “Ер намысы — ел намысы” жинақтары,
К.Тәбейдің “Мұзда жанған алау”, Т.Бейісқұловтың “Желтоқсан
ызғары” кітаптары мен “Желтоқсан” (бас редакторы Х.Қожа-
Ахмет) газеті жарық көрді, “Аллажар” (1991, реж. Т.Теменов),
“Қызғыш құс” кинофильмдері түсірілді. [2]
Оқиғаға қатысқандарды саяси тұрғыдан қуғындау басталды. 99
адам сотталды, 264 студент оқудан шығарылды. 1987 ж. жазда
КОКП Ок қаулысы шығып, желтоқсан оқиғасы қазақ
ұлтшылдығының көрінісі ретінде бағаланды. Желтоқсан оқиғасы
қоғамның саяси өмірін демократияландыруға серпін берді.
Алаш қозғалысы – ХХ ғасырдың алғашқы ширегінде Ресей
империясының отарлық билік жүйесіне қарсы бағытталған ұлт-
азаттық қозғалыс. ХХ ғасырдың бас кезінде қазақ даласында
Ресейлік басқару жүйесінің күшейе түсуі, Ресейден көшіп
келушілердің күрт артуы, қазақтардың құнарлы жерлерден
ығыстырылуы
Абайұлы Тұрағұл бел
1875 ала
жылыбастады.
қазіргі Шығыс Қазақстан облысы,
Абай ауданында туған, әдебиет зерттеушісі, аудармашы, қоғам
кайраткері, Абайдың кіші баласы. Жас кезінде мұсылманша,
орысша сауат ашқан. Әкесі мен ағалары Оспан, Әбдірахман,
Мағауия қайтыс болғаннан кейін Құнанбай әулетінің басты адамы
ретінде жергілікті билікке араласқан. Ол Ә.Бөкейханов, М.Дулатов,
Ж.Аймауытов сынды Алаш қайраткерлерімен тығыз қарым-
қатынаста болған.
Абылаев Айтқали
Алашорда қозғалысының көрнекті өкілі Абылаев Айтқали
Орал облысы Жымпиты уезінде туған, туған жылы
белгісіз. Батыс Алашорда офицері, қазақтың алғашқы
ұлттық әскери кадрларының бірі. Ақпан төңкерісі
қарсаңында Орал реальдық әскери училищесін бітірген.
1918 жылы жазда болыстық орыс-қазақ мектептерінде
орыс азаматтық білімін алған қазақ жастарының әскери
командалық құрамын әзірлеу мақсатында құрылған
қазақтың тұңғыш ұлттық әскери мектебінің алғашқы
Жүсіпбек Аймауытов – жан-жақты өнер иесі, сегіз қырлы, бір сырлы дарын
иесі, романшы, жазушы, драматург, аудармашы, зерттеуші, публицист.
Жастайынан арабша хат тану, оқу үстіне, ағаш шеберлігі, темір ұсталығы
өнерін қатар үйренген Жүсіпбек 1914 жылы Павлодардағы орысша-қазақша екі
сыныптық мектепті бітіреді. Осыдан кейін біраз уақытын ол ауылда бала
оқытумен, Баяндағы мектептің үшінші класында оқуын жалғастырумен
өткізеді.

Әуезов Мұхтар (1897-1961)
Әуезов Мұхтар Омарханұлы (28.09.1897, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы,
Абай ауданы – 27.06.1961, Мәскеу. Алматы қаласында жерленген) – әйгілі
жазушы, қоғам қайраткері, ғалым, ХХ ғасырдың бас ширегінде Алаш
қозғалысына қатысқан тұлға. Алты жасында атасы Әуездің үйретуімен Абай
өлеңдерін жаттап, оны ұлы ақынның өзіне айтып берген. Бұл оқиға бала
Мұхтардың есінде мәңгі сақталып қалады.

Ұқсас жұмыстар

Желтоқсан құрбаны

"Желтоқсан оқиғасы"

Қазақстандағы орталыққа карсы күштер мен ұлттық сананың өсуі

ЖӨНІНДЕ ЖЕЛТОҚСАН

Желтоқсан оқиғалары

Желтоқсан оқиғасы. 1986 ж

М. С. Горбачев реформасы тұсындағы Қазақстан (1985–1991 жж. )

Желтоқсан оқиғасының сипаты

ӘДІЛЕТ ОРГАНДАРЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ

Желтоқсан көтерілісі

Пәндер