Сабақта мұғалім

Презентация қосу

ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
ХХ ғасырдың 20-жылдарында белгілі педагог-ғалымдар Б.Е. Райков, К.П.
Ягодовский, М.М. Пистрак т.б. оқытудың түсіндірме, практикалық еңбек,
эвристикалық, зерттеу, лабораториялық әдістерін жасады.
30-жылдары М.М. Пистрак, П.Н. Шимбирев, И.Т. Огородников оқытудың жаңа
әдістерін ұсынды. Бұларға әңгіме, әңгімелеу, көрсету, демонстрация, лекция,
кітаппен жұмыс, лабораториялық жұмыс жатады.
50-жылдардан бастап оқыту әдістерінің жіктеу проблемасына айрықша көңіл
бөлінді. Грузин педагогы Д.О. Лордкипанидзе оқыту әдістерін топтастыруға
әрекет жасады. Ол әдістерді топтастыру үшін білім көзін негізге алды. Д.О.
Лордкипанидзе оқыту әдістерін үшке бөлді: сөздік әдістер, кітаппен жұмыс істеу
әдістері, оқыту-практикалық сабақтар әдістері.
50-жылдардың аяғы, 60-жылдардың басында орыс ғалымдары Е.Я. Голант, С.Г.
Шаполенко, Н.М. Верзилин білім көзін негізге ала отырып оқыту әдістерінің
жаңа жіктеуін үш топқа бөлді.
Сөздік әдістер тобы

әңгімеле
әңгіме түсіну
у

кітаппен
лекция
жұмыс
Әңгіме әдісі сабақта сұрақ-жауап формасы түрінде
қолданылады. Сондықтан оқытушы алдын-ала жоспар
жасап, онда сұрақтардың жүйесін мұқият Түсіндіру. Мұғалім оқу материалын
Әңгімелеу. Мұғалім оқу материалын бірізділікпен
ойластырады. Бұл білім алушылардың білімін баяндауда оқушылардың белсенділігіне, ынтасына,
баяндайды. Ол үшін материалды айқын, сенімді етіп
тақырып бойынша логикалық бірізділікпен білім деңгейіне сүйенеді, материалдың мазмұнын
бейнелейді. Фактыға негізделген мәліметтер әңгімелеу
анықтауды қамтамасыз етеді. Әңгімені осылайша дәлелдейді, кейбір ережелердің,
түрінде сөз етіледі. Әңгімелеуде талдау, жинақтау
өткізу оқушылардың ойлау белсенділігін арттырады. ұғымдардың, заңдардың мәнін ашады.
тәсілдері пайдаланылады. Әңгімелеу әдісі көбінесе тіл,
Оларды басты және өте маңызды Материалдарды түсіндіруге түрлі құралдарды, есептер
әдебиет, тарих сабақтарында қолданылады. Сабақтың
мәселелердің мазмұнын, шығаруды, жазып алуды кең түрде қолданады,
қалған уақытында оқушылар мұғалімнің
өзара байланысын анықтауға талаптандырады. оқушылар баяндау
басшылығымен әр түрлі жұмыстарды өз бетінше
Оқушыларды болжауға бағыттайды, өз ойларын процесінде мұғалімнің сұрақтарына жауап береді,
орындайды.
дәлелдеуге мәжбүр етеді. Әңгіме әдісінің барлық дәлелдеуге тырысады.
процесі өтілген оқу материалын жүйеге келтіруге және
жинақтап қорытуға мүмкіндік береді.

