БИЛІКТІҢ ҚОРЛАРЫ

Презентация қосу

«Қазақстан тарихы және
әлеуметтік - гуманитарлық
пәндер» кафедрасы
Әлеуметтік-саяси білім модульі
(Әлеуметтану. Саясаттану. Мәдениеттану.
Психология.)

Дәріс тақырыбы:

Саяси билік: іске асырудың
мәні мен механизмі
Жоспар:
1.Саяси биліктің мәні, оны анықтаудағы түрлі әдістер.
2.Саяси биліктің объектісі мен субъектісі, қайнар
көздері, қорлары.
3.Билікті жүзеге асырудың түрлері мен әдістері.
Қорытынды
Практикалық сабақ тапсырмалары.
Пайдаланған әдебиеттер.
БИЛІК -
САЯСИ ҒЫЛЫМНЫҢ
ЕҢ БАСТЫ ҰҒЫМЫ
БИЛІК
БИЛІК - ДЕП БІРЕУДІҢ ЕКІНШІЛЕРГЕ
ӘМІРІН ЖҮРГІЗІП, ОЛАРДЫҢ ІС-
ӘРЕКЕТІ, ҚЫЗМЕТІНЕ ЫҚПАЛ ЕТУДІ
АЙТАДЫ.

ОЛ ӘРТҮРЛІ – ӨЗ БЕДЕЛІНЕ СҮЙЕНУ,
КҮШ ҚОЛДАНУ, ҚҰҚЫҚТЫ ҚОЛДАНУ,
МӘЖБҮРЛЕУ ЖӘНЕ Т.Б. ЖОЛМЕН
ЖҮЗЕГЕ АСУЫ МҮМКІН
БИЛІК ТУРАЛЫ
Шығыстың көрнекті ойшылы Ибн-Халдун (1332-1406) -
адамның басқа жан-жануарлардан
ерекшелігі — ол билік үшін күреседі

Ағылшын философы, қоғам Американдық
қайраткері Бертран Рассель әлеуметтанушы Талкотт
(1872-1970) - Парсонс (1902 — 1979) -
физикада басты ұғым экономпкалық жүйеде
энергия болса, қоғамдық ақша қандай орын алса,
ғылымдарда негізгі ұғым саяси жүйеде билік те
билік соншалықты орын алады
БИЛІКТІҢ АНЫҚТАМАЛАРЫ

ИНСТРУМЕН-
ТЕЛЕОГИЯЛЫҚ БИХЕВИАРИСТІК
ТАЛИСТІК

Билікті белгілі Басқа адамдардың Белгілі бір
бір мақсатқа, жүріс – тұрысын,
өзін өзі ұстауын құралдарды,
белгілеген
өзгерту амалдарды
нәтижеге, мүмкіндігіне пайдалану,
қорытындыға негізделген
іс — әрекеттің
қолдану
жету
мүмкіндігі негізгі түрі. мүмкіндігі

БИЛІКТІҢ АНЫҚТАМАЛАРЫ

Структуралисттік Конфликтілік

Дау- жанжал
Басқарушы мен жағдайында
бағынушының игілікті
бөлуді реттейтін
арасындағы мүмкіндік,
қатынастың шиеленісті
шешудің
ерекше түрі құралы

сонымен БИЛІК -
біреулердің басқаларға әмір
жүргізуге, бұйрық беруіне,
басқаруға деген құқығы мен еркі,
біреулердің басқалар жөнінде
дегенін іске асыру және олардың
тәртібі мен қызметіне белгілі бір
ықпал ету қабілеті мен мүмкіндігі.
БИЛІКТІҢ
ТҮРЛЕРІ

САЯСИ БИЛІК МЕМЛЕКЕТТІК БИЛІК

Саяси билік таптық, Мемлекеттік билікке
топтық және жеке барлық адамдарға
адамның саясатта міндетті заңдарды
тұжырымдалған өз шығаруға жеке құқығы
еркін жүргізу бар заңдар мен
мүмкіндігін білдіреді. ұйымдарды сақтау үшін
Ол партия, қоғамдық ерекше күштеу
ұйымдар мен аппаратына сүйенетін
қозғалыстар арқылы саяси биліктің түрі
да жүзеге асады. жатады.
САЯСИ БИЛІКТІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

