АУАНЫҢ ҚҰРАМЫ

Презентация қосу

Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті

АУА.АУАНЫҢ ҚҰРАМЫ.АУАНЫ
ПАЙДАЛАНУ.ОТЫННЫҢ ТҮРЛЕРІ.

Орындаған: Алшора Айғаным
Қабылдаған: Арғынбаева З.М.
ЖОСПАР
• І Кіріспе
1.1 Ауа туралы жалпы түсінік
• ІІ Негізгі бөлім
2.1 Ауаның құрамы
2.2 Ауаны пайдалану
2.3 Отынның түрлері
2.4 Ауаның ластануы
• ІІІ Қорытынды
3.1 Ауаның маңызы
• IV Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
• Ауа – жер атмосферасын құрайтын
табиғи газдар қоспасы. Ауаның пайда
болуы – жанартаулардың тынымсыз
атқылап, жер кідігінен азот пен
көміртектің қос тотығы шығарылуы
салдарынан жүрген геологиялық,
геохимиялық әрекеттесулер нәтижесі.
Ауа үнемі қозғалыс үстінде болады
және бұл оның ең маңызды физикалық
қасиеті болып табылады. Ол жерге тік
және қапталдас бағыттарда қозғалады.
Бұл қозғалыстардың бәрі де ауаның әр
тұсындағы қызу айналыстан туады.
Табиғатта оттек пен азот тоқтаусыз
айналымда болады және сол арқылы
ауа құрамының тұрақтылығы
сақталады.
Негізгі бөлім
2.1 Ауаның құрамы
Ауаның құрамы азот (78,09%), оттек (20,95%),
инертті газдар (0,94%), көмірқышқыл газ
(0,03%). Тығызд. 1,2928 г/л, суда ерігіштігі
29,18 см3/л; Ауа – адамның, жануар мен
өсімдіктер әлемінің тіршілік ететін ортасы.[1];
аздап басқа инертті газдардың, сутектің, азот
оксидтерінің, көміртек оксидтерінің,
аммиактың, метанның, күкіртті газдың және
тағы да басқалары мөлшері бар. Жердің
ендігіне байланысты ауадағы су буының
орташа мөлшері 0,2-ден 2,6%-ға дейін
барады, Ауа массасының 4/5-іне жуығы
тропосферада шоғырланады; атмосфераның
жоғары қабаттарында гелий мен сутек басым
болады.
Ауа қабаты бес қабаттан тұрады. Олар
тропосфера, стратосфера, мезосфера,
термосфера және экосфера деп аталады.
Ауның негізгі (90 % дейін) бөлігі жермен
жанасып тұрған және 8-18 шақырымға дейін
биіктікке созылатын тропосфера қабатының
аумағында тараған[1].
2.2 Ауаны пайдалану
Ауаны пайдаланудың негізгі тәсілдері:
• Химия өндірісінде ауадан инертті газдар алынады, ауаның көмегімен
қышқылдар мен оксидтер синтезделеді.
• Мұнай-химия өнеркәсібінде барлық құбырлар бірінші іске қосылғанға дейін
ауамен тазартылады.
• Өнеркәсіптік өндірісте технологиялық процестердің температурасын
жоғарылату үшін қолданылады.
• Отынның жануымен байланысты барлық процестер мен механизмдер
ауаны тұтынуға негізделген. Ауа жылу шығару үшін, ішкі жану
қозғалтқыштарының жұмысы үшін қажет.
Тамақ өнеркәсібінде ауа ашыту, ашыту және т.б. процестерін қолдау үшін
қажет.
• Зертханаларда ыдыстарды, аспаптар мен жабдықтарды құрғақ ауамен
зарарсыздандыру қолданылады.
• Лак-бояу өнеркәсібінде сығылған ауамен жеделдетілген кептіру
қолданылады.
• Қысыммен ауа автомобильге және басқа шиналарға құйылады.
• Сығылған ауаны қолдана отырып, ағаш өңдеу кезінде машиналар,
жабдықтар, бөлмелер, шаң мен үгінділерден киімдер жуылады[2].
2.3 Отынның түрлері
Отын – жылу энергиясын алуға
қолданылатын жанғыш заттар.
Агрегаттық күйіне қарай – қатты, сұйық
және газ тәрізді,ядролық.
Жаратылысы бойынша – табиғи және
жасанды отын деп ажыратылады.
Табиғи отындарға қазынды көмірлер
(антрациттер, тас және қоңыр көмірлер),
мұнай, газ, жанғыш сланецтер
(тақтатастар), торф, ағаш, өсімдік
қалдықтары жатады.
Жасанды отындарға домна пешінің
кокстері, мотор отындары, кокстық және
генераторлық газдар, т.б. жатады.
Қатты отын
Қатты отынның. табиғи түріне ағаш, торф, тас
көмір, антрацит және жанғыш сланец жатады. Ағаш
отынның химиялық қүрамы:49,4-50,4% С, 5,9-6,1%
Н2; 40,1—42,7% 02; 0,7—1,0% N2. Оның жылу
шығарғыштық қабілеті Qн= 19,05 мдж/кг (4550
ккал/кг), ағаш отыннын, құрамында күкірт сияқты
зиянды коспа жоқ, күлділігі аз болғандықтан, бүл
отын бағалы металлургиялық отындар түріне.
жатады, бірақ ағашты металлургиялық отын
ретінде пайдалану тиімсіз болғандықтан, қазіргі
кезде отынның, бұл түрі сирек қолданылады. Ағаш
отын металлургиялык пештерде тамызық ретінде,
генератор газын алу үшін, кейде металдың ерекше
бағалы түрлерін қорыту үшін пайдаланылады.
Көмірдің коңыр көмір, тас кемір, антрацит сияқты
түрлері металлургия өндірісінің негізгі отыны болып
табылады.
Сұйық отын
Мұнайды құрғақ айдау аркылы одан
бензин, жермай, газойль сияқты заттар
алынғаннан кейінгі қалдық мазут деп
аталады.Құрамында 1%-тен кем күкірт бар
мазут скрап процесімен жұмыс істейтін
мартен пештерінде отын ретінде
қолданылады. Мазуттың күрамы: 84-87%
С, 10-12% Н2, 0,5-1,5% S, 0,5-1 % (N2 +
02), ылғалдығы 0-10%, жылу
шығарғыштық қабілеті Q=44,l мдж/кг
(10500 ккал/кг). Мазут химия өндірісінің
бағалы шикізаты болғандықтан, соңғы
кезде оны отынның басқа түрімен
алмастыру көзделуде[3].
Газ тәрізді отын
Бұл отынның табиги түріне табиги газ, ал жасанды түріне
кокс,генераторлық және домна газдары жатады.Табиғи
газдың жылушығарғыштық қабілеті Q =35,7 мдж/кг(8500
ккал/кг). Сонғы кезде кептеген металлургиялык
агрегаттарда мартен, шахталы, жалын шағылыстырғыш
пештер мен қыздырғыш кондырғыларда отын ретінде
табиғи газ жағылатын болды.
Кокс пен домна газы, кокс пен домна өндірістерінін. қосалкы
өнімі ретінде осы күнге дейін металлургия өндірісінін,
құнды, арзан отындарының түріне жатады.
Домна газының. жылу шығарғыштық қабілеті нашар
болғандықтан, ол металлургия өндірісінде кокс газымен
қосылып жағылады. Бұл екі газ коспасының жылу
шығарғыштық қабілеті QP„ =9,66-10,92 мдж/кг (2300-2600
ккал/кг) болатындай етіп араластырылады.Кокс газының
құрамы: 58,5% Н2; 22,5% СН4; 8,2% СО; 2,2% С02; 0,5% 02;
6,3% N2. Жылу шығарғыштық кабілеті 15,1-18,9 мдж/кг
(3600-4500 ккал/кг). Домна газының құрамы: 10,5% С02;
29,5% СО; 0,2% СН4; 1,2% Н2; 58,5% N2.
Жылушығарғыштық қабілеті QH=3,78%-4,62 мдж/кг(900-
1100 ккал/нм3).
Ядролық отын
Ядролық отын - ядролық бөліну тізбегінің
реакциясын жүзеге асыру үшін ядролық
реакторларда қолданылатын материалдар.
Ядролық отын адамзат пайдаланатын
жанармайдың басқа түрлерінен түбегейлі
ерекшеленеді, ол өте көп энергияны қажет
етеді, сонымен бірге адамдар үшін өте
қауіпті, бұл қауіпсіздік мақсатында оны
пайдалануға көптеген шектеулер қояды.
Осы және басқа да көптеген себептер
бойынша ядролық отынды қазбалы отынның
кез-келген түріне қарағанда пайдалану
әлдеқайда қиын және оны қолдану үшін
көптеген арнайы техникалық және
ұйымдастырушылық шараларды, сондай-ақ
онымен айналысатын жоғары білікті
персоналды қажет етеді[4].
2.4 Ауаның ластануы
Ауаның ластануынан пайда болатын қауіп:

