Қазақстан Республикасындағы туылуы, олардың тәрбиесі нәзік гендерлік саясаттың негізгі әйелдердің мойнында

Презентация қосу

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырыбы: Шетелдегі гендер мәселесі

Орындаған: Шоқан.Д
Тексерген: Курманбаева.Л

Алматы-2020
Гендерлік саясат әйелдерге тең Қазақстанда демографиялық
қол жетімділікті және өмірдің өсімді қамтамасыз етуде
барлық салаларына қатысуды әйелдердің үлесіне баға
қамтамасыз етуі қажет. жетпейді, себебі, балалардың
Қазақстан Республикасындағы туылуы, олардың тәрбиесі нәзік
гендерлік саясаттың негізгі әйелдердің мойнында. Сонымен
принциптері ерлер мен әйелдер қатар олар өмірлік маңызды
үшін Қазақстан Республикасы салаларда еңбек етеді,
Конституциясымен мемлекеттік басқару жүйесінің
кепілдендірілген тең құқықты көп бөлігі солардың еншісінде.
және бостандықты орнатады. Әйел отбасы құндылықтарының
Гендерлік теңдік саясатының мүддесін қорғайды. Күнделікті
алға жылжуы үшін әйелдерге және байқалмайтын отбасы
саяси, экономикалық және туралы қамқорлық, өз жанұясы
қоғамдық өмірге араласу қажет. үшін жан жайлылығын жасау,
Демократиялық, зайырлы және жайлы жағдай және амандық -
құқықтық мемлекетті бекітуде бұлардың барлығы әрбір әйел
қазақстан әйелдерінің рөлі үшін абзал міндет.
ерекше.
Қазіргі уақытта қазіргі заманғы қазақстандық қоғамда гендерлік
зерттеулер қауымдастығы қалыптасты деп айта аламыз. Гендерлік
курстар Республиканың көптеген жоғарғы оқу орындарында енгізілген.
Қазақстан Республикасында гендерлік зерттеулердің ауқымы айтарлықтай
кең.
Гендер әлеуметтану , философия, саясаттану, психология, педагогика және
филология, т.б
“Гендерлік зерттеулерді зерттеудің мақсаты әйелдердің тарихтағы және
қазіргі әлемдегі әлеуметтік рөлін терең түсіну, олардың адамзаттың
жетісіктеріне қосқан үлесін бағалау болды және қалады. Қазіргі қоғамда
гендерлік зерттеулермен белсенді түрде айналысу керек деп санайды. Ол
үшін гендерлік білімнің тұжырымдамасын әзірлеу қажет, ол гендерлік
зерттеулердің Еуразиялық экономикалық қауымдастық елдері сияқты
транзиттік қоғамдар үшін олардың теориялық және практикалық
маңыздылығын ескере отырып, олардың білім жүйесіндегі нақты орнын
анықтайды.
Әңгімеміздің әлқиссасын әлем десе,
алдымен аузымызға түсетін АҚШ-тағы
ахуалдан бастадық. Бұл елде 1920
жылдың 26 тамызында Конституцияға
өзгеріс енгізіліп, әйелдерге дауыс беру
құқы берілген. Кейіннен 1976 жылы
саясаткер, заңгер, жазушы, қоғам
қайраткері Белла Абзугтің
бастамасымен дәл осы күн әйел теңдігі
күні болып бекітілген. Содан бері бұл
атаулы күн демократияға ден қойған ел
дің баспалдақтарының бірі ретінде
қалыптасты. Алпауыт елге айналған
АҚШ-тағы мұндай оқиғалардың жаһан
ның басқа мемлекеттеріндегі үлкен
бетбұрыстарға ықпал еткені көпке аян.
Гендерлік теңдік адам құқықтарын қорғауда маңызды рөл атқарады. Дүниежүзі
халқының жартысын әйел заты құрағанымен, қоғамда толыққанды тепе-теңдік
орнауы үшін алда біраз белесті еңсеруге тура келеді. Өйткені әлі күнге дейін
гендерлік теңдікке қол жеткізу, әйелдердің құқығы мен мүмкіндіктерін арттыру
әлемдік проблема болып тұр. 1970 жылдары халықаралық феминистік
қозғалыс күш ала бастады. Осы жағдайға ерекше мән берген БҰҰ Бас
ассамблеясы 1975 жылды Халықаралық әйелдер жылы деп жариялады және
Мехикода әйелдерге арналған бірінші дүниежүзілік конференция
ұйымдастырды. Конференцияның қатаң ұсынымынан кейін 1976-1985 жылдар
аралығы Әйелдер онжылдығы деп мақұлданды және арнайы қор құрылды.
Содан 1979 жылы БҰҰ-ға мүше жер бетіндегі 187-ден аса мемлекет әйелдерге
қатысты кемсітушіліктің барлық түрін жою жөніндегі конвенцияны
қабылдады. Оның ішінде Қазақстан да бар.
Бүгінгі таңда әйелдер жоғары шешім қабылдау жұмыстарына түгел
араласып жүр. Олар Парламент депутаттары, Үкімет мүшелері,
Конституциялық кеңесінде, Орталық сайлау комиссиясында, өңірлер
әкімдерінің орынбасарлары сияқты жоғары лауазымдарда қызмет етуде.
2019 жылдың 1 қаңтарындағы дерек бойынша елдегі мемлекеттік
қызметшілердің 55,4%-ын әйелдер құрайды. Ал басшылық қызметтегі
әйелдердің үлесі – 39,8%. Басшылық лауазымдағы әйелдердің
көрсеткішіне жекелей қарағанда, өңір әкімдерінің орынбасарлары болып
жүрген нәзік жандылар – 10,7%, орталық мемлекеттік органдар
комитеттерінің төрағалары мен департаменттерінің директорлары –
30,4%, орталық мемлекеттік органдардың аумақтық бөлімшелерінің
басшылары – 14,2%, облыстық басқармалар басшылары – 17,6%, қалалар
мен аудан әкімдерінің орынбасарлары 15,4%-ды құрайды.
Әйелдердің
Әйелдердің белсенді
белсенді рөлі,
рөлі, бірінші
бірінші кезекте,
кезекте, шағын
шағын және
және орта
орта бизнес
бизнес (бұдан
(бұдан әрі
әрі --
ШОБ)
ШОБ) секторында
секторында байқалады.
байқалады. Гендерлік
Гендерлік стратегияны
стратегияны іске
іске асырғанға
асырғанға дейін
дейін
бизнестегі
бизнестегі әйелдер
әйелдер үлесі
үлесі 38%
38% құраса,
құраса, қазіргі
қазіргі күнге
күнге бұл
бұл 50%-ды
50%-ды құрап
құрап отыр.
отыр.
Статистикалық
Статистикалық деректерге
деректерге сәйкес
сәйкес елдің
елдің қолданыстағы
қолданыстағы ШОБШОБ субъектілерінің
субъектілерінің
44,2%-ын
44,2%-ын әйелдер
әйелдер басқарады
басқарады (Ұлыбританияда
(Ұлыбританияда мұндай
мұндай көрсеткіш
көрсеткіш -- 20%,
20%,
Канадада
Канадада -- 15,5%,
15,5%, Оңтүстік
Оңтүстік Кореяда
Кореяда -- 35,9%).
35,9%). Олар
Олар Қазақстандағы
Қазақстандағы ШОБ
ШОБ
секторындағы
секторындағы барлық
барлық жұмыс
жұмыс орындарының
орындарының 31%-ын
31%-ын қамтамасыз
қамтамасыз етіп
етіп отыр.
отыр.

Мемлекеттік
Мемлекеттік білімбілім беру
беру гранттары
гранттары
бойынша
бойынша жоғары
жоғары оқу
оқу орындарында
орындарында 55
мың
мың адам
адам білім
білім алуда,
алуда, олардың
олардың 60%-ы
60%-ы
қыздар
қыздар (Аустралияда
(Аустралияда -- 58,7%,
58,7%,
Бельгияда
Бельгияда -- 60,7%,
60,7%, Финляндияда
Финляндияда --
59,5%,
59,5%, Жапонияда
Жапонияда -- 45,4%,
45,4%, Түркияда
Түркияда --
50%
50%1);
); Қазақстан
Қазақстан Республикасы
Республикасы
Президентінің
Президентінің "Болашақ"
"Болашақ"
стипендиясы
стипендиясы шеңберінде
шеңберінде шетелдерде
шетелдерде
1894
1894 стипендиат
стипендиат білім
білім алуда,
алуда, олардың
олардың
49,5%-ы
49,5%-ы әйелдер.
әйелдер.
Әлеуметтік саясаттың либералды моделі Ұлыбританияға, Ирландияға,
Швейцарияға, Жаңа Зеландияға, Канадаға, Аустралияға және АҚШ-қа тән. Бұл
елдерде отбасыларды әлеуметтік қамсыздандыруда мемлекетке қосалқы рөл
бөлінген, көмек мұқтаж отбасыларға ғана көрсетіледі. Азаматтарды
әлеуметтік қолдау дамыған сақтандыру жүйелері есебінен жүзеге асырылады
және мемлекеттің араласуы өте төмен. Материалдық көмек атаулы бағытқа
ие және мұқтаждығын тексеру негізінде ғана ұсынылады.

