ДИВАЕВ ӘБУБӘКІР
Презентация қосу
ДИВАЕВ ӘБУБӘКІР
АХМЕТЖАНҰЛЫ
(3.12.1855, Ресей, Орынбор қаласы - 5.2.1932) - Ташкент қаласы)
ӨМІРБАЯНЫ
Әубәкір Ахметжанұлы Диваев
- фольклоршы, этнограф. 1876
жылы Орынбор кадет корпусының Азия
бөлімін бітірген. Диваев өзбек, парсы,
қазақ тілдерін меңгерген. Кадет
қорпусында оқып жүріп қазақ халқының
тұрмыс-салты, әдет-ғұрпына қатысты
құнды материалдар, ауыз әдебиеті
жинаумен шұғылданды. Диваевтың
қатысуымен 1895 жылы Қожа Ахмет
Иасауи мешітінен табылған көне жазулар
Түркістан өлкесі тарихын зерттеуге
қойылған елеулі үлес болды.
Қазақ ауыз әдебиетi үлгiлерiн
жинау, бастыру мәселелерi ХIХ-ғ. мен
ХХ-ғ. Басында бiр топ орыс
ғалымдары айналысты. Олардың
iшiнде Сырдария генерал-губернаторы
Н.И.Гродековтың 1884 ж. қазақ, өзбек,
қырғыз халқы ауыз әдебиетiн жинауды
қолға алып, бұл жұмысты жергiлiктi
халықтың тiлiн, салт-дәстүрiн жетiк
бiлетiн Орынбор кадет корпусiнiң
түлегi Ә.Диваевқа тапсырды. Ол араб,
парсы тiлдерiмен қоса қазақ, өзбек,
тәжiк тiлдерiн де жетiк бiлетiн едi.
Ә.Диваев белгiлi түркiтанушы
В.Н.Наливкинмен, тарихшы, этнограф,
филолог А.Н.Вышнеглярскиймен жүздесiп,
ақыл-кеңес ала отырып, зерттеу жұмысының
жоспарын жасады. Ел аузындағы ертек,
аңыз-әңгiме, батырлар жырын жетiк бiлетiн
қариялармен пiкiрлесiп, олардың бiлгендерiн
жазып алып жiберiп отыратын мұғалiм-
молдаларды бұл iске тартты. Өзi жинаған
материалдардың бiр тобын Ресей география
қоғамының Қазандағы бөлiмшесiне жiберiп
отырды. Сондай-ақ 1886 ж. Ташкентте шыға
бастаған "Түркiстан уалаяты” газетiнде
жариялады.
Мақал-мәтелдер тақырыбы:
Түстің баяны
Ырым
Қазақ балаларының ойындары
Соқыр теке
Үйшік-үйшік
Бөрік жасырмақ
Орда
Домалақ ағаш
Шелек
Диваев бiрiншiден қазақ ауыз әдебиетi үлгiлерiн келешек
ұрпақ үшiн, тарих үшiн қажеттi дүние деп қараса, екiншiден
жиналған материалдарды орыс тiлiне аударып, бастыру арқылы
қазақтың көне мәдени мұрасымен орыс, батыс халық өкiлдерiне
таныстыруды көздедi. 1896 ж. Қазан университетi жанындағы
археология, тарих және этнография қоғамы Ә.Диваевқа хат
жолдап, аталған қоғамға мүшелiкке алғанын хабарлайды.
Бұл қоғамның белсендi мүшелерi; В.В.Радлов, ВАлекторов,
Г.Н.Потанин, В.П.Наливкин, Н.П.Остраумовтар да түркi
халықтарының мұраларын жинау, зерттеу iсiмен айналысатын.
Диваев "Шора батыр", "Бекет батыр", "Алпамыс батыр",
"Кобыланды батыр", "Ер Тарғын", "Айман-Шолпан" жырларын,
көптеген ертегілер, шешендік сөздерді жинап, олардың кейбіреуін
орыс тіліне аударды. Диваев Сырдария қазақтарының өмірінен
көлемді этнографиялық материалдар жинады. Қорқыт Ата бейіті су
үңгіп, жоғалып кету алдында тұрғанын айтып, жергілікті
әкімшіліктен адамзат мәдениеті тарихындағы қымбат ескерткішті
қорғауға алуды сұраған. Диваевтың ғылымға сіңірген еңбегін П.М.
Мелиоранский, А.В. Гордлевский, В.В. Бартольд сияқты ғалымдар
жоғары бағалаған. Әбубәкір Диваевтің аты Қазақстанның ірі
қалалары - Астана, Алматы, Шымкенттегі көшелерге берілген.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz