АШАРШЫЛЫҚТЫҢ БАСАЛУЫ СЕБЕПТЕРІ

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ КАЗАХСТАНСКО-РОССИЙСКИЙ
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ

ТАҚЫРЫБЫ :"ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
АШТЫҚ, 1921-1922 ЖЖ: ҚҰЖАТТАР,
СТАТИСТИКА, АҚПАРАТ"
ЖОСПАРЫ:
1.АШАРШЫЛЫҚ ДЕГЕН НЕ?
2.ҚАЗАҚСТАН 1920 – 1922 ЖЫЛДАРДА.
3.АШАРШЫЛЫҚТЫҢ БАСАЛУЫ СЕБЕПТЕРІ.
4.АШАРШЫЛЫҚПЕН КҮРЕСУ.
5.АШАРШЫЛЫҚТАН ҚАЙТЫС БОЛҒАН.
6.ЖАНДАРДЫ ЕСКЕ АЛУ.
7.ҚОРЫНЫТНДА.
8.ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.
КЕҢЕС ҮКІМЕТІ КЕЗІНДЕ ҚАЗАҚ
ХАЛҚЫНЫҢ КӨРГЕН ҚИЫНДЫҚТАР.
А Ш А РШ Ы Л Ы Қ — САЯС И - Ә ЛЕ У МЕ Т ТІ К П Р О Ц Е СТ ЕР М Е Н
ТА БИ Ғ АТ ТА Ғ Ы ҚОЛ А Й С Ы З А Х УА Л ДА Р САЛД А Р Ы БОЛ Ы П
ТА БЫ Л АТ Ы Н Ә ЛЕ УМ Е ТТ І К А П АТ. О Н Ы Ң А Ш Ы Қ Ж Ә Н Е
Ж А БЫ Қ Т Ү Р І БА Р. Б І Р І Н ШІ СІ — М Ү Л ДЕ М Ү Н Е МС І З Қ А Л У
Д А , Е КІ Н Ш І СІ — Ү Н ЕМ І Ш А Л А ҚҰ Р САҚ БОЛ Ы П Ж Ү РУ.
ЕКЕ У І Д Е АУ РУҒ А , І Н Д ЕТ КЕ, Ө Л І М Г Е Ә КЕЛ І П СО Қ ТЫ РА Д Ы
( Қ. А ШЫ Ғ У ) . А . Ж ЕКЕ А Д А М Н Ы Ң Н Е О Т БАСЫ Н Ы Ң
А ШЫ Ғ У Ы ЕМ Е С, Б Ү ТІ Н Б І Р А Й М А Қ ТЫ Ң , Х А Л Ы Қ ТА РД Ы Ң ,
МЕМЛ - Т ЕРД І Ң БАСЫ Н А ТҮ СЕ ТІ Н Н Ә УБ Е Т. О Н Ы Ң СО Ң Ы
А Д А М ДА РД Ы Ң Ж А П П А Й Қ Ы Р Ы Л У Ы Н А А Л Ы П К ЕЛІ П ,
Х А Л Ы Қ САН Ы Н КҮ Р Т АЗ А Й Т Ы П Ж І Б ЕР Е Д І . А Д А МЗ АТ
БА Л АСЫ Ө ЗІ Н І Ң Ұ З А Қ ТА РИ Х Ы Н Д А Ә Р Т Ү РЛ І
С ЕБ ЕП Т Е РД ЕН : Қ УА Ң ШЫ Л Ы ҚТАН , Ж Ұ Т ТА Н , СО Ғ Ы С ТАН ,
ҚОЛ Д А Н Ж АСАЛ Ғ А Н Д А Ғ Д А Р Ы СТАР М Е Н К Ү Й ЗЕЛІ СТЕ РД Е Н
Ж Ә Н Е Г ЕН О Ц И Д Т ЕН С О Ң КҮ Ш Т І А - ТАР Ғ А Ж И І Ұ Ш Ы РА П
ТҰРҒАН.
КӨ Ш П ЕЛІ ҚАЗ А Қ ҚАУ Ы М Ы КҮ ШТ І Ж Ұ Т
Ж Ы ЛД А Р Ы Ғ А Н А БОЛ МАСА, Ө З І Н І Ң
Ө Т КЕН Ұ З А Қ ТА РИ Х Ы Н Д А А - Қ А С И Р ЕК
Ұ ШЫ РА Ғ А Н . ТЕ К “ А ҚТАБА Н
Ш Ұ Б Ы Р Ы Н Д Ы ... ” СИ ЯҚ ТЫ
Ж АУ Г ЕР Ш І Л І К Ж Ы Л Д А Р Ы , САН Ы - Г Е
Д ЕЙ І Н КЕМІ Г ЕН . Ж А Ң А ЗА МА Н Д А
Қ АЗ А Қ СТА Н ТА РИ Х Ы Н Д А ЕКІ А Л А П АТ
А Ш А РШ Ы Л Ы Қ Х А Л Ы Қ Ж А Д Ы Н Д А
Қ АТ Т Ы СА ҚТАЛ Ғ А Н . ОЛ А РД Ы Ң
А Л Ғ А Ш ҚЫ С Ы — 1 9 2 1 /2 2 Ж Ы Л Ы БОЛ Ғ А Н
А ША РШ Ы ЛЫ Қ О Н Ы Ң БАС Т Ы - БАС Т Ы
Е КІ СЕ БЕБ І БА Р : А ЛҒА ШҚ ЫС Ы —
РЕ СЕ Й Д Е Г І АЗА МАТ СО Ғ Ы СЫ Н Ы Ң
К ЕС І РІ Н Е Н ҚАЗА Қ Д А ЛАСЫ Н Д А Ғ Ы
ША РУА Ш Ы Л Ы Қ ТА РД Ы Ң К Ү Й З ЕЛ І СК Е
Ұ Р Ы Н У Ы ( Қ. АЗ Ы Қ- ТҮ ЛІ К О ТРЯД ТАР Ы ,
АЗ Ы Қ- ТҮ ЛІ К САЛ Ғ Ы Р Т Ы ) , Е КІ Н Ш І С І —
ТА Б И Ғ И А П АТ, ҚОЛ А Й СЫ З АУА РА Й Ы
САЛ Д А Р Ы Н А Н О Р Ы Н А Л Ғ А Н Ж Ұ Т.
1 9 2 1 - 1 9 2 2 Ж Ы Л Д А РД А Ғ Ы А Ш А Р Ш Ы Л Ы Қ АЗ А М АТ
С О Ғ Ы С Ы А Я Қ ТА Л Ғ А Н Н А Н К Е Й І Н К Е Ң Е С Т Е Р Е Л І Н
ТА Ғ Ы Б І Р АУ Ы Р С Ы Н А Қ К Ү Т І П Т Ұ РД Ы . 1 9 2 1 - 1 9 2 2
Ж Ы Л Д А РД А Ғ Ы Ұ З А Қ Қ А С О З Ы Л Ғ А Н Қ А Р С Ы З Қ Ы С
Ж АУ Ы Н С Ы З Ж АЗ Ғ А Ұ Л АС Т Ы . Қ Ы С ТА Қ А РД Ы Ң ,
К Ө К Т Е М М Е Н Ж АЗД А Ж АУ Ы Н Н Ы Ң Б ОЛ М АУ Ы Қ АТ Т Ы
Қ Ұ Р Ғ А Қ Ш Ы Л Ы Қ Т Ы , О Н Ы Ң СА Л Д А Р Ы А Ш А Р Ш Ы Л Ы Қ
Н Ә У Б Е Т І Н Ә К Е Л Д І . 1 9 2 1 Ж Ы Л Д Ы Ң Ж АЗ Ы Н Д А ОЛ
ЕЛ Д І Ң К Ө П Т Е Г Е Н Ө Ң І РЛ Е Р І Н , Ә С І Р Е С Е Е Д І Л Б О Й Ы
АУД А Н Д А Р Ы Н Ж А Й Л А Д Ы . 1 9 2 1 Ж Ы Л Д Ы Ң К Ү З І Н Е
Қ А РА Й Б Ү К І Л Е Л Б О Й Ы Н Ш А 2 0 М Л Н АС ТА М А Д А М
А Ш Т Ы Қ Қ А Ұ Ш Ы РА Д Ы .
1921-1922-ЖЫЛДАРДАҒЫ АШТЫҚ КЕЗIНДЕ 1
МЛН. 700 МЫҢ АДАМ (АШЫҚҚАНДАРҒА КӨМЕК
КӨРСЕТУ КОМИССИЯСЫНЫҢ ТӨРАҒАСЫ
МҰХТАР ӘУЕЗОВТІҢ МӘЛІМЕТІ БОЙЫНША),
1932-1933-ЖЫЛДАРЫ 2 МЛН. 300 МЫҢҒА ЖУЫҚ
АДАМ ҚҰРБАН БОЛҒАН. СОҢҒЫ
МӘЛІМЕТТЕРДЕ, «1920 ЖЫЛДАРДАҒЫ
АШАРШЫЛЫҚТАН ӨЛГЕНДЕРДІҢ САНЫ 2,3 МЛН.
АДАМҒА ЖЕТКЕНІ», ҚАЗАҚ ДЕМОГРАФЫ
МАҚАШ ТӘТIМОВТІҢ ДЕРЕКТЕРІНДЕ «ХХ
ҒАСЫРДА БОЛҒАН АЗАМАТ СОҒЫСЫ, ҚОЛДАН
ЖАСАЛҒАН АШАРШЫЛЫҚ, ҚУҒЫН-СҮРГIН
КЕЗДЕРIНДЕ, ЕКIНШI ДҮНИЕЖҮЗIЛIК СОҒЫСТА
БАС-АЯҒЫ 3 МИЛЛИОН 850 МЫҢҒА ЖУЫҚ
ҚАЗАҚ ҚЫРҒЫНҒА ҰШЫРАҒАНЫ» АЙТЫЛАДЫ.
Қазақ тарихында «ұлы жұт» атауымен қалған 1920-30 ж.ж.
ашаршылықтың экономикалық және демографиялық зардаптарының өте
ауырлығы дәлелдеуді қажет етпейді. Сол кездегі қазақ зиялыларының
мәліметтері бойынша, ашаршылық апаты Алтайдан Маңғыстауға дейінгі
