Микробты паразитизм эволюциясы және патогенді микроорганизмдердің шығу тегі

Презентация қосу

Микроэкология негіздері. Микробты
паразитизм эволюциясы және
патогенді микроорганизмдердің
шығу тегі

Орындаған :Батырбек
Ж
Тобы: ЖМҚА 01-19
Қабылдаған: Садыбек
Ұлдана
Жоспар

Микроэкология
Паразитизм
3 Патогенді микроорганизмдер
1.Микроэкология
Микробтар бізді қоршаған ортада кеңінен таралған. Олар
топыраұта, суда, ауада, өсімдіктерде, таға өнімдерінде, адам
жіне жануарлардың оргаизмінде болады. Микроогранизмдерді ң
өсімдіктер мен жануарлардан ерекелігі олар метаболизм
процесстеріне метанды, сутегін, азот молекуласын пайдаланып,
оларды өсімдіктер мен жануарлар сіңіретін қосылыстарға
айналдырады. Мысалы, шіріткіш микробтар өлген өсімдіктер мен
жануарлар өлікселерін ыдырата отырып, атмосфераға
өсімдіктер жұтқан 90% CO 2 қайтарады. Қоршаған ортаның
әртүрлі факторларының нәтижесінде микроорганизмдер өліп
кетулері мүмкін немесе қасиеттерін өзгертеді.
Микроорганизмдердің көбеюін, өсуін және дамуын
қамтамасыз ететін олардың сыртқы ортамен қарым-
қатынасын зерттейтін арнайы биологиялық ғылым
экология деп аталады. Экология популяциялық және
бірлестік болып бөлінеді. Микроорганизмдер
экологиясын оқу паразитизмнің, зоонозды және
табиғи ошақты аурулардың пайда болуын түсіну,
сонымен қатар, әртүрлі инфекциялық аурулармен
практикалық күрес шараларын дайындау үшін негіз
болып табылады.
Ауадағы микроорганизмдер мөлшері ауаның шаң
бөлшектерімен жіне сұйық тамшыларымен
ластануына байланысты өзгеріпт отырады.
Микроорганизмдерден тұратын бұл кішкене бөлшектер
микробты аэрозольдің әртүрлі фазаларын түзеді.
Ашық ауа бассейінінің микрофлорасының түрлік
құрамы топырақ микрофлорасына сәйкес, ал жабық
ғимараттар ауасы осы ғимараттағы адамдар мен
жануарлар организмі микрофлорасын көрсетеді.
Ауаның микробты ластануын микробты санмен – 1 м 3
ауадағы микроб санын анықтайды.
Жабық ғимарат ауасының санитарлық-
биологиялық көрсеткішін есептеу үшін
адамның жоғарағы тынысалу жолдарының
микрофлорасымен ауаның ластануының
көрсеткіші болып табылатын α- және β-
гемолитикалық стрептококктардың 1 м 3
ауадағы санын анықтайды. Топырақ –
микроорганизмдердің табиғаттағы негізгі
резервуары болып табылады. Топырақтың
тұрақты мекендеушілері болып
азотфикациялаушы, нитрификациялаушы,
денитрификациялаушы, шіріткіш
бактериялар, актиномициттер,
саңырауқұлақтар, ашытқылар, балдырлар
және қарапайымдылар болып табылады.
Микроорганизмдердің максималды саны
Топырақ патогенді микробтар үшін мекен ортасы
болмайды, себебі қоршаған ортаның жағымсыз
факторларының және микроб- антогонисттер әсерінен
олар тез өледі. E. coli және Cl. perfringens – адам
ішегінің тұрақты мекендеушілерінің бар болуына
байланысты топырақтың ластануын жіне бұл
процесстің ұзақтылығын есептейді. Суда
флюоресцинттеуші, пигментті, серо- және
железобактериялар, спора түзуші бактериялар,
саңырауқұлақтар, су вибриондары жіне спириллалар
болады. Суда E. Coli болуына байланысты оның
ластану дірежесін анықтайды
2.паразитизм
Паразитизм (parasіtos – арамтамақ) — белгілі бір
организмнің (паразиттің) екінші бір организмді (иені)
тіршілік ортасы ретінде пайдаланып, сонда өсіп
дамуы, қоректенуі.
Паразит организмнің сыртында тіршілік етсе
эктопаразит, ал ішкі органдар мен тін, ұлпаларда
тіршілік етсе эндопаразит деп аталады. Паразитизм
вирустар мен бактериялардан бастап, өсімдіктер
арасында да, жануарлар арасында да кездеседі.
Сондай-ақ, түгелімен паразиттерден ғана тұратын
«кластар» мен «отрядтар» бар. Мысалы,
қарапайымдардан споровиктер, жалпақ құрттардан
трематодалар, моногенеялар, цестодалар,
жәндіктердің ішінде бүргелер мен биттер, т.б
Ең алғаш паразитке
түсінікті және оның
тіршіліктегі басқа
организмдерден
ерекшелігін анықтап,
зерттеген неміс ғалымы
Рудольф Лейкарт
(Leuckart, 1879).
Лейкарттың анықтамасы
бойынша паразит
дегеніміз – бұл бір
организм басқа
организмде қорек және
баспана табатын тірі
организмдер.
Лейкарттың анықтамасына сүйенетін болсақ, паразиттің
негізгі ерекшеленетін басты белгісі - оның қоректену
тәсілінде, кез - келген организм (паразит) екінші бір
организмде тіршілік ете отырып, (жыртқыштық қоректену
емес) оны өлімге ұшыратпай сол организм есебінен
қоректенеді. Паразит иесін (құрбанын) өлтірмей онымен
бір тұтас тіршілік етеді, жыртқыш жануарлардан басты
айырмашылығы осы белгісінде. Лейкарттың -
анықтамасы бойынша паразиттердің кейбір түрлерінде
ғана паразитизм шекарасы бұзылады, егер мысалы
паразиттік тіршілік ететін сүліктер, қорек көзін өзінен ірі
әрі күшті организмдерден алса, алайда өзінен кіші немесе
әлсіз организмдермен тең келген жағдайда сүлік на ғыз
жыртқыш ретінде саналады. Паразиттер өз иесінен кіші
әрі әлсіз болады
3.Патогенді микроорганизмдер

