Стилистика пәнінің зерттеу нысаны мен бағыттары

Презентация қосу

М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік
университеті

Стилистика пәнінің зерттеу
нысаны мен бағыттары
Орындаған:Жайбергенова Меруерт
Стилистика пәнінің зерттеу нысаны мен бағыттары

Тілдің өмір сүру ортасы сан қырлы
және тарихи өзгергіш. Бұл жағдай
оның өзгеруіне, түрленуіне немесе
саралануына әкеліп соқтырады.
Қолданылу шартына бейімделуін
туғызатын факторларға байланысты
тілдің түрленуінің немесе
саралануының төрт түрін көрсетуге
болады: уақытша, кеңістік,
әлеуметтік, функционалды-стильдік.
.Тілдің уақытша (временное)
өзгеруі оның түрлі әлеуметтік-
тарихи типтерін береді: тайпалар Тілдің кеңістік (географиялық,
тілі (диалект), халықтық тіл, ареалдық) әртектілігі оның
ұлттық тіл; олар бір-бірінен аймақтық ерекшеліктерінен
қоғамдық қызметінің жүйелі туындайды: жергілікті
кеңеюі мен құрылымдық диалектілер, говорлар. Олар
жетілуімен ерекшеленеді. Тілдің аймақтық диалектологияның
әлеуметтік-тарихи типтерінің
өзгеруін тіл тарихи туралы
зерттеу нысаны.
ғылым қарастырады.

Функционалды-стильдік саралануы тілді
әртүрлі қоғамдық-өндірістік қатынас
салаларында (тұрмыстық, қоғамдық-саяси,
ғылыми, т.б. қатынастар) қолданудан пайда
Тілдің әлеуметтік әртектілігі оның болады. Тілдің мұндай саралануының нақты
өмір сүруінің функционалдық және көрінісін ұлттық тілдің ең бай да, ең
қоғамдық теңсіздік формаларынан жетілген түрі әдеби тілдің функционалды
нақты көрінеді: әдеби тіл, түрлі стильдерінен, подстильдерінен, сондай-ақ
әлеуметтік диалектілер, салттық олардың жанрлық формаларының
лексика және т.б. Әлеуметтік- ерекшеліктерінен табамыз. Функционалды
сословиелік, кәсіби және жас стильдер, олардың сөйлеуді жүзеге
асыруының шарты мен формасы,
ерекшелігіне байланысты саралану – стильдердің құрылымдық-тілдік белгілері
әлеуметтік лингвистиканың нысаны. және оларды қолданудың заңдылықтары –
лингвистикалық стилистиканың негізгі
зерттеу нысаны болып табылады
Сөйлеу мәдениеті
Сөз мәдениеті (орыс. культура речи, ағылш. speech culture) — әдеби тілдің
ауызша түрлеріне тән нормаларын игеру, тілдік амал-тәсілдерді айтылатын
ойдың мақсатына сай орнымен қолдана білу, сөйлеуде мәдениеттілік, әдептілік
таныту.
«Сөз мәдениеті» қазіргі әдеби тілдің жұртшылық таныған, үлгі тұтқан
нормаларын жеке адамдардың сақтауын талап етеді. Сөйлеуде диалектизмдерді,
қарапайым, дөрекі сөздерді, варваризмдерді қолдану, орынсыз көп сөйлеу, бір
пікірді қайталай беру, өзіне өзі сілтеме жасау, асқақтап сөйлеу, дене қимылдарын
араластыра беру «Сөз мәдениетіне» жатпайды. Кірме сөздерді орынсыз жұмсай
беру, сіреспе құрылымдарды қолдану «Сөз мәдениетіне» нұқсан келтіреді. «Сөз
мәдениеті» сөйлеу әдебі деген ұғыммен ұштасып жатыр. «Сөз мәдениеті»
теориясының дамуында лексикография, әсіресе нормативті түсіндірме сөздіктер,
орфоэпиялық, орфографиялық, синонимдік т. б. арнаулы сөздіктер манызды орын
алады. Қазақ тіліндегі «Сөз мәдениетінің» дамуына ауыз әдебиетінің өкілдері
және Абай, М. Әуезов, Ғ. Мүсірепов, т.б. шығармаларының ықпалы зор болды.
Қазақ тіл білімінде Сөз мәдениетінің мәселелерін А. Байтұрсынұлы, М. Балақаев
, Р. Сыздықова т. б. ғалымдар зерттеді.
Кенестік орыс тіл білімінде Сөз мәдениетінің теориялық мәселелерін Л. В.
Щерба, В. В. Виноградов, Г. О. Винокур, Р. И. Аванесов, С И. Ожегов, Ф. П.
Филин т. б. зерттеді.
Стилистиканың негізгі
ұғымдары
тілдің стилистикалық құрылымы

стиль (функционалды стиль)

стилистикалық бояу

стильдік сипат (стилевая черта

стилистикалық норма және оның функционалды-
стильдік түрлері

синонимия, тілдік құралдардың арақатыстылығы мен
вариативтілігі

Ұқсас жұмыстар

Қазақ тіл біліміндегі мәтінтанымдық көзқарастар

ЛИНГВИСТИКАЛЫҚ ДӘСТҮРЛЕРДІҢ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ

Жалпылама тіл білімі

ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГИКА БІЛІМ

Тіл теориясы

Арнайы психологияның дамуы

Тіл дамыту әдістемесі басқа ғылымдармен байланысы

Морфологиялық стилистика

Әлеуметтану ғылымының қызметтері

Саясаттану туралы

Пәндер