Алма туысына негізгі сипаттама

Раушангүлділер тұқымдасы

Семейство Розоцветные - Rosaceae

Тұқымдасқа негізгі сипаттама

Әлемде көп таралған, әрі Жер шарындағы құрлықтың барлық өңірінде дерлік кездесетін ағаштар;

19 туысы, 3000 жуық түрі кездесетін шөптесін, бұта, ағаш түрлері;

Тұқымдасты құрайтын ағаштар сапалы декоративтілігімен ерекшеленеді;

Кей жемісті түрлерінің тұқымын адам ғана емес жан-жануарлар, құстар, жәндіктер қорек етеді.

Тұқымдасқа жататын туыстар:

Алма - Яблоня - Malus;

Алмұрт - Груша - Pyrus;

Өрік - Абрикос - Armeniaca;

Шие - Вишня - Terrasys;

Долана - Боярышник - Crataegus;

Мойыл - Черемуха - Padus;

Тобылғы - Таволга - Spireae;

Таңқурай - Малина - Robus;

Раушангүл - Роза - Rosa;

Сибирка - Сибирка - Siberea;

Шетенше - Рябинник - Sorbarea;

Экзохорда - Экзохорда - Exohorda;

Тобылғыгүл - Таволгацветник - Spereantus;

Қараырғай - Кизильник - Cotoneastr;

Шетен - Рябина - Sorbus;

Хеномелес - Хеномелес - Chaenomeles

Беже - Айва - Cudonia;

Арония - Aronea - Арония;

Ирга - Amelanchier.

Алма туысына негізгі сипаттама

Алма - Яблоко - Malus

Аласа, кейде орташа биіктіктегі тұқымммен көбейетін ағаш. Діңі кесуге өте жеңіл. Сүрегінің түсі ашық қоңыр, ядросы қызғылт түсті. Бал өндіріледі, жемісі басты рөл атқарады және көптеген мәдени сұрыптары бар. Кей түрлері декоративті сапаға ие. Қазақстанда 3 түрі жабайы таралған: Қырғыз алмасы, Сиверс алмасы, Қазақстанда 3 түрі жабайы таралған: Қырғыз алмасы, Сиверс алмасы, Недзвецкий алмасы.

Алма туысының түрлері

Түрі

Тіршілік формасы

Жапырағы

Жапырағының көлемі

Жапырағының орналасуы

Жапырағының формасы

Таралу аймағы

Қырғыз А. - Я. Киргизов - M. Kirghizsorum

Ағаш

Жіңішке, қағаз тәрізді

Ұз. 10см, ені 5-6см

Сағақта

Шеті аз тісшеленген

Орталық Азия

Қырғыз А. - Я. Киргизов - M. Kirghizsorum

Түрі

Тіршілік формасы

Жапырағы

Жапырағының көлемі

Жапырағының орналасуы

Жапырағының формасы

Таралу аймағы

Сиверс А. - Я. Сиверса - M. Siverrsii

Ағаш

Жалпақ ланцет, ұзартылған эллипс тәрізді

Ұз. 8см, ені 3-4см

Сағақта

Бүтін

Орта Азия, БАтыс ҚЫтай

Сиверс А. - Я. Сиверса - M. Siverrsii

Түрі

Тіршілік формасы

Жапырағы

Жапырағының көлемі

Жапырағының орналасуы

Жапырағының формасы

Таралу аймағы

Недзвецкий А. - Я. Недзвецкого - M. Niedzwetzkyana

Ағаш

Кері жұмыртқа, эллипс тәрізді

Сағақта (қызғылт)

Ара тісшелі

Орта Азия, Батыс Қытай

Недзвецкий А. - Я. Недзвецкого - M. Niedzwetzkyana

Шетен туысына негізгі сипаттама

Шетен - Рябина - Sorbus

Әртүрлі топырақта өсетін ағаш, кейде бұта түрінде де кездеседі. Жемісі жидек тәрізді, Діңінің ядросы қызғылт-қоңыр. Алғашқы кезеңдерде тез өседі, жыл сайын жеміс береді. Атпа тамырлармен, тұқыммен көбейеді. Топырақ құрамын жақсартады, екпе орман өсіруде пайдаланылады. Жас бұталары мал азығы ретінде қолданылады. Жемісі кондитерлік өндірісте пайдаға асырылады. Қазақстанда 3 түрі жабайы өседі, 1 түрі интродуцент.

Шетен туысының түрлері

Түрі

Тіршілік формасы

Жапырағы

Жапырағының көлемі

Жапырағының орналасуы

Жапырағының формасы

Таралу аймағы

Сібір Ш. - Р. Сибирская - S. Sibirica

Ағаш

Ұзартылған - ланцетті

Ұз. 10-20см, ені 8-12 см

4-7 жұптан

Ара тісшелі

Ресейдің Европа бөлігі, Сібір, Қиыр Шығыс

Сібір Ш. - Р. Сибирская - S. Sibirica

Түрі

Тіршілік формасы

Жапырағы

Жапырағының көлемі

Жапырағының орналасуы

Жапырағының формасы

Таралу аймағы

Тянь-Шань Ш. - Р. Тянь-Шаньская - S. Tianshanica

Ағаш, кейде бұта

Жалаңаш

Ұз. 10-14 см

Сағақта

6 жұптан

Орта Азия, Батыс Қытай

Тянь-Шань Ш. - Р. Тянь-Шаньская - S. Tianshanica

Долана туысына негізгі сипаттама

Долана - Боярышник - Crataegus

Биіктігі 3-12 см аралығындағы ағаш, кейде бұта түрінде де кездеседі. Гүлдері ақ түсті, жағымсыз иісі бар. Жемісі алма тәрізді, күзде пісіп жетіліп, қыс түскенге дейін ағашта тұрады. Діңінің ядросы қызғылт түсті. Жарықсүйгіш, 200-300 жылға дейін өмір сүреді. Бал өндіріледі, жемісі жеуге жарамда, медицинада қолданылады.

Қазақстанда 7 түрі жабайы түрде өсіріледі.