Мәдениет туралы түсініктердің тарихи эволюциясы

Презентация қосу

* Семинар №1
Мәдениет, оның адам өмірі мен қызметіндегі
орны мен рөлі

1. Мәдениеттану мәдениет туралы ғылым кешенінің
интегративті білім және әдіснамалық негізі ретінде.
2. Мәдениет туралы түсініктердің тарихи эволюциясы.
3. Мәдениеттің бейімді және деструктивті үлгілері
* Мəдениеттану – мəдениет туралы ғылым. Мәдениет – адам
жасаған «екінші табиғат».

*Мəдениеттану ғылымы тығыз байланысты

Этнограф Социолог Психологи
ия ия я

Әдебие
т Тарих
* Мәдениет – адамның өз қолымен, ақыл-ойымен
жасағандары және жасап жатқандарының бәрін түгел
қамтиды. Жай ғана сауат ашудан және тазалық
ережелерін сақтаудан бастап, өмірдің асқан үлгілі
шығармаларын жасағанға дейінгі ұғымды қамтып
жатқан – мәдениет саласының өрісі кең. Мәдениет –
тарихи құбылыс. Мәдениетті тұлғалық сипатта
қарастырғанда, бірнеше елеулі түсініктерге тоқтала
кету қажет, олардың ішіндегі маңыздылары:

Мәдени Мәдени
әрекет орта

Мәдени Мәдени
ұйымдар игіліктер мен
мен қажеттіліктер
ұжымдар
Қазіргі заманғы мәдениеттанудың мәдени-тарихи дамуы мен мәдениеттердің алуан
түрлілігін түсінудің екі негізгі тәсілі қалыптасты: бірсызықтық және көпсызықтық.
Бірсызықтық. Тарихта әдетте төрт негізгі бөлім бар.
1. Ежелгі дүние -2 млн жыл бұрын жануарлар дүниесінен адам бөлінуінен бастап Батыс Рим
империясының құлауына дейін. Бұл кезең "тарихқадейінгі" және "тарихи" уақытты қамтиды.
2. Орта ғасырлар - Батыс Рим империясының құлдырауынан Қайта өрлеу дәуіріне дейін.
3. Жаңа заман — Қайта өрлеу дәуірінен Бірінші дүниежүзілік соғысқа дейін.
4. Қазіргі заман – Бірінші дүниежүзілік соғыстың соңынан бүгінгі күнге дейін.
Осыған сәйкес мәдениеттің негізгі тарихи түрлері ретінде: алғашқы қауымдық мәдениет,
антикалық Мәдениет, орта ғасырлық мәдениет, Қайта өрлеу дәуірінің мәдениеті, жаңа
дәуірдің мәдениеті, қазіргі заманғы мәдениет қарастырылады.
* XIX-XX ғғ. ойшылдары мәдени-тарихи үдерісті түсінудің өзге тәсілін
іздеді.
* Осылайша,– мәдениет тарихына полилинейлік көзқарас немесе
мәдениетті локальды-типологиялық қарау қалыпты. Бұл тәсілде әрбір
жеке әлеуметтік-мәдени әлем мәдениеттің ерекше, бірегей және
қайталанбас тарихи түрін ұсынады. Осындай локальдімәдениеттердің
типологиясының әртүрлі нұсқаларын Н.. Данилевский, О. Шпенглер, А.
Тойнби және т.б. ұсынған, олар әлемде дербес, бір-бірінен тәуелсіз,
әрбірінің өз тарихы бар локальді әлеуметтік-мәдени әлемдер бар деп
мәлімдейді. Сондықтан адамзаттың бірыңғай тарихы жоқ - көптеген
түрлі оқиғалар бар. . Олардың әрқайсысы өзінің ерекше жолымен
жүреді, және әрқайсысында ілгерілеу мен регресс, көтерілу мен
құлдырау кезеңдері бар. Осылайша, мәдени-тарихи процесс полилинеен
болып табылады. Сондықтан, жалпы алғанда алынған соңғы бес
мыңжылдықтың мәдени-тарихи әлемі өзара іс жүзінде байланысы жоқ
және бір-біріне өткізбейтін локальді өркениеттердің "шашырауы"боп
табылады. Негізгі белгілері бойынша бір біріне жақын локальді
өркениеттер мәдени-тарихи типтерге бірігеді.
Мәдени өрлеу мәселесін шешу мәдениеттің табиғатын түсінуге,
оны ұғыну сипатына, мәдениеттің тарихи дамуының бай
материалын түсінуге байланысты болады. Мәдениеттануда
мәдениеттің аз жетілген түрінен толық жетілген түріне даму
бағыты ретінде өрлеу (прогресс) проблемасына екі негізгі тәсіл
бар.

Бірінші тәсіл оның құндылықтарын байыту, адам өмірінің барлық
формаларының дамуы ретінде мәдениеттің даму кезеңдерінің
ауысуына сүйенеді. Осы тәсіл шеңберінде мәдениеттің көптеген
формалары мен типтері олардың бар айырмашылықтарына
қарамастан адамзаттың рухани және материалдық-өндірістік
дамуының біртұтастығын құрайды.

Екінші тәсіл мәдени өрлеудің болуын біртұтас мәдениеттің
үдемелі дамуы ретінде күмән келтіреді, ол оны әр түрлі типтерін
жергілікті, автономды, өзінің өмірлік циклі ретіндегі, бір-біріне сай
емес мәдени жүйелердің инварианттары ретіндегі түсініктен
шығады. Бұл оларды салыстыру мүмкіндігін тарылтады, ол
өрлеуді “өз мәдениеті” шеңберінде түсінуді шектейді.

Ұқсас жұмыстар

ОЙЛАУ МӘДЕНИЕТІ ЖӘНЕ ФИЛОСОФИЯ

Мәдени код сақтаудағы қазақ тілі мен қазақ мәдениетінің рөлі

Мәдени код

Архаикалық мәдениет

МӘДЕНИЕТ ФУНКЦИЯЛАРЫ

САЯСИ МӘДЕНИЕТ ПЕН САЯСИ САНА

Этиканың құрылымы

Көшпелілер өркениетін зерттеу

Көшпелілік тің дамуы, шығу тарихы

Психиканың перцептивті сатысы

Пәндер