Ұлыбританияда
Ұлыбританияда жалғызбасты
жалғызбасты ата-аналарға
ата-аналарға АҚШ-та
АҚШ-та балаларға
балаларға қатысты
қатысты зорлық-зомбылық
зорлық-зомбылық
материалдық
материалдық көмек бала 16 жасқа толғанға
көмек бала 16 жасқа толғанға заңмен
заңмен реттеледі, оған сәйкес зорлық-зомбылық
реттеледі, оған сәйкес зорлық-зомбылық
дейін көрсетіледі, олар: балаларға арналған
дейін көрсетіледі, олар: балаларға арналған жасаған
жасаған ерлі-зайыптылардың біреуінің үйге
ерлі-зайыптылардың біреуінің үйге келуіне
келуіне
жәрдемақы,
жәрдемақы, денсаулық
денсаулық сақтаудың
сақтаудың тегін
тегін әрі
әрі күйеуімен/әйелімен және балаларымен кез келген
күйеуімен/әйелімен және балаларымен кез келген
қызметтері,
қызметтері, тұрғын үй алуға басым құқық.
тұрғын үй алуға басым құқық. байланысқа
байланысқа екі аптаға дейін тыйым салынады. АҚШ-
екі аптаға дейін тыйым салынады. АҚШ-
Аустралияда
Аустралияда жалғызбасты
жалғызбасты ата-аналар,
ата-аналар, оның
оның тың
тың көптеген
көптеген штаттарында,
штаттарында, мысалы
мысалы өткен
өткен ғасырдың
ғасырдың
ішінде
ішінде әкелер де мемлекеттік көмек алады, бұл
әкелер де мемлекеттік көмек алады, бұл 60-жылдарының
60-жылдарының соңында балаларға қорлық көрсету
соңында балаларға қорлық көрсету
ретте жәрдемақының мөлшері
ретте жәрдемақының мөлшері олардың олардың күдігі туындаған әрбір жағдай туралы
күдігі туындаған әрбір жағдай туралы биліккебилікке
жалақысына
жалақысына байланысты
байланысты болады.
болады. Ерекше
Ерекше хабарлауға
хабарлауға азаматтарды
азаматтарды міндеттейтін
міндеттейтін заңнама
заңнама
санаттағы
санаттағы зейнетақыларды кәмелеттік жасқа
зейнетақыларды кәмелеттік жасқа қабылданған. Кез келген адам өз бастамасымен
қабылданған. Кез келген адам өз бастамасымен
толмаған
толмаған балалары
балалары бар
бар жесірлер
жесірлер және
және 50
50 жасқа
жасқа отбасындағы
отбасындағы балаға
балаға зорлық-зомбылық
зорлық-зомбылық жасаужасау фактісі
фактісі
толған адамдар алады.
толған адамдар алады. орын алған немесе күдік туындаған жағдай
орын алған немесе күдік туындаған жағдай туралы туралы
Ұлыбританияда
Ұлыбританияда әрбірәрбір балаға
балаға туғаннан
туғаннан кейін
кейін балаларды
балаларды қорғаумен
қорғаумен айналысатын
айналысатын әлеуметтік
әлеуметтік
толықтай төленетін 26 апта, одан кейін 6
толықтай төленетін 26 апта, одан кейін 6 аптағааптаға қызметке
қызметке немесе полицияға хабарлай алады. Мұндай
немесе полицияға хабарлай алады. Мұндай
90%
90% төлеммен
төлеммен және
және 20
20 аптаға
аптаға -- белгіленген
белгіленген хабарламалар қайырымды іс қана
хабарламалар қайырымды іс қана емес, бұлемес, бұл
мөлшерлемемен
мөлшерлемемен демалыс
демалыс беріледі.
беріледі. Канадада
Канадада қарапайым
қарапайым қажеттілік
қажеттілік болып
болып саналады.
саналады. Дәрігерлерге,
Дәрігерлерге,
жүктілігіне және босануына байланысты
жүктілігіне және босануына байланысты педагогтерге, жаттықтырушыларға, тәрбиешілерге
педагогтерге, жаттықтырушыларға, тәрбиешілерге
демалыс
демалыс 3535 аптаны
аптаны құрайды,
құрайды, ол ол ата-аналар
ата-аналар келетін
келетін болсақ,
болсақ, бұл
бұл олардың
олардың тікелей
тікелей міндеті.
міндеті.
арасында
арасында бөлінеді. Канадада демалысқа ақы
бөлінеді. Канадада демалысқа ақы Хабарламаларды
Хабарламаларды оқиға болғаннан кейін 24
оқиға болғаннан кейін 24 сағат
сағат
төлеуді әлеуметтік сақтандыру жүйесі
төлеуді әлеуметтік сақтандыру жүйесі жүзегежүзеге ішінде телефонмен хабарлауға, поштамен
ішінде телефонмен хабарлауға, поштамен жіберуге,жіберуге,
асырады. тиісті мекемелерге тікелей барып ресімдеуге болады.
Францияда декреттік демалыс 16 аптаға (толық жалақымен) созылады, оның
6-уын бала туғанға дейін алады, ал әкелердің небәрі қатарынан 11 күн
демалыс алуға мүмкіндігі бар. 3-баладан бастап декреттік демалыс әйелдерге
26 аптаға, ал ерлерге 18 аптаға .

