Еңбек физиологиясының негізі

БӨЖ

Тақырыбы:Еңбек физиологиясының негізі, дене еңбегімен ой еңбегінің ерекшеліктері

Орындаған:Нигматиллаева С

Тобы:ЖМҚ-Б 01-19

Қабылдаған:Мырзамұратова А

Шымкент 2020ж.

Қазақстан Республикасының Денсаулық Сақтау Министірлігі

Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы АК

Жоспары:

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

1. Еңбек физиологиясының негізі

2. Дене еңбегімен ой еңбегінің ерекшеліктері

III. Қорытынды

IV. Қолданылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Еңбек - адамның өз мұқтаждығын қанағаттандыру үшін жа-айтын мақсатты іс-әрекеті. Ол қоғаммен тығыз байланысты әлеуметтік категория. Өйткені еңбек адам тіршілігінің және тұрмыс қалпының қажетті шарты болып саналады.

Еңбектену іс-әрекеттің организмге ететін әсерін еңбек физиологиясы зерттейді. Ол адам организмінің еңбектену кезіндегі әрекеттік өзгерістерін тексереді. Сөйтіп, адамның денсаулығын және жоғарғы жұмыскерлігін сақтау үшін, еңбекті ұйымдастырудың режимімен жүктемелердің организге қолайлы түрлері мен әдістірін ғылыми тұрғыдан қарастырады. Адамның қимыл- әрекеті өте күрделі.

Еңбектенудің қолайлы жағдайларын таңдап алу және жақсарту, және өндірістің қосымша түрткілерінің(шу, вибрация, қысым, ылғалдылық, химиялық заттар) зиянды әсерлерінен сақтандыру мен кәсіби ауруларды болдырмау істерін еңбек гигиенасы жүзеге асырады. Бұл мақсаттарды орындау үшін ол еңбек физтологиясының зерттеу әдістері мен нәтижелерін пайданаланады.

Еңбек гигиенасы 2 бөлімнен тұрады:

1. Жалпы еңбек гигиенасы

2. Жеке еңбек гигиенасы

Жеке еңбек гигиенасы

Өнеркәсіп (тау-кен, металлургия, машина жасау, т. б. ) және ауыл шаруашылығы (егін шаруашылығы, мал шаруашылығы, т. б. ) жекелеген салаларындағы еңбек жағдайының адам денсаулығына жіне жұмысқа қабілеттілігіне әсерін кешенді зерттейді.

Жалпы еңбек гигиенасы

Өндірістік ортаның жекелеген факторлары мен еңбек үрдістерінің және олардың бірігіп организмге әсерінің заңдылықтарын зерттейді, олардың қолайсыз әсерінің алдын алу шаралары мен әдістерін жасайды.

Жалпы еңбек гигиенасының ірі бөлімдеріне еңбек физиологиясы мен өндірістік токсикологияны жатқызуға болады.

Дене жұмысының екі түрін ажыратады: динамикалық және статикалық. Статикалық жұмыс кезінде бұлшықет күші жұмыс кезіндегі дене қалпын сақтауға және еңбек құралдары мен заттарын қозғалтпай бекітіп ұстап тұруға бағытталады. Бірінші жағдайда бұлшықеттердің тоникалық жиырылуымен, екіншісінде - олардың ұзындығы өзгермей, тетаникалық жиырылуымен қамтамасыз етіледі.

Динамикалық жұмыс - жүкті тасуға, және де адамның өз денесін немесе оның бөліктерін кеңістікте қозғалуына әкелетін бұлшық еттердің жиырылу үрдісі. Жергілікті бұлшықет жұмысын орындау үшін, адам денесіндегі бұлшықеттердің ⅓- кем бөлігі (көбінесе екі қолдың бұлшықеттері) қатысады, аймақтықта- ⅓ - ден ⅔ - ге дейінгі бөлігі, (көпшілік кеуде еттері мен екі қолдың еттерінің қатысуымен, сонымен қатар, үлкен жүктерді тасымай жүру), жалпы бұлшықет жұмысында -⅔- артық бөлігі қатысады

Дене еңбегінде ең әуелі бұлшықет жүйесі белсендіріледі, оны вегетативті жүйе (зат алмасу, қан айналымы) қамтамасыз етіледі.

Жұмыс әрекеті

қозғалыс

талдағыш

ақыл-ой

Негізгі жұмыс әрекетіне үш әрекеттік жүйе : қозғалыс, талдағыш және ақыл -ой қатысады. Сыртқы мәліметтер сезім жүйесі арқылы қабылданады, мида өңделеді, жауапты қимыл әрекет болады. Жұмыстың барлық түрі қозғалыс аппаратымен атқарылады. Қозғалыс аппаратына бұлшықеттер, оларды жиырылтатын мотонейрондар және қанқа кіреді.

Еңбек әрекеті

Бірінші кезең-іске қосылу. Бұл кезеңде шартты тітіркендірудің әсерінен ОЖЖ-ның белсенділігі артады, зат алмасу деңгейі көбейеді, қан айналасы күшейеді. Сөйтіп жұмыскерлік көтеріледі. Бұл әртүрлі психо-физиологиялық әрекеттердің біртіндеп қосылуынан организмнің, көптеген жүйелердің осы реттеуші әрекетінен пайда болады.

Екінші кезең-тиянақты жұмыскерлікті көрсетеді. Бұл кезеңде ОЖЖ қолайлы қызмет атқарады. Ал еңбек нәтижесі өте жоғары болады.

Үшінші кезең-қажу кезеңі-мұнда жұмыскерлік төмендейді.

Төртінші кезеңде жұмыскерлік қайта көтеріледі. Оның негізін жұмыс аяқталуы мен кезекті демалысқа байланысты шартты рефлекстер жасайды.

Ғылыми-техникалық дамудың салдарынан ой еңбегімен шұғылданатын адамдар саны көбеюде. Сонымен қатар көптеген дене еңбегі бар кәсіптерде де ой әрекетінің үлесі артуда. Ой еңбегінің қатарына ақпартатты қабылдайтын және өңдейтін сезім жүйесі: ықылас, зерде, ойлауды және эмоциялық күйді айрықша ынталандыратын жұмыстар жатады.