Тұт көбелегінің жұмыртқасы

Презентация қосу

Тұт көбелегінің (Bombyx mori)
биологиясы және
шаруашылықтағы маңызы

Орындаған: Ешмат Нұрсұлу
Ғылыми жетекшісі биология кафедрасының
аға оқытушысы Карменова Б.К.
Жұмыстың мақсаты: Тұт көбелегінің
(Вombyx mori) биологиясы және
шаруашылықтағы маңызын анықтау.
Зерттеу міндеттері:
Тұт көбелегінің (Bombyx mori)
биологиялық ерекшеліктерін қарастыру
Тұт көбелегінің (Bombyx mori) даму
сатыларымен танысу;
Тұт шаруашылығының ерекшелігімен
және маңызын қарастыру
Зерттеу аймағы
Тұт көбелегінің (Bombyx mori) систематикалық қатары

Тип: Тип тармағы: Класс:
• Буынаяқтылар - • Трахеятыныстылар • Бунақденелілер -
Arthopoda - Tracheata Insecta

Отряд: Тұқымдас:

• Қабыршаққанаттылар • Нағыз жібек Тұт көбелегі-Bombyx mori
немесе көбелектер – көбелектер –
Lepidoptera Bombycidae
Тұт
Тұткөбелегі
көбелегі--Bombyx
Bombyxmori
mori
Тұт көбелегі (Bombyx
mori) — Bombycidae
тұқымдасы жібек
өндірісінде экономикалық
рөлі жоғары. Қытайда б.з.д.
3000 жыл бұрын
пайдаланып, тарала
бастаған.
Осы күндерге дейін тұт көбелекті бастапқы жабайы түрі
Шығыс Азияда: Қытайдың солтүстік облыстарында және
Ресейдің Приморский аймағында жабайы түрінде таралған.
Тұт
Тұткөбелегі
көбелегі--Bombyx
Bombyxmori
mori

Тұт көбелегі (Bombyx mori)
қанатын жазған кездегі ені 40-60
мм жететін түсі ақшыл, ірі
көбелек.
Тұт
Тұткөбелегінің
көбелегініңаталығы
аталығымен
менаналығының
аналығының
айырмашылығы
айырмашылығы
Алдынғы қанаттарының сырт
жағында ойық бар. Аталыққа
қарағанда аналығының қарны
салмақты әрі мұрттары аз
жетілген болып келеді.
Аталықтарының аналықтарына
қарағанда құрсағы жіңішкерек
және қауырсын тәрізді
мұртшаларының болуымен
ажыратылады.
Тұт көбелегінің (Bombyx mori) зерттеу кезеңі

Жұмыртқалары шар тәрiздi домалақ
болып келедi, ұзындығы 0,02-0,03мм.
Тұт көбелегінің (Bombyx mori)
жұмыртқасы қыстап шығад. Аналығы
бір салғанда 500-700 жұмыртқа
салады. Жұмыртқаны салу уақыты үш
тәулікке созылады. Жұмыртқаның
даму кезеңі 10 – 12 тәулікке созылады.
Тұт
Тұткөбелегінің
көбелегініңөсіру
өсірутехнологиялық
технологиялықүрдісі
үрдісі

Тұт көбелегінің
жұмыртқасы
Жұмыртқадан шыққан жұлдызқұрт тез өсіп 26-32 күнде дамып шығады.
Осы уақыттың ішінде 4 рет түлеп үлгереді. Соңғы түлегеннен кейін түсі
сарғаяды. Жұлдызқұрттарының ұзындығы 8 см–ге дейін жеттетін ақшыл
түсті, етті, жалаңаш, құрсағының артқы бөлімінде мүйіз тәрізді өскін
болады. Жұлдызқұртары тек тұт ағашның жапырақтарымен қореқтенеді.
Әр түлеген сайын олардың денесi өсiп
ұлғаяды да, ең соңында дернәсіл қоректенуiн
тоқтатып, ақырғы рет түлеп қуыршақ
сатысына ауысады
Жәндіктің дамуындағы тоқтаулары,
үзілістері диапауза деп аталады. Бұл уақыт
тыныштықта жасушалардың бөлінуі тоқтап,
минимальды ауамен дем алу болып
табылады. Диапауза орташа 8,5 айға
созылады. Температура жоғарылаған
жағдайда құрт дами бастайды. Сондықтан
тұт жапырақтары шықпай тұрып,
құрттардың шығып кетпес үшін, оларды
төмен температурада сақтайды.
Жібек көбелегінің жұмыртқаларын жұлдызқұрттар шығаратын
инкубаторға 8 – 11 күнге орналастырады. Инкубацияның барлық кезеңінде
23-24 С градус жылу және жеткілікті ылғалдылық болуы тиіс.
Жібек көбелегін инкубациялау уақыты

Даму сатысы
Ауа
температурасы
Ауа
30 ылғалдылығы %

Жарық режимі

0
н н н н н н н н н н н н
ейі кү кү кү кү кү кү кү кү кү кү кү
ад 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
ғ
ия
бац
у
нк
И
Жібек құртының пілләсінен жібегін даярлау
Жібек құртыннан шығарылатын
өнімдер
Тұт көбелегінің 1 жылдағы өнімділігі
14000000
12500000

12000000

10000000

8000000

6000000

4000000
3000000

2000000 1500000

10 150000 3000 10000 300 6000 270 12.96 3499 7 25000 500 25000
0
0 Ұрықтың бағасы 0
Жапырақтар шығыны 0
Электрэнергия шығыны 0 Піллә алуға шығын

Өлшем бірлігі Шығын 1 өнімнің бағасы
500 кг барлық шығыны, теңге 1 кг жібек құрттың шығыны
Жібек құрты пілләсінен косметикалық мақсаттарда да қолданады.

Жібек құрты пілләсінің құрмында 97% белоктан, 20% белок
серициннан, 80% белок фиброиннан тұрады, қалғаны 3% майдан,
минералды қоспалардан тұрады.
Қорытынды
Тұт көбелегі (Bombyx mori) қабыршаққанаттылар (Lepidoptera) отрядына,
нығыз жібек көбелектер (Bombycidae) тұқымдасына жатады. Қолға үйретілген
түрі –тұт жібек көбелегінің (Bombyx morі) маңызы зор. Ол Түркістан облысы
Бәйдібек ауданы Ақбастау ауылында жеке қожалықта да өсіріледі. Тұт
көбелегінің биологиялық ерекшелігі ірі келген, қанатын жазған кездегі ені 40-
60 мм-ге жететін, түсі ақшыл. Мұрттары тараққа ұқсаған ирек тісті.
Аталықтарының аналықтарына қарағанда құрсағы жіңішкерек және қауырсын
тәрізді мұртшаларының болуымен ажыратылады.
Жұмыртқалары шар тәрiздi домалақ болып келедi, ұзындығы 0,02-0,03мм.
Аналығы бір салғанда 500-700 жұмыртқа салады. Жұмыртқа салу уақыты үш
тәулікке созылады. Жұлдызқұрт 26-32 күнде дамып шығады. Даму мерзімі ауа
температурасына, ылғалдылығына, қоректің сапасымен көлеміне байланысты.
4 рет түлейді.
Жұлдызқұртары тек тұт ағаштың жапырақтарымен қөреқтенеді. Тұт жібек
құрты өзінің дамуында 5 кезеңнен өтеді. Алдынғы төрт кезеңнің даму
уақыты 3-6 күн, ал соңғы бесінші кезең 7-12 күнге созылады. Әрбір түлеу
1 – 1,5 күнге созылады. Қоректендеру 5-6 апта. Жібек құрттарының
пебрине ауруына шалдығады. Зерттеуге алынған қожалықта өсірілген
жібек құртынан алынған пілләлерін 1 кг 600-1000 Өзбекстан және Қытай
елдеріне экспорттайды. Жібек құртын өндірудің аналық материалын алу
шығындары 1 кестеде көрсетілген. Жылына 4 рет жібек жібін береді.
Сонда 2018 жылы 110 кг жібек жібін алған. Қоректері тек тұт ағашы. Осы
қожалықтағы тұт көбелегі (Bombyx mori жылына 48 тонна жапырақ
жейді, сондықтан 55 гектар жерге тұт ағашы отырғызылған.
Тұт жібек құртынының асыл тұқымды пілләларды алу экономикалық
жағынан тиімді және болашағы зор, өзіндік құндылығы жоғары, мемлекет
жағынан гранттар, несиелер берілетіндіктен айланысуға болады.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Қырыққабаттың ақ көбелегі (Pieris brassica L. )

Жүгерінің сабақ көбелегі (Ostrinia nubilalis)

Күнбағыстың қан көбелегі: биологиясы, зиянды фазасы, таралуы, есептеу әдістемесі

Алманың қанды бітесіне қысқаша сипаттама

Австриялық науша сымыр немесе ицерия

Түрлі қанатты ірі ақ көбелек

Рапс жапырақ жемірі: биология,зиянды фазасы,таралуы есептеу әдістемесі

Сабақ немесе жүгері көбелегі: биология, зиянды фазасы, таралуы, есептеу әдістемесі

МАҚТАНЫҢ НЕГІЗГІ ЗИЯНКЕСТЕРІ

Қырыққабат күйе көбелегі

Пәндер