Болжам мен жоспарлаудың методолоиялық қағидалары

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі

Әлеуметтік-экономикалық жоспарлаудың әдістемесі

Дәріс жоспары:

Жоспар мен болжау методологиясының ғылыми негіздері

Болжам мен жоспарлаудың методолоиялық қағидалары

Жоспар-болжам көрсеткіштер жүйесі

Эксперттік бағалаудың әдістері

Методология

Методология - бұл қазіргі нақты жағдайды мойындау және қайта қалыптастыру мақсатында зерттелетін әдістердің жиынтығы болып табылады.

Əдістемелік (грек. metodos - таным жолы, logos - ілім) :

белгілі бір ғылымда қолданылатын танымдық әдіс-тәсілдердің жиынтығы;

танымның принципін, формасы мен әдіс-тәсілін құру жөніндегі ілім.

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ДАМУДЫҢ ЖОСПАРЛАУ ЖӘНЕ БОЛЖАУ МЕТОДОЛОГИЯСЫНЫҢ ӘЛЕМДІК ТӘЖІРИБЕДЕ 2 ТҮРІ ҚАЛЫПТАСҚАН

Біріншісінде командалық-әкімшілік жүйе шарттарындағы жоспарлау (директивті жоспарлау) байқалады.

Екіншісінде нарықтық экономикасы бар мемлекеттердегі болжау мен жоспарлаудың негізгі болып табылады. Бұрынғы социолистік мемлекеттердің нарықтық қатынастарға көшуіне байланысты ортақ біріңғай етодология қалыптасады.

Орта ықпалдардың ішінен келесілерді ажыратып көрсетуге болады

Кешенді ықпалдың өз шегінде келесі түрлерге бөлінеді:

Кейнстік теория жиынтық шығындар (жиынтық сұраныс) мен оларды құраушыларға бекінеді. Кейнстік теңдіктің негізгі құраушылары:

Мұнда С - жеке сектордағы ішкі сұраным, қолданыс;

G - мемлекеттік шығындар;

I - инвестициялар;

Е - тауарлар мен қызметтер экспорты;

M - тауарлар мен қызметтер импорты;

Y - аралық пайдалануды алып тастағандағы тауарлар мен қызметтердің көлемдері.

C + G + I + (E~M) = Y,

Болжамның негізін қалаушы қағидалар келесілер:

Альтернативтік қағида, ол көп нұсқалы болжамдық жасалымдардыталап етеді. Болжамның және жоспарлаудың аңызды методологиялық қағидаларына келесілерді жатқызуға болады: жүйелілікті, үздіксіздікті, кешенділікті, баламалықты, мақсаттылықты және приоритеттілікті, оптимальділікті бірлестігін айтуға болады.

Жүйелілік қағидасы экономикалық жүйелердегі сандық және сапалық заңдылықтарды түсіндіреді.