Шаруашылық серіктестік

“заңды тұлғалардың түрлері” тақырыбында

орындаған: Айтжанов М. Қ.

Слайд-дәріс

Әлеуметтік-гуманитарлық пәндер кафедрасы

Нур-султан 2020

астана Халықаралық

университеті

Барлық мамандық студенттері үшін

Жоспар

1. Коммерциялық заңды тұлғалар: шаруашылық серіктестік, мемлекеттік кәсіпорын, өндірістік коорератив, акционерлік қоғам.

2. Коммерциялық емес заңды тұлғалар: мекеме, қоғамдық бірлестіктер, қор, тұтыну кооперативі, қауымдастық.

3. Қорытынды сұрақ-жауап (рефлексия) ;

4. Нормативтік құқықтық актілер тізімі;

Қазақстан құқық жүйесінде азаматтық құқықтар ең бір елеулі салалардың бірі болып табылады. Бұл құқықтық саласының тауар-ақша өзге де теңдікке негізделген, мүліктік қатынастарға негізделген қатысушылардың сол сияқты мүліктік, жеке мүліктік емес қатынастарды реттейтін нормалары.

1. ҚР азаматтық құқығындағы заңды тұлғалар туралы жалпы түсінік

Жеке тұлғалармен қатар, заңды тұлғалар да азамамттық құқықтық қатынастардың субъектісі бола алады (ҚР АҚ-нің 1 бабы) .

Заңды тұлғалар дегеніміз - бұл мүліктік қатынастардың басқа субъектілері ұйымдастырған, құрған және құқықтар мен міндеттер берген субъект. Заңды тұлғалардың құрылтайшылары (құрушылары) оны мүліктік қатынастардың субъектілері ретінде өзінен бөлу мақсатында құрады. Мүліктік азаматтық қатынастар үшін заңды тұлға институтының практикалық маңызы мынада: заңды тұлға құрылтайшылардың өз кәсіпкерлік тәуекелін өздері үшін орынды болады деп есептейтін соммамен шектеу мүмкіндігі.

КОМЕРЦИЯЛЫК

негізгі мақсаты табыс табу

Заңды тұлғалар

КОМЕРЦИЯЛЫК ЕМЕС

Кіріс түсіру негізгі мақстаы болып табылмайды, кірісті қатысушылары арасында бөлмейді

Мемлекетік кәсіпорын

Шаруашылық серіктестік

Акционерлік қоғам

Өндірістік кооператив

Мекеме / жеке меншік мекеме

Қоғамдық бірлестік

Қор

Тұтыну кооперативі

Діни бірлестік

Коммерциялық заңды тұлғалар:

Шаруашылық серіктестіктер

Акционерлік қоғам

Мемлекеттік кәсіпорын

Өндірістік кооператив

Жарғылық капиталы құрылтайшылардың (қатысушылардың) үлесіне (салымдарына ) бөлінген коммерциялық ұйым.

Құрылтайшылардың (қатысушылардың) салымдары есебінен құрылған, сондай-ақ шаруашылық серіктестік өз қызметі үрдісінде өндірген және алған мүлік меншік құқығы бойынша серіктестікке тиесілі болады.

Шаруашылық серіктестік:

Өз қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатымен акциялар шығаратын заңды тұлға акционерлік қоғам деп танылады.

Қоғамның өз акционерлерінің мүлкінен оқшауланған мүлкі болады және олардың міндеттемелері бойынша жауап бермейді.

Акционерлік қоғам өз міндеттемелері бойынша өз мүлкі шегінде жауаптылықта болады.

Акционерлік қоғамның акционері оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, өзіне тиесілі акциялардың құны шегінде қоғам қызметіне байланысты залалдарға тәуекел етеді.

Акционерлік қоғам:

Мүлкі мемлекетке тиесілі және салымдар, үлестер, акциялар бойынша бөлінбейтін кәсіпорын. Оны құрған кезде жарғылық капитал теңгерімде бөліп көрсетілмейді.

Мемлекеттік кәсіпорындардың басшыларын мемлекеттік органдар келісімшартқа сәйкес жалдайды және жұмыстан босатады. Бюджеттік кәсіпорын смета бойынша бюджеттен қаржыландырылады.

Мемлекеттік кәсіпорындарға жедел басқару құқығына негізделген кәсіпорындар (қазыналық кәсіпорын, мекеме), шаруашылық жүргізу құқығына негізделген кәсіпорындар жатады.

Мемлекеттік кәсіпорындар:

Азаматтардың бiрлескен кәсiпкерлiк қызмет үшiн мүшелiк негiзде олардың өз еңбегiмен қатысуына және өндiрiстiк кооператив мүшелерiнiң мүлiктiк жарналарын бiрiктiруiне негiзделген ерiктi бiрлестiгi өндiрiстiк кооператив деп танылады.

Кооператив мүшелерi екеуден кем болмауға тиiс.

Өндiрiстiк кооперативтiң мүшелерi кооператив мiндеттемелерi бойынша Өндiрiстiк кооператив туралы заңда көзделген мөлшер мен тәртiп бойынша қосымша

(жәрдем беру) жауапты болады.

Өндірістік кооператив:

Кәсіпкерлік қызметімен байланысты әрекеттірді жүзеге асыруда ең кең тараған ұйымдастырушылық-құқықтық нысан, ол шаруашылық серіктестік болып табылады. Шаруашылық серіктестіктер туралы және оның жекелеген түрлері туралы жалпы ережелер ҚР АҚ реттелген. Шаруашылық серіктестіктердің құрылуы және қызметі ҚР Президентінің заңды күші бар 1995ж. 2 мамырдағы «Шаруашылық серіктестіктер туралы» Жарғымен реттеледі.

Қазіргі күні «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы» заң қолданылуда.

ҚР АҚ 58 бабына сәйкес жарғылық капиталы құрылтайшылардың үлесіне бөлінген коммерциялық ұйым шаруашылық серіктестік деп танылады.

Мекеме

Құрылтайшысы басқару, әлеуметтiк-мәдени немесе коммерциялық емес сипаттағы өзге де қызметтердi жүзеге асыру үшiн құрған және қаржыландыратын ұйым мекеме деп танылады.

Мекеменiң өзiне бекiтiлiп берiлген мүлiкке құқығы азаматтық заңдарға сәйкес айқындалады.

Меншiк нысанына байланысты мекемелер мемлекеттiк және жеке меншiк мекемелер болып бөлiнедi.

Мекемелердiң жекелеген түрлерiнiң құқықтық жағдайының ерекшелiктерi заң актiлерiмен реттеледi

Басқарушылық, әлеуметтiк-мәдени немесе коммерциялық емес сипаттағы өзге де қызметтердi жүзеге асыру үшiн жеке және мемлекеттiк емес заңды тұлғалар құрған, мемлекеттiк құрылымның бөлiгi болып табылмайтын ұйым жеке меншiк мекеме деп танылады.

Жеке меншік мекеме: