Этиканың құрылымы

Презентация қосу

Бақылау сұрақтары
«Этика және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет негіздері»

Орындаған:Мекембай Маруа
Топ:СИБк-20-6
Қабылдаған:Танирбергенова Рабиға Көлекбайқызы
Бақылау сұрақтары:
• 1.Философиялық білім жүйесінде этиканың пайда болуы.
• 2.Этика пәнінің тарихи өзгеруі.
• 3.Этиканың бөлімдері:алдыңғы этика,жеке ерекше этикалық
жүйелердің пайда болуы(кәсіби этика, тұйық идеологиялық жүйелер
этикасы, жас мөлшеріне байланысты топтар этикасы және
т.б),этикалық ілімдер тарихы ,моральдық болжамдау.
• 4.«Этика», «мораль», «адамгершілік» ұғымдарының эволюциясы.
• 5.Этиканың функциялары (қызметтері)
Философиялық білім жүйесінде
этиканың пайда болуы
• Философия өз бастауын логикадан алады, одан кейін физика табиғат туралы ілім ретінде, одан кейін – этика адам туралы
ілім ретінде, дана және ұғымды өмірге қол жеткізу жолдары. Этика (грек. ethos – дағды, әдет-ғұрып) – зерттеу нысаны
мораль, адамның мінез-құлқы болып табылатын ежелгі теориялық пәндердің бірі. Термин және айрықша зерттеу пәні
ретінде өз бастауын Аристотель еңбектерінен алады. “ Этизм” термині Аристотельдің ар-ождан мәселесіне арналған үш
шығармасының (“Никомах этикасы”, “Евдем этикасы”, “Үлкен этика”) атауына кірген. Аристотель Этизм жайлы сөз
қозғағанда негізгі үш мәселеге тоқталып, этик. теория, этик. кітаптар, этик. іс-тәжірибе туралы айтады. О баста грек
тіліндегі Этизмның латын тіліндегі баламасы ретінде мораль қолданылса, кейіннен білім беру дәстүрінде Этизм – ілім
мәнінде, мораль – оның пәні ретінде қарастырылды. Әдетте, Этизмлық ой-толғамдар адамдардың мінез-құлықтары мен
салт-дәстүрлерінің әралуан екендігін баяндаудан басталады. Сократ әр-түрлі мінез-құлықтарды бағалап, саралау үшін
парасатқа жүгіну керек деп білді. Платон адам жан-жақты ұйымдастырылған мемлекетте өмір сүріп, оның басшылығын
дана-философтар атқарғанда ғана рухани және мінез-құлық кемелдігіне жете алады деп білді. Парасат иесі ретінде өз
мүмкіндіктерін жүзеге асырған адам, өз өмірінің жоғ. мақсатын айқындап, мемлекеттің негізі болып табылатын саясатқа,
экономикаға Э-лық нормалармен жетекшілік жасайды. Этизм ұғымы жайлы Д.Юмның “Адамның табиғаты” туралы
трактатында жан-жақты айтылады. Қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымында Этизм ұғымының баламасы ретінде ар-
ождан ұғымы қолданылып, негізгі тақырып ретінде ұсынылған.
Этика пәнінің тарихи өзгеруі
Этиканың өзіндік мәртебесі бар философиялык ілім ретінде қалыптасуы антикалық грек философиясының қойнауында жүзеге асқандығы туралы айтып
өткен болатынбыз. Өзінің атауымен де, негізгі ұғымдық категорияларымен де, мәселелік өрісімен де этика Аристотельге қарыздар. "Никомах этикасын",
"Эвдем этикасын", "Үлкен этиканы" жазған ұлы ойшыл этиканы дамыта отырып, елге танытты. Аристотель этикасында "құба төбел" немесе "алтын орта"
ұстанымы ізгіліктерді анықтаушы маңызға ие болды. Өйткені Аристотельдщ айтуынша, екі шеткі күйлердің ортасьш таба білгенде, яғни не асып-тасып
кетпей, не жетпей қалмаудың дәл ортасынан өте ыңғайлы қасиетті ұстана білгенде ғана адам ізгілікті болғаны. Мысалы, жомарттық, — "малшашпақ" пен
"дүниекоңыздықтың" орта шені; батылдык — "көзсіз батырлық" пен "қоянжүрек корқактықтың" дәл ортасы; қарапайымдылык — "ұяңдық" пен
"ұятсыздыктың" ортан белі және т.б. Жалпы, антикалық этикаға тиесілі ең негізгі үш мұратты атап өтуге болады: а) адам мен полис бірлігі, яғни адам тек
полистің азаматы болғандықтан ғана ізгілікке ие болады, мораль туралы түсінігі болады деп есептеу. Мысалы, Аристотель полистің мүшесі бола алмайтын
күлдарды тіпті де адам деп санамаған. Оларды "сөйлей алатын хайуан" ретінде қарастырған. Ежелгі гректер қабылдаған және өмірге енгізген этикалық
құндылықтардың өзіндік маңызы болды. Олардың кейбіреулері мыналар: көне гректер адамгершілік қасиеттерді, мейірімділікті сұлулықпен тікелей
байланыстырғысы келді. Соның нәтижесінде көне Грекия мәдениетінде "калокагатия" идеалы дүниеге келген болатын. "Калокагатия" термині өзінін
амбиваленттілігіне (екіжактылыіына) байланысты этикада болсын, эстетикада болсын кең пайдаланылады. "Калокагатия" термині грек тіліндегі екі сөздің
("Kalos" — әсем, сұлу және "agathos" — ізгі, мейірімді) қосындысынан шыкқан. Дәлме-дәл аударатын болсақ, бұл термин ізгі сұлулықты, яғни жан сұлулығы
мен тән сұлулығының үндестігін білдіреді.
• Гедонизм — грек тілінің "ләззат іздеу, кызыққұмарлык" деген мағынадағы сөзінен туындаған ұғым. Гедонистік көзқарасты ұстанушылардың түсінуінше,
адамның бұл өмірге келгендегі ең басты мақсаты — өмірдің қызығына бату, ләззат алу.
• Эвдемонизм — көне грек этикасының басты сипаттамасы. Себебі сол кезеңнің қай ойшылын алып қарасаңыз да, оның өмірлік маңызды мәселе деп
ұққаны — адамның бақытқа жетуі.
Этиканың бөлімдері
• Кәсіби этика – бұл адамның кәсіби қызметінің үдерісінде көрінетін мінез-құлық қағидалары. Деонтология - бұл
этиканың бір бөлігі, адамның басқа бір адамның және бүкіл қоғамның алдындағы парызы туралы ілім.
• Этиканың құрылымы. Этика үш бөліктен тұрады:
• теориялық этика;
• нормативті этика;
• эмпириялық этика.
• Теориялық этика — этиканың негізгі үғымдарын, оның зерттеу пөнін, ғылым ретінде даму тарихын зерттейді.
• Нормативті этика — негізгі этикалық категорияларды: мейірімділік пен катыгездік, ізгілік пен жауыздык, ар-үждан,
үят, абырой, парыз және т.б. қарастырады.
• Эмпириялық этика — белгілі бір кезеңдердегі адамзат үйымдарының накты адамгершілік келбеті туралы түсінік береді
«Этика», «мораль», «адамгершілік»
ұғымдарының эволюциясы
• «Адамгершілік», «мораль», «этика» сөздері мағынаға жақын. Бірақ олар үш тілде пайда болды. Жоғарыда
«этика» сөзі грек тілінен шыққан. ethos-адамгершілік, мінез, әдет-ғұрып.
• Аристотель ұғымын грек тілінен латын Цицеронына аудару үшін «moralis» (моральдық) термині құрастырды. Ол
оны «mos» (mores – mn. саны) – латын аналогтық грек «этос», означавшего сипаты, темперамент, сән, покрой
киім, әдет-ғұрып. Цицерон, атап айтқанда, Аристотель Этика деп атаған сол білім саласын түсініп, моральдық
философия туралы айтқан. Б. з. IV ғасырда латын тілінде «Этика» грек терминінің тікелей аналогы болып
табылатын «moralitas»(мораль) термині пайда болады.
• Алғашқы мағынада «этика», «мораль», «адамгершілік» – әр түрлі сөздер, бірақ бір термин. Уақыт өте келе жағдай
өзгереді. Мәдениетті дамыту процесінде, атап айтқанда, білім саласы ретінде әдептің өзгешелігін анықтау
шамасына қарай әртүрлі сөздермен бекітіле бастайды: әдеп негізінде білімнің тиісті тармағы, ғылым, ал мораль
(адамгершілік) деп өзі зерттейтін зат түсініледі.

• «Этика» — ғылым, білім саласы, ал» мораль «немесе» адамгершілік» оның пәні.
Этиканың функциялары (қызметтері)
• Этиканың негізгі қызметтерінің бірі адамның мінез-құлқын
реттеу,оны жақсы жағынан тәрбиелеу,адамның өзін-өзі көпшілік
арасында ұстауы.Мысалы, Абай этика тақырыбын қозғағанда, иман
мәселесіне көп көңіл аударады. "Иман" термині қазақ санасына
мұсылманшылық арқылы енген. "Ұят деген адамның өз бойындағы
адамшылығы, иттігілді ішіңнен өз мойныңа салып, сөгіп, қылған
қысымның аты", — деп анықтайды Абай

Ұқсас жұмыстар

Қазіргі замандағы этиканың дамуы

Этизмның латын тіліндегі баламасы ретінде мораль қолданылса, кейіннен білім беру дәстүрінде

ЭТИКА ЖӘНЕ МОРАЛЬ

ЗАҢГЕРДІҢ ІЗГІЛІКТІ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ

Моральдық нормалардың ерекшеліктері

КӘСІБИ ЭТИКАНЫҢ ФУНКЦИЯЛАРЫ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫ

Этикадағы мораль мәселесі

Этика туралы түсінік

Этиканың құрылымдары

Қазіргі Қазақстан жастарының этикалық құндылықтары

Пәндер