оның өктемдік сипаты

оның бүкіл қоғамның атынан
билік жүргізуі

басқарумен кәсіби айналысатын адамдардың
мүддесін қорғауы

басқа мекемелерге қарағанда билік органдарының
тәуелсіздігі

қоғам өмірінің жұмыс тәртібін
белгілеуде жеке-дара құқығы

мемлекет шеңберінде ашық күш қолдана алуы
ҮСТЕМДІК ЕТУ, БИЛІК ҚОҒАМДЫҚ
СУБЪЕКТІСІН ТОЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДЫ
БАҒЫНДЫРУ РЕТТЕУ

ИНДИВИДТЕРДІ,
ҚОҒАМДЫҚ Биліктің ТОПТАРДЫ,
ҮДЕРІСТЕРДІ ҚОҒАМДЫ

БАСҚАРУ функциялары МАҢЫЗДЫ МАҚСАТТАРҒА
ЖЕТІУГЕ ЖҰМЫЛДЫРУ

ҚОҒАМ ДЫҚ
МІНДЕТТЕРДІ ОРЫНДАУҒА ҚАТЫСТЫ ІС-
ӘРЕКЕТТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ, ҮЙЛЕСТІРУ

БИЛІКТІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

1. БИЛІКТІҢ СУБЪЕКТІСІ
2. БИЛІКТІҢ ОБЪЕКТІСІ
3. БИЛІКТІҢ БАСТАУЛАРЫ
4. БИЛІКТІҢ НЕГІЗІ
5. БИЛІКТІҢ ҚОРЛАРЫ
Биліктің субъектілері
мемлекет және оның институттары
саяси элита және көшбасшылар
саяси партиялар
Биліктің объектілері
• Индивид
• Әлеуметтік топ
• Әлеуметтік тап
• қоғам
БИЛІК БИЛІК БИЛІК
ҚОРЛАРЫ ҚОРЛАРЫ ҚОРЛАРЫ

БИЛІКТІҢ
БАСТАУЛАР
СУБЪЕКТ ОБЪЕКТ
Ы S О

БИЛІКТІҢ
НЕГІЗДЕРІ
БИЛІКТІҢ БАСТАУЛАРЫ

БИЛІКТІҢ ЖҮЗЕГЕ АСУЫНА
МҮМКІНДІК БЕРЕТІН ҚҰБЫЛЫСТАР

1. ЗАҢ 7.ҚАНДАЙ ДА
2. КҮШ ҚҰПИЯ
3. БЕДЕЛ 8. ХАРИЗМА
4. МӘРТЕБЕ 9. БІЛІМ
5. БАЙЛЫҚ 10.ИДЕЯ
6. МҮДДЕ 11.ҰЙЫМ

БИЛІКТІҢ НЕГІЗДЕРІ

БИЛІКТІҢ ОРЫН АЛУЫНА
НЕГІЗ БОЛАТЫН ІРГЕТАСЫ

1. БИЛІК СҮЙЕНЕТІН ӘЛЕУМЕТТІК ТОПТАР НЕМЕСЕ ТАПТАР
2. МЕМЛЕКЕТТІҢӘКІМШІЛІК АППАРАТЫ (ИНСТИТУТТАР,
МЕКЕМЕЛЕР)
3. БИЛІКТІҢ МӘДЕНИ-АҚПАРАТТЫҚ НЕГІЗІ – МӘДЕНИ,
РУХАНИ, ҒЫЛЫМИ ӘЛЕУЕТТІ ЖИНАҚТАЙТЫН
ҰЙЫМДАР ЖҮЙЕСІ (БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІ, БАҚ)
4. ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗІ – ЗАҢДАР
5. ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗІ – ЖІӨ, АЛТЫН ҚОРЫ, ҰЛТТЫҚ
ВАЛЮТА ЖАҒДАЙЫ, ТАБИҒИ РЕСУРСТАР, ЖЕР
(ЭКОНОМИКАЛЫҚ РЕСУРСТАР)
БИЛІК ҚОРЛАРЫ
(РЕСУРСТАРЫ)

