Қазақстанда ұжымдастыру саясаты

Қазақстанда ұжымдастыру

саясаты

20-шы жылдардың басында қабылданған жаңа экономикалық саясат бойынша шаруаларды ұжымдастыру, халықтың материалдық әл-ауқаты мен мәдени дәрежесін көтеру сияқты күрделі

мәселелер шешіледі деп есептелінді.

Ауыл шаруашылығын ұжымдастыру -шаруаны ұсақ жеке шаруашылықтан ірі, ортақ меншіктегі ұжымдық шаруашылыққа көшіру.

1927 жылы желтоқсанда Компартияның XV съезі ауыл шаруашылығын ұжымдастыру бағытын жариялады. . Қазақстанда ауыл шаруашылығын ұжымдастыру ісінің аяқталуы 1932 жылға жоспарланды.

1929 жылдың екінші жартысынан бастап республикада колхоз құрылысы жедел дамытылды. Алғашқы МТС - тер құрылып жатты.

Белсенділер отырықшыландыруды жоспарлаған 3 жылдың орнына 3 күнде аяқтап «жалған колхоздар» құра бастады. Нәтижесінде: Абыралы ауданында - 70 %; Жымпиты ауданында - 60 %; Жәнібек ауданында - 95 % шаруашылық ұжымдастырылды.

Шаруашылықты ұжымдастыру деңгейі үнемі өсіп отырды. Егер 1928 жылы Қазақстанда барлық шаруашылықтың 2% - і ұжымдастырылған болса, 1930 жылғы сәуірдің 3 - інде 56, 4 % - і, ал 1931 жылы қазан айына қарай 65 % - дай ұжымдастырылды.

1928 жылы 27 тамызда «Ірі байлар мен жартылай феодалдарды тәркілеу және жер аудару» туралы декрет қабылданды.

Көшпелі аудандарда 400-ден аса;

Жартылай көшпелі аудандарда 300-ден аса ;

Отырықшы ауданда 150-денаса ірі қарасы бар адамдар тәркіленді.

Егер адам бұрыннан артықшылықтарға ие болып келген топқа жатса, онда оны мүлік жағдайына қарамастан жер аударған.

Байлардың шаруашылығын тәркілеу және тап ретінде жою жөнінде үкімет жанынан Орталық комиссия құрылды. (Е. Ерназаров) .

1928-1929 жылдары 1027 байдың шаруашылығы тәркіленді, 145 мың ірі қара тартып алынды және көптеген ауыл шаруашылық еңбек құралдары колхоздарға берілді.

Жалпы қуғын-сүргінге ұшыраған байлардың саны 1034-ке жетті .

Жоспар орындау үшін орта шаруалар да жазаланды

Нәтижелері:

1932 ж. Колхоздардағы малдың - 87 %; жекешенің 51 % малы қырылды;

Астық өндіру 9 дан 3 % кеміді;

40, 5 млн (1927 ж. ) малдан 4, 5 млн мал қалды (1933 ж.

“Ұлы аштық” басталды:

1930 ж. 313 мың;

1931 ж. 755 мың;

1932 ж. 769 мың адам (барлығы 1, 750 млн немесе қазақтың 40 % аштан қырылды;

1, 10 млн, адам өзге елдерге көшті

Азық- түлікпен қамтамасыз етудің қиындауына байланысты 1929 жылы «Әскери коммунизм» саясаты кезіндегі салғырт енгізілді. 1931-1932 жж. Шұбартау ауданында барлық малдың 80 % - ын мемлекетке етке өткізілді. 173 мың малы бар Балқаш ауданына 297 мың малға салғырт салынды. Торғай ауданында 1 млн. мал басынан салғырт салдарынан 98 мыңы қалды

Мал шаруашылығы күйзелісті шығынға ұшырап, 1930 - 1932 жылдары аштық жайлады. 1932 жылғы ақпан - колхозшы қожалықтарының 87 % - і, жекешелердің 51, 8 % - і малдан түгел айырылды. Ұжымдастыру қарсаңында - 40, 5 млн. мал болса, 1933 жылы 1 қаңтарда 4, 5 млн. мал қалды.