Жұқпалы аурулардың
қоздырғышы патоген микробтар.
Әрине жұқпалы ауру адамға
иемесе жануарларға таралуы үшін
белгілі бір жағдай қажет. Оларға
адам және мал организмдерінің
осы ауруларға бейімділігі, яғни
қабыл алғыш қасиеті жатады.
Мәселен, топалаңнан өлген малдың етінен бөлініп алынған
микробтардың сау организмді тез арада қатты ауруға
шалдықтыратын касиеті бар. Осындай микробтардың
болмашы мөлшері үй қоянын сеспей қатырады. Ал осы
микробты лаборатория жағдайында бірнеше уақыт бір
қоректік ортада сақтағаннан кейін қоянға жұқтырса, ол
ауруға шалдықпайды, өйткені қолайсыз жағдайда топалаң
микробы өзгеріп, әлсізденіп қалады. Жұқпалы аурулардың
таралуы адам мен жануарлар организмінің беріктігіне, яғни
сол ауруға қарсы тұра алатындық қасиетіне байланысты.
Мәселен, тауық топалаңмен мүлде ауырмайды, тіпті оларға
топалаң микробын қолдан жұқтырсаңыз да ауырмайды.
Егерде Л. Пастер жасағандай етіп, тауық аяғын салқын суда
ұзақ ұстап, содан кейін топалаң микробын жұқтырсаңыз, ол
тез арада ауыра бастайды. Мұнда тауықтың топалаң
микробына төзімділігі нашарлайды. Мәселен, адам өкпесіне
туберкулез микробы енді делік, бірақ денсаулық күшті болса
бұл адам ол аурумен мүлде ауырмайды. Егерде, басқа бір
аурумен ауырып, адам денесі нашарласа, онда туберкулез
микробына организмиің қарсы тұрарлық қасиеті әлсірейді де,
адам туберкулезбен ауырады. Жұқпалы ауру қоздырғыштары
біздің организмге түрліше зиянды әсер етеді. Зиянды
микробтардың көпшілігі организмді улайтын, нерв жүйесін,
Ауру қоздырушы, яғни патоген микробтар бір адамнан
екінші адамға тікелей жұғуы мүмкін. Мәселен, мерез
ауруын қоздырушы гонококк микробы, әсіресе әйел мен
еркектің жыныстық қатынасы кезінде, ал әр түрлі іш
аурулары кір қол немесе заттар арқылы таралады.
Мәселен, оба және іш-сүзегімен ауырған адамдардың
төсек орны және баска да заттары арқылы сау
адамдарға жұғады. Көптеген зиянды микробтар науқас
адамдар тыныс алғанда ауаға тарайды. Осы ауамен
дем алған сау адамның науқастануы да ықтимал. Әрбір
патогендік микробтар тек бір ауруды ғана қоздыруы
мүмкін, яғни олардың атқаратын қызметі жекеленген
болады. Кейде адамдарға белгілі бір аурулар тек
жануарлардың бір түрінен жұғады. Мәселен, маңқа
ауруы адамға жылқы немесе мысыктан жұғады. Ал
кейбір ауру адамға қауіпсіз.
Қорытынды
Микроорганизмдердің адам мен жануарлардың өміріне
қауіпті аурулардың тууына себепші болатын
әрекеттерін соғыс мақсатына пайдалануды көздеп
отыр. Олар антибиотиктердің өзі қарсы тұра алмайтын
микроорганизмдердің қасиеттерін күшейтіп, оны әр
түрлі жәндіктерге (маса, сона, шіркей, шыбын, бүрге
т.т) жұқтырып қолданбақ. Өйткені мұндай жәндіктер
жұқпалы ауруды ауылдар мен қалаларға тез таратып,
жаппай қырғынға ұшырау қаупін тудырады. Ол үшін
микроорганизмдерді жан-жақты зерттеп, жете талдау
керек. Сонда ғана олардың қауіпті әрекеттерін біліп
қана қоймай, нақты күрес шараларын белгілеп,
келтіретін пайдасын да білуімізге болады.
Қолданылған әдебиеттер:

1. Л. Б. Борисов, Медицинская
микробиология, вирусология,
иммунология. Москва-2002.
2. Жалпы микробиология. Алматы
– 2006.
3. Микробиология. Под ред. И. Л.
Дикого. 2004 ж.
4. Коротяев А. И. Бабичев С. А.
Медицинская микробиология,
Назарларыңызға рахмет

Ұқсас жұмыстар

Инфекция туралы ілім. Инфекция түрлері

Микробты паратизм эволюциясы және патогенді микроорганизмдердің шығу тегі

Микробиологияның шығу тегі

Микроорганизмдердің өсімдіктермен қарым - қатынасы

Патогенді микроорганизмдер құрылысы, эволюциялық даму барысы

ТАМАҚТАН УЛАНУ ОСӨЖ

ИНФЕКЦИЯЛАР

Микроорганизмдердін өзара карым-катынастары. Симбиоз, метабиоз, сателлизм, синергизм, антогонизм, вирогения, мутуализм, паразитизм және комменсализм

Тамақтан уланудың белгілері

Індетті (жұқпалы) аурулар және паразитизм туралы жалпы ұғым

Пәндер