Лекция. Басқа әдістерге қарағанда лекцияның көлемі,
күрделілігі, логикалық құрылысы жағынан өзгешелігі
бар. Сондықтан лекцияны бастар Кітаппен жұмыс. Оқу жұмысында қолданылатын
алдында оқушыларға нақты сұрақтардан тұратын құралдардың бірі – оқулықтар. Олар білімді тереңірек
оның жоспары ұсынылады. Лекция сұрақтар бойынша игеру үшін пайдаланылады. Оқулықтардың көмегімен
логикалық бірізділікпен баяндалады. Әрбір сұрақтан оқушылар сабақта немесе оқудан тыс түрлі
кейін қорытынды жасалады. Лекцияда кейбір тың, жаттығуларды орындайды. Оқушылар мұғалімнің
құнды ғылыми әдебиеттерде осы уақытқа дейін көрсетуімен білімдерін толықтыру үшін жаңа ғылыми
жарияланбаған мәселелер баяндалады. Сонымен мәліметтерді басқа баспа құралдарын іздестіру қажет.
бірге талас және жалған теориялар жөнінде нанымды Олар: түпдеректер материалдары, ғылыми кітаптар
түсініктер беріледі. Оқушылар мен журналдар, энциклопедиялар, жинақтар,
баяндалған материалдардың мазмұнын, анықтамалар.
дәлелдемені, нақты мысалдарды, негізгі
қорытындыларды жазып алады.
Көрнекілік әдістер
демонстрация

иллюстрация

бақылау
әдістері
Демонстрация әдісі тәжірибелерді, приборларды,
препараттарды, табиғи объектілерді, кинофильмдерді т.б.
демострациялауға байланысты.
Иллюстрация әдісінің көмегімен оқушыларға иллюстративті
құралдарды көрсетуге болады (плакаттар, карталар, суреттер,
таблицалар, схемалар).
Бақылау әдісін пайдаланып, оқушылар мұғалімнің
тапсырмасы бойынша өз бетімен бақылау жұмысын жүргізеді.
Бақылау мәліметтерін оқушы үнемі жазып отырады, ал оның
нәтижесі сабақта талқыланады. Бұл әдіс жоғары оқу
орнындағы көбінесе физика, химия, биология
факультеттерінде кеңінен қолданылады.
ПРАКТИКАЛЫҚ ӘДІСТЕР ТОБЫ: ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ,
ПРАКТИКАЛЫҚ, ГРАФИКАЛЫҚ ЖҰМЫСТАР.