• Смог

Озон қабатының бұзылуы

Қышқыл жаңбыр

Парниктік эффект
Қорытынды

Ауа - адам үшін маңызды фактор. Ол
қан арқылы бүкіл ағзада жүреді, дененің
барлық мүшелері мен жасушаларын
қанықтырады.
Адам денесінің қоршаған ортамен жылу
алмасуы дәл ауада жүреді. Бұл
алмасудың мәні жылудың конвекциялық
қайтарылуы және олардың адам
өкпесіндегі ылғалдың булануы болып
табылады.
Ауа организм үшін қорғаныс қызметін де
орындайды: химиялық ластаушыларды
қауіпсіз концентрацияға дейін
сұйылтады. Бұл денені химиялық
заттармен уландыру қаупін азайтуға
көмектеседі.
Пайдаланылған әдебиеттер

• Қуанышева Ж.Қ. «Химиялық экология»,-Алматы,2017
• Бейсенова Ә.С. «Экология және табиғатты тиімді
пайдалану»,- Алматы,2010
• М.С.Панин «Химическая экология»,- Семипалатинск,2002
• М.Қыдырбайұлы «Экология оқулығы»,- Астана,2016

Ұқсас жұмыстар

Нормалық кему

Ауа, құрамы, өсімдіктер үшін маңызы

АТМОСФЕРА ҚҰРАМЫ

Атмосфера және оның қасиеттері 10 сынып жаратылыстану-математикалық бағыт

Түрлі жануар организміне ұстау әдісінің әсер етуін эксперимент жүзінде зерттеу

Қантты түріне карамель

Мал қораларының ауа құрамы және оның мал организміне әсері

Өкпедегі газ алмасу

Қарбыздың ауыспалы егістегі орны

Мал қора ауасының шаң - тозаңдармен механикалық қоспалардың, бактериалық ластануын анықтау

Пәндер