Бельгияның заңнамасында бірінші айда жалақының 82%-ын жұмыс
беруші төлейтін 15 апталық декреттік демалыс көзделген. Демалыстың
қалған бөлігі бұрынғы жалақының 75%-ы деңгейінде өзара сақтандыру
жүйесі бойынша төленеді. Бала күтімі бойынша демалыс бала туғаннан
кейінгі келесі ай ішінде таңдауға тиіс 10 жұмыс күнін құрайды. Бала
күтіміне арналған шығыстарға бала 12 жасқа толғанға дейін салық
салынбайды. 2,5 жастан бастап 6 жасқа дейінгі балалар үшін мектепке бару
(жұмыс уақытында) тегін.

Германияда ата-аналар бала туғаннан кейін бір жасқа дейінгі кезеңде
алдыңғы жалақысының үштен екі бөлігін сақтайды, бұл ретте егер әкелер
де бала күтімі бойынша демалыс алатын болса, онда қосымша 2 ай төленеді.
Шетелдерде ата-аналарға мемлекеттік қолдау балалар кәмелеттік жасқа
толғанға дейін көрсетіледі. Мәселен, Швецияда ата-аналар мемлекеттік
жәрдемақыны бала кәмелеттік жасқа толғанға дейін алады.
ҚОРЫТЫНДЫ

Бүгінде қоғамда әйелдерге еңбек міндеттерін орындау кезінде
ерлермен бірдей талаптар қойылады. Алайда, отбасылық-
тұрмыстық қатынастарда ерлер басымдығының гендерлік
стереотипінің сақталуы байқалады. Сонымен қатар, қазіргі
заманғы жағдайда ата-ананың екеуі де бала тәрбиесі мен үй
шаруашылығын жүргізуге бірдей жауапты болуға тиіс. Бұл ретте,
этномәдени бірегейлікті де сипаттайтын отбасы дәстүрлері мен
адамгершілік-рухани құндылықтарды сақтау өте маңызды.

Ұқсас жұмыстар

Қазақстан Республикасындағы гендерлік саясат

Отбасындағы гендерлік рөлдер

Кейінірек гендерлік зерттеулер шеңбері кеңейіп, пəнаралық мəртебе алған кезеңде гендер термині тіл біліміне жаңа мағынада енді

ГЕНДЕРЛІК ТЕОРИЯСЫНЫҢ НЕГІЗГІ КОНЦЕПЦИЯЛАРЫ

Қазақстан Республикасындағы Гендерлік саясат: жетістіктері, кемшіліктері, болашақ дамуы

Гендерлік зерттеулердің әдістерін, колданудың практикалық жолдарымен таныстыру

Гендерлік және рассалық теңдік

Қоғамдағы гендерлік роль

Қырғызстандағы әйелдер құқұғы

Коммуникацияның жас және гендерлік ерекшеліктері

Пәндер