БИЛІК
СУБЪЕКТІСІНІҢ
ӨЗ МАҚСАТЫНА ЖЕТУ ҮШІН ОБЪЕКТІГЕ ЫҚПАЛ
ЕТУІНЕ МҮМКІНДІК БЕРЕТІН ҚҰРАЛДАР
БИЛІК ҚОРЛАРЫ

ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘДЕНИ-
АҚПАРАТТЫҚ

ӘЛЕУМЕТТІК КҮШ
ҚОЛДАНУ

ҚҰҚЫҚТЫҚ ДЕМОГРА-
ФИЯЛЫҚ
104
БИЛІКТІ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ӘДІСТЕРІ

ӘДІСТЕР

Ынталандыру
Ынталандыру–– Сендіру -- адамдардың
адамдардың Мәжбүрлеу –
Сендіру нақты шараларды
нақты
нақтыіс-әрекет-
іс-әрекет- санасына,еркіне
еркінежәне
және
санасына, қолдану (жол
тер
тержасауға
жасауға сезімінеәсер
әсерету.
ету. бермеу, алдын
сезіміне
ұмтылдыру.
ұмтылдыру. Сендіру––қажетті
қажетті алу,
Сендіру жауапкершіліке
Ынталандыру:
Ынталандыру: көзқарастыөзгелерге
өзгелерге тарту) арқылы
--материалды, көзқарасты
материалды, қабылдатуға
қабылдатуға қажетті іс-
--моральды
моральды әрекеттерді
бағытталғаніс-
бағытталған іс-әрекет.
әрекет. жасату.

Биліктің легитимділігі
(заңды үстемдік )
Легитимдік (латын тілінде
заңдылық, шындық деген мағынаны
білдіреді) дегеніміз- халықтың үстемдік
етіп отырған саяси билікті мойындауы,
оның заңдылығы мен шешімдерін
растауы .

Легитимділік ұғымын М.Вебер енгізген
Демократиялық жағдайда
мемлекеттік билік легитимді
болуының екі шарты
1. Халықтың қалауы бойынша
қалыптасуы және көпшіліктің еркіне
қарай орындалуы
2. Мемлекеттік биліктің
конституциялық қағидаларға сәйкес
жүзеге асырылуы
М.Вебер бойынша легитимділіктің үш үлгісі

Әдет-ғұрыптық (дәстүрлі) Харизматикалық
легитимдік легитимдік

ерекше батырлығымен,
халықтың санасына сіңген, адалдығымен немесе басқа үлгі –
әбден бойлары үйреніп, дұрыс қабілет-қасиеттерімен көзге түскен
деп тапқан салт-дәстүрлерге адамды басшы етіп жариялап,
сүйенеді (хан, патша билігі) соның соңынан еру (пайғамбарлар)

Ақыл-парасаттың, құқықтың легитимдігі

қазіргі саяси құрылым орнатқан құқықтың ережелерге,
тәртіптің ақыл-ойға сыйымдылығына негізделіну
(Конституция)
124
Лигитимдіктің түрлері
Қорытынды.
Саяси билік - таптық, топтық, жеке адамның
саясатта тұжырымдалған өз еркін жүргізу мүмкіндігін
білдіреді. Саяси билік адамзат тарихының барлық
кезеңдерінде болған. Саяси билік тек мемлекеттік
аппарат арқылы ғана емес, сонымен бірге партиялар,
кәсіподақтар, халықаралық ұйымдар
сияқты саяси жүйенің басқа элементтері арқылы да
жүргізіледі. Саяси билік принциптері - легитимдік
принципі, қорғау принципі, ұтымдылық принципі, сыр
бермеу принципі. Саяси билік әдістері - саяси билікті
жүзеге асыру құралдары мен түрлері. Құқық, бедел,
сендіру, дәстүр, алдап-арбау, зорлау, күштеу арқылы
жүзеге асырылады
Практикалық тапсырмалар
1. Билікті жүзеге асырудың түрлері мен әдістері.
2. Саясаттың табиғаты: формасы, мазмұны, процесі.
3. Қазақстан Республикасының саяси билік
институттары
4. Н.Макиавеллидің саясаттың мәнін түсіндіруі.
5. Утопиялық социализм идеяларындағы идеалды
әлеуметтік жүйе. (Т.Мор, Т. Кампанелла).
6. 15. И. Кант пен Г. Гегель тұжырымдамаларындағы
мемлекет және азаматтық қоғам теориясы.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

БИЛІКТІҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ

БИЛІКТІҢ СУБЪЕКТІСІ БИЛІКТІҢ ОБЪЕКТІСІ

САЯСИ БИЛІК ТУРАЛЫ

Айналым қаржысы

КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ ҚАРЖЫСЫ

Кәсіпорын және оның негізгі өндірістік қорлары

Басшылық билік және ықпал

Қорлардың типтері

Айналым қаржысы туралы

Саясаттанудың категориялары мен түсініктері

Пәндер