Лабораториялық Практикалық Графикалық
жұмыстар. Бұл әдістер жұмыстар. Бұл әдіс жұмыстар. Олар
оқушылардың әр түрлі іс- оқушыларды
жабдықталған шыдамдылыққа, дәлдікке,
аудиторияларда мұғалі әрекеттерінде
қолданылады. Жоғары материалды графика
мнің басшылығымен оқу орындарында бұл әдіс арқылы бейнелеуге
оқушылар жоғарыда айтылып үйретеді. Сонымен қатар,
табиғи құбылыстарды, кеткендей техникалық олардың шығармашылық
заттарды зерттейді. қиялын, ойлау қабілетін
маңызы бар, яғни физика, дамытады.
химия сабақтарында
кеңінен қолданылады.
М.Н. Скаткин мен И.Я. Лернер жасаған оқыту әдістері жіктеуінен кейбір
ерекшеліктерін байқауға болады. Олар студенттердің танымдық немесе
логикалық ойлағыштық іс-әрекетін, әдістерді топтастырудың негізгісі деп
қарастырады. И.Я. Лернер мен М.Н. Скаткин оқытудың мынадай әдістерін
ұсынады:
1. Түсіндірме – иллюстративті әдіс;
2. Репродуктивті әдіс;
3. Проблемалы баяндау әдісі;
4. Ішінара баяндау немесе эвристикалық әдіс;
5. Зерттеу әдісі
Репродуктивті әдіс – бұл әдістің негізгі белгісі
еске түсіру және тапсырмасы бойынша іс- Проблемалы баяндау әдісі. Сабақта мұғалім
Түсіндірме –
әрекетінің тәсілін қайталау болады. тақырып бойынша оқушыларға проблема –
иллюстративті әдісті ақпараттық-
Көрсетілген іс-әрекеттің тәсілдерін және сұрақ қояды, проблеманы өзі шешеді. Сонымен
рецептивті әдіс деп те атайды, өйткені ол
оқушыларға жарияланған білімді бірнеше рет бірге оларғашешудің түсінікті ғылыми
мұғалім мен оқушылардың іс-әрекетін
еске түсіру арқылы тапсырмалар жолдарын көрсетеді. Проблемалы баяндауға
бейнелейді.
жүйесі бойынша мұғалім олардың іс-әрекетін мұғалімнің іс-әрекеті оқушыларға
проблемалық ситуация туғызатын проблемалар Мұғалім ауызекі сөздердің, көрнекі
ұйымдастырады. Мұғалім мазмұны әр түрлі
сұрақтар қою, танымдық құралдардың, практикалық жұмыстардың
тапсырмалар береді. Түсіндірме –
есептер, тапсырмалар беру. Бұл оқушыларды әр көмегімен оқушыға білім берудің іске асырады.
иллюстративті және репродуктивті әдістері
түрлі ой-әрекетін орындауға ойландырады. Педагогикалық процесс барысында
оқушыларды біліммен,іскерлікпен, дағдымен
оқушылар педагогты тыңдайды, көреді,
байытады, олардың ойлағыштық Проблемалы сұрақтарды қолдануға негізделген
бақылайды, әр түрлі тапсырмаларды
операцияларын қалыптастырады. Бірақ тиімді оқыту процесін ұйымдастыру
орындайды.
олардың шығармашылық қабілеттерін проблемасы баяндаудың мәнін құрайды.
дамытудың кепілі бола алмайды.
Зерттеу әдісі еліміздің алғашқы жылдарынан
Ішінара іздену немесе эвристикалық әдіс. Бұл
бастап оқыту практикасында кең түрде
әдіс бойынша оқушыларды бірте-бірте
қолданыла бастады. Зерттеу әдісінің мәні жаңа
проблемаларды өз бетінше шешуге жақындату
проблемаларды шешуге
үшін алдын-ала зерттеудің жеке кезеңдерін
байланысты оқушылардың іздену,
орындауға үйрету қажет. Мұғалім ізденудің жеке
шығармашылық іс-әрекеті тәсілдерін
кезеңдерін орындау үшін оқушылардың
ұйымдастыру.
қатысуын ұйымдастырады. Мұны ішінара іздену
Проблеманы өз бетінше зерттеу үшін мұғалім
әдісі дейді. Кейбір әдіскерлер
оқушыларға теориялық және практикалық
бұл әдісті эвристикалық әдіс деп атайды.
тапсырма береді. Оқушылар бұрын,
Мұғалім тапсырманы құрастырады, іздену
бірақ оларға таныс емес проблемаларды
кезеңдерін жоспарлайды, проблемалық
шешеді. Басқаша айтқанда, оқушылардың
міндеттерді жеке проблемаға бөлшектейді, ал
зерттеу жұмысы ғалымдардың ғылыми-
оқушылар бұл кезеңдерді орындайды. Оқушы
зерттеу жұмысы сияқты кезеңдерге бөлінеді:
материалдарды мұғаліммен бірігіп талдайды,
фактілерді жинау, бақылау, оларды талдау,
оның көмегімен жаңа ұғымның мәнін ашады.
жазып жинақтау және т.б.

Ұқсас жұмыстар

Оқушылардың білімін тексеруді ұйымдастыру

Оқыту кезеңі

Оқушыларды сыныпқа жас шамаларымен таным қабілеттерібойынша топтастыру

Көрнекілік әдіс

БАҒАЛАУ ӘДІСТЕРІ

Сөйлеу тілін байыту мақсатында сөздікпен жүргізілетін жұмыстар

Ықшамсабақ өткізу

Жаңа форматтағы мұғалім

Интелектуалды ойындар ойнау қабілетін дамыту

Дәстүрлі емес сабақтардың өзектілігі

Пәндер