қазақ даласын түгел қамтыған. Бұл жылдары дәстүрлі мал шаруашылығы
күйзеліске ұшырады, бірден-бір тіршілік көзінен айрылған қазақтарға
біржолата жойылу қаупі төнді.
ЕТЕК АЛҒАН АШАРШЫЛЫҚҚА БАЙЛАНЫСТЫ РК(Б)П ОРТАЛЫҚ
КОМИТЕТІ 1921ЖЫЛҒЫ 17 ШІЛДЕДЕ ПАРТИЯНЫҢ БАРЛЫҚ
МҮШЕЛЕРІНЕ АРНАЙЫ ҮНДЕУ ЖОЛДАДЫ. «АШАРШЫЛЫҚ, —
ДЕЛІНДІ ҮНДЕУДЕ, — ТЕК ҚҰРҒАҚШЫЛЫҚТЫҢ НӘТИЖЕСІ ЕМЕС,
ОНЫҢ СЕБЕБІ АГРАРЛЫҚ СЕКТОРДЫҢ АРТТА ҚАЛУЫНДА, АУЫЛ
ШАРУАШЫЛЫҚ БІЛІМІ ДЕНГЕЙІНІҢ ТӨМЕНДІГІНДЕ, АУЫСПАЛЫ
ЕГІС НЫСАНДАРЫНЫҢ ЕСКІЛІГІНДЕ, БҰЛ ЖӘНЕ СОҒЫС ПЕН
ӘСКЕРИ ҚОРШАУДЫҢ, СОНДАЙ-АҚ ПОМЕЩИКТЕР МЕН
КАПИТАЛИСТЕРДІҢ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ИТАРШЫЛАРЫНЫҢ БІЗГЕ
ҚАРСЫ КҮРЕСІНІҢ БӘСЕҢСІМЕЙ ОТЫРҒАНЫНЫН ДА САЛДАРЫ».
[1]. ПАРТИЯ ҚҰЖАТТАРЫНДА КӨРСЕТІЛГЕН СЕБЕПТЕРМЕН
БІРГЕ, ЖАППАЙ АШАРШЫЛЫҚ КЕҢЕС ӨКІМЕТІ ҚАТАҢ
ЖҮРГІЗГЕН, ХАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫНА, ӘСІРЕСЕ АУЫЛ
ШАРУАШЫЛЫҒЫ САЛАСЫНА ҚАТТЫ СОҚҚЫ БОЛЫП ТИГЕН
«ӘСКЕРИ КОММУНИЗМ» САЯСАТЫНЫҢ НӘТИЖЕСІНДЕГІ
ТӨТЕНШЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЛАРҒА ДА БАЙЛАНЫСТЫ
ТУЫНДАДЫ.
Қазақстанның көпшілік аудандары етек жайған ашаршылық
құрсауында қалды. Орал, Орынбор, Қостанай, Бөкей, Ақтөбе
губернияларында себілген астық қатты құрғақшылықтан шықпай
қалды, шыққандары жазғы ыстықта қурап калды. Мал өсірумен
айналысатын көшпелі және жартылай көшпелі аудандардағы
жайылымдар мен шабындықтар толықтай күйіп кетті. Оның үстіне
1920-1921 жылдардағы ұзаққа созылған қатал қыс Торғай уезінде
малдың жаппай қырылуына әкеп соқты. Шұбалаң, Майқара,
Сарықопа және басқа болыстар да зардап шекті. Ашаршылық
құрбандарының, аштан өлгендердің саны күн сайын көбейе берді.
1921 ЖЫЛҒЫ ТАМЫЗДАН БАСТАП ОРЫНБОР, АҚТӨБЕ, БӨКЕЙ, ОРАЛ
ЖӘНЕ ҚОСТАНАЙ ГУБЕРНИЯЛАРЫ АШТЫҚТАН ЗАРДАП ШЕККЕН
АЙМАҚТАРДЫҢ ТІЗІМІНЕ РЕСМИ ТҮРДЕ ЕНГІЗІЛДІ. 1921 ЖЫЛДЫҢ
КҮЗІНЕ ҚАРАЙ ҚАЗАҚ АКСР-ІНІҢ ЖЕТІ ГУБЕРНИЯСЫНЫҢ БЕСЕУІ:
ОРЫНБОР, АҚТӨБЕ, БӨКЕЙ, ОРАЛ ЖӘНЕ ҚО СТАНАЙ ГУБЕРНИЯЛАРЫ
ТҮРКІСТАН АКСР-І ҚҰРАМЫНДАҒЫ СЫРДАРИЯ ЖӘНЕ ЖЕТІСУ
ГУБЕРНИЯЛАРЫН ҚОСПАҒАНДА ЖӘНЕ АДАЙ УЕЗІНІҢ ТҰРҒЫНДАРЫ
АШТЫҚҚА ҰРЫНДЫ.
АШАРШЫЛЫҚПЕН КҮРЕСУ.
«Осыдан кейін біз әр болысқа бір-бір адамнан жібердік. Олар
болыстық атқару комитеттерінің жандарынан комиссиялар
ұйымдастыруы, көмек ретінде, кімде қанша мал, қанша астық, қанша
ақша бар, соның тізімін жасауы тиіс болды; осы тізімдер болыстық
атқару комитеттерінің бекітуіне жатқызылды».
Тарғын уезіндегі ашаршылықпен күрес жөніндегі төтенше комиссия
Жәнібек кентінде орналасты. Кеңес аппаратының және партияның
уездік органдарының барлық қызметкерлері дерлік ашаршылықпен
күресті ұйымдастыру үшін шалғай ауылдарға жіберілді. Уезд
орталығында ашыққандарға арналған 8 тегін тамақтандыру пункті
жұмыс істеді, солармен іргелес қараусыз қалғандар үшін жатақхана
ұйымдастырылды
Бүкілресейлік Орталық Атқару Комитеті Кеңесінің 1923 жылғы 20
маусымдағы декретімен сол жылдың 1 тамызынан бастап ашаршылықпен
және оның салдарымен күрес жөніндегі комиссиялар таратылды. Олардың
міндеттері енді ауыл шаруашылығына көмек көрсету жөніндегі арнайы
ұйымдастырылған комитетке жүктелді. Бірсыпыра уақыт өткеннен кейін
сондай комитет КазОАК-нің жанынан да ұйымдастырылды.
ӘР ЖЫЛДЫҢ 3 1 МАМЫР Ы КҮНІ Қ АЗАҚС ТАН
ХАЛҚЫ О СЫ “ҚЫЗ ЫЛ ҚЫРҒЫН” Қ ҰР БАНДАР ЫН
Е СКЕ АЛАД Ы
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. КАН Г.В., ШАЯХМЕТОВ Н.У.
ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ. АЛМАТЫ:
АЛМАТЫКІТАП БАСПАСЫ,, 2012. - 320 С

2. ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ (КӨНЕ
ЗАМАННАН БҮГІНГЕ ДЕЙІН).4-ШІ Т
АЛМАТЫ: АТАМҰРА,, 2010.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Ашаршылықпен күрес

Қазақ ауылы

Совет үкіметінің адал қызметшісі

Жер бетінде адамзат баласы санының демогр

Қуғын - сүргін, ашаршылық құрбандарын еске алу

Екінші ашаршылық

ГОЛОЩЕКИНДІК ГЕНОЦИДТІҢ АЩЫ ШЫНДЫҒЫ МЕН ҚАЗАҚ

Тарихи инновациялық жоба

Инъекциядан кейінгі асқынулар

Қылмыстылықпен қылмыс жағдайлары, себептері және қылмыстылықтың негізгі сипаттамалары

Пәндер