Сөйлеу әрекетін үйретуді жазба сөзден бастаған дұрыс

Презентация қосу

Ө. Сұлтанғазин атындағы Қостанай Мемлекеттік Педагогикалық
Университеті
Психология және дефектология кафедрасы

Семинар 9
Тақырыбы: Сөйлеу

Орындады: Қуанышбаева Малика ( AH-19-
12, ФилД, ИнЯз)
Тексеруші: Маканова Анар Жарулловна
(педагогика ғылымдарының магистрі)

Костанай 2020
Жоспар
1.Сөйлеу туралы жалпы ұғым.
2.Сөйлеу және тіл.
3.Сөйлеу түрлері мен қызметтері.
4.Сөйлеу процестерінің 4 түрі: айту,
тыңдау, оқу, жазу.
5.Сөйлеу және ойлау. 6.Оқушылар
сөйлеуінің дамуы.
Сөйлеу (орыс. речь, говорение)— адамның тілдік амалдар
арқылы пікір, ой білдіру әрекеті. Сөйлеу анатомиялық мүшелердің
қатысуымен іске асқанымен, негізінен, адамның психикалық
қабілетіне, қоғамдағы пікір алмасу тәжірибесіне
сүйенеді. Сөйлеу процесі айтылатын пікірдің мазмұнына, пікір айтудың
жағдайына (пікірді ауызша не жазбаша айту, диалог түрінде айту,
көпшілік алдында айту, тындаушының білім дәрежесін, жас мөлшерін
ескеру т. б.) сай түрліше құрылады. Сондықтан Сөйлеудің
коммуникативтік жағдайға сай стилі қалыптасады. Сөйлеу мен тіл бір
емес. Егер тіл қарым-қатынас құралы болып табылса, Сөйлеу сол
құралдын нақты қолданыста көрінетін түрі болып
табылады. Сөйлеуге тән қасиеттер: дауысталу, тембрлік сипат,
артикуляциялық анықтық, темп, акцент
Адам баласының сана-ссзімінің дамуьшда дыбысты
тілдің пайда болуының маңызы зор болды.Сөйлеудің пайда
болуы нәтижесінде адам организмі анатомиялык
өзгерістерге түсіп, дыбыс артикуляциясына қабілеті бар
сөйлеу аппараты жасалды. Осының арқасында адам жеке
дыбыстарды ғана емес, түрлі дыбыс тіркестерін, тиісті мән-
мағынасы бар сөздерді айта алатьн қабілетке ие болды.
Сөйлеу адам санасының басты белгісі. Ол бізді жануарлар
дүниесінен ерекшелендіріп тұратын негізгі жан куаты.
Сөйлеу мен сананың пайда болып, біртіндеп қалыптасуын
тек биологиялық жағдайлардан емес, ең бастысы
қоғамдық-әлеуметтік, тарихи факторлардан іздестіруіміз
қажет. Сана мен тіл адамзат қоғамының тарихи
дамуының, олардың іс-әрекетпен айналысуының, еңбек
құралдарын жасап, пайдалана білудің нәтижесі.
● Қарым-қатынас – адамдар
арасында бірлескен іс-●
әрекет қажеттілігін туғызып, байланыс Негізгі қызметі:
орнататын күрделі процесс екі немесе● 1) ақпараттық
одан да көп адамдардың арасындағы
танымдық немесе эмоционалды коммуникативтік(ақпарат алмасу
ақпарат, тәжірибе, білімдер, біліктер, және адамдардың бірін-бірі
дағдылар алмасу. Қарым-қатынас
тұлғалар мен топтар дамуының және тануымен байланысты);
қалыптасуының қажетті шарты болып●
табылады. 2) реттеуші
● Қарым-қатынас барысында коммуникативтік(адамдардың іс-
адамдардың танымдық хабарлармен, ақ
паратпен,әжірибемен, біліммен, әрекетін реттеу және біріккен
дағдылармен алмасуы және өзара әрекетті ұйымдастыру);
түсінісуі, бірін-бірі қабылдауы жүзеге
асады. Қарым-● 3) аффективтік
қатынастың интерактивті, коммуникати
вті, перцептивті деген үш жағы коммуникативтік(адамның
және мезо, макро, микро, рухани, іскер, эмоционалдық аясымен байланысты
т.б. деңгейлері болады.
● Сөйлеу түрлі механизмдер арқылы жүзеге асып отырады да,
олардың нақты мазмұны мен мәніне, мақсатына орай дамиды.
Сөздерді қабылдағанда біз екінші сигнал жүйесі арқылы тітіркендіру
нәтижесінде нәрселердің мән-жайын қабылдап, олар туралы хабар
аламыз. Адамның сөйлеуі күрделі психологиялық процесс және оның
жоғары жүйке қызметімен байланысты болып түр-түрге бөлініп,
олардың орталықтары мидың түрлі алаптарында орналасқан.
Мысалы, ауызша сөйлеудің орталығы мидың маңдай алабында
орналасқан болса, жазу сөзінің орталығы мидың желке бөлігінде
орналасқан
Сөйлеудің адамдар әрекетінде жетекші
қызмет атқаратын түрі – коммуникативті
сөйлеу. Ол күнделікті қарым-қатынас
барысында кеңінен қолданылады.
Монологтық сөйлеу – сөйлеу әрекетінің
кең тараған түрі. Мұнда айтылуға тиісті
ой-пікір толық сипатталып, ұзағынан
айтылады, әрбір жайт пен жағдай
тыңдаушыларға жете түсіндіріледі.
Соған орай ол жүйелі, дұрыс ырғақты,
екпінді, бет, дене құбылыстары мен
қимыл-қозғалыстар арқылы қажетті
сөздерді өзгелерге жеткізудің әдіс-
тәсілдерін қамтиды.
Диалогтық сөйлеу – екі немесе бірнеше адамның
тілдесуі,оқиға мен болмыс көбінесе, нақты
тақырыпқа құрылып, әрбір сөйлем мен сөз алғашқы
айтылған ойды ұштастырады
Үнсіз (іштей) сөйлеу – адамның практикалық іс-
әрекеті мен ой-пікірі жоспарланып, белгілі жүйеге
салынуы. Іштей сөйлеуде адамның ерні жыбырлап,
тілі қозғалады, дыбыс сыртқа шықпайды. Ішкі
сөйлеудің психологиялық мәселелері психолог А.Н.
Соколов зерттеулерінде қамтылған.

Жазу сөзі – мұны монологтық сөйлеудің бір түрі
деуге болады. Жазу сөзі ауызша сөйлеуге
қарағанда, ой-пікірді кеңінен, жүйелі, ерікті түрде
жеткізеді. Сөйлеу әрекетін үйретуді жазба сөзден
бастаған дұрыс. Жазба сөз мәдениеті жоғары адам
өз ойы мен пікірін ұтымды, бейнелі, әрі түсінікті етіп
білдіре алады

Ұқсас жұмыстар

Сөйлеу туралы жалпы түсінік

Сауат ашу кезеңіндегі сөйлеммен жұмыс

Зейін қою

Сауат ашу пәнінің маңыздылығы

Сауат ашу сабағына қойылатын талаптар

Сауат ашу әдістері

Сауат ашу сабақтарына қойылатын негізгі педагогикалық талаптар

Сөйлеу және тіл

Әліппеге дейінгі кезең

Ғылыми конференцияларға баяндама дайындау

Пәндер