Невада Семей қозғалысы

Презентация қосу

М.Әуезов атындағы Оңтүстік
Қазақстан Университеті

Семей полигоны

Орындаған: Кәрімова А.
Группа: СМ20-10К
Қабылдаған :Тортбаева Д.
Жоспары:

• Семей ядролық полигоны;
• Семей ядролық полигоны сынақтарының адамдарға және қорш
аған ортаға әсері, зардаптары:
• Невада Семей қозғалысы;
• Семей ядролық полигонының жабылуы.
Семей полигоны
Қазақстан аумағында атом бомбаларын сын
ақтан өткізу үшін арнайы 18 млн. га жер бөл
ініп, Семей ядролық полигоны ашылды. 194
9 жылдың 29 тамызында Семей облысында
таңғы сағат 7-де жерден 38 метр биіктікте қу
аты 20 килотондық алғашқы атом бомбасы
жарылып, сынақтан өтті. Бұл жарылыстан о
рта есеппен 900 мыңдай бейкүнә адам 100-
250 рентген мөлшерінде радиация қабылда
ған болса, 1963 жылдар аралығында аса қу
атты бомбалардың жарылысынан 2 миллио
ннан аса жазықсыз халық 300-400 рентген м
өлшерінде радиация қабылдаған.
Полигонның 40 жылдық тарихында Семейден
120 шақырым жерде 498 ядролық сынақ өткен.
Оның 88-і ауада, 30-ы жер бетінде, 340-ы жер
астында жарылған. Соңғысының қуаты 1,5
мегатонн мөлшерінде болған.
Сол жылдары полигонға шаруашылық
жайылымдар мен егістік жерлер тартып алынып
беріліп, соның салдарынан аймақ экономикалық
және әлеуметтік дағдарысқа ұшырады.
Бастапқысынды адамдарға, жануарлар мен
табиғатқа тікелей зардабын тигізген ашық
сынақтар жасалды. Халық өте ауыр және
созылмалы сәулеленуге ұшырап, сынақ
зардаптары Хиросима мен Нагасакидегі
атомдық бомбалаудан 2,5 есе асып түсті. Одан
әрі жер астына жасай бастады. Семей
Семей ядролық полигоны
Тұңғыш атомдық жарылыстың радиоактивті өнімдері аймақтың барлық ел
ді мекендерін жауып қалды. Көрші қонған әскери объектіде не болып жатқ
аны туралы титімдей түсінігі жоқ жақындағы ауылдардың тұрғындары рад
иациялық сәуленің сұмдық дозасын алды. Халыққа сынақ туралы ескертіл
меген де еді. Ядролық жарылыстар туралы халыққа 1953 жылдан бастап
қана ескертіле бастады. Онда адамдар мен малды радиоактивті заттарды
ң таралу аймағынан уақытша көшіру, оларды қарабайыр қорғаныш объект
ілеріне, орларға немесе кепелерге жасыру көзделді. Алайда жарылыстан
кейін адамдар радиациядан былғанған жерлердегі өз үйлеріне оралып от
ырды. Жарылыс толқыны көптеген үйлер терезесінің шынысын ұшырып жі
берген, кейбір үйлердің қабырғалары қирады. Кейінірек сынақ алдында уа
қытша көшірілген адамдар полигон жанындағы туған жерлеріне қайтып ор
ала бастағанда, олардың көбісі үйінің орнын сипап қалды, не қақырап кетк
ен қабырғаларды көрді. Семей ядролық полигонындағы сынақтардың әсе
рі туралы алғашқы шын да жүйелі деректер Қазақ КСР Ғылым академияс
ы жүргізген кең ауқымды медициналық-экологиялық зерттеулердің нәтиже
сінде алынды. Зерттеулерді, ғылыми экспедицияларды профессор Б. Атш
абаров басқарды.
Семей ядролық полигоны сынақтарының адамдарға және қоршаған о
ртаға әсері, зардаптары:

Семей және Павлодар облыстарының радиациялық сәулеленудің ықпалына ұшыраған басқ
а аумақтардың тұрғындарының арасында сырқат санының ұдайы өсіп келе жатқаны байқал
ады. Бұлар өкпе мен сүт бездерінің рагы, лимфогемобластоз және басқа да қатерлі ісікті па
тологиялары. Жалпы алғанда рак ісігі сынақтар басталғалы бері үш есе өсті. Семей полигон
ына жақын нақ сол аудандарда жетілуіндегі әртүрлі ауытқулар, тәндік және естік кемшілікте
р әрқилы сәбилер дүниеге ерекше көп келеді. Мамандардың айтуынша, соның бәрі нақ қысқ
а мерзімді және қалдықты радиацияның кесірінен болатын генетикалық мутациямен байлан
ысты. Бұл аймақтағы аурулардың есеп-қисабы 1990 жылға дейін мұқият жасырылып келді.
Семейдегі ядролық сынақтың салдарынан соңғы жылдары әр жүз мың адамға шаққанда жү
йке-психологиялық ауруға шалдыққан адамдардың саны 960-тан 1624-ке, ақыл-ойы кем ада
мдар 3105-тен 4612-ге, невроз және жүйке тамыр дерті бар адамдар 3692-ге көбейген. Ал с
ары ауру, іш ауруы, туберкулез сияқты ауру түрлері халықты әбден меңдеп, арасында көпші
лігі нағыз тұқым қуалайтын дауасыз рак, паралич, анемия, жазылмайтын тері ауруларының
алуан түрлеріне душар болып отыр.
Сынақ зардаптары дәрі мен дәрігерлерді дәрменсіз етіп, адамзат баласынд
а кездеспеген ауру-сырқаулардың «жаңа» түрлерін туындата бастаған. Жал
пы, Семей өңіріндегі полигонға жақын бұрынғы бес аудан халқының денсау
лық жағдайын сараласақ, жүйке ауруына шалдыққандар саны (1995 жылғы
деректер) – 1650-ге таяу, ақыл-ойы кемтарлар 4700-ге жетіпті. Ал 3700 ада
м жүйке тамыры ауруына шалдыққан. Әсіресе, екі әйелдің бірінде тамақ без
дерінің ауруы асқынып қабынуы, ауруға шалдығушылардың иммунитеттері
нашарлығы байқала бастаған. Республика бойынша орташа жас ұзақтығы е
рлерде – 59, әйелдерде – 62 жас болса, полигон аймағына жататын ауданд
арда ерлерде – 52-55, әйелдерде 58 жас күйінде қалып келеді.
Невада Семей қозғалысы
1989 жылдың ақпанында Семейдегі сынақ полиго
нын жабу үшін басталған ұлы күрестің алғашқы қ
адамы жасалды. Белгілі ақын, мемлекет және қоғ
ам қайраткері, КСРО Жоғары Кеңесінің депутатт
ығына кандидат Олжас Сүлейменовтың жетекшіл
ігімен «Невада-Семей» антиядролық қозғалысы қ
ұрылды. 1989 жылдың 25 ақпанында, сағат 17-де
н 45 минут өткенде Қазақстан орталық телевизия
сы арқылы Семей ядролық сынақ полигонында я
дролық қаруларды сынауды дереу тоқтатуды тал
ап еткен және жұртшылықты «Невада» антиядро
лық қозғалысын құруға шақырған ашық мәлімдем
есінен басталды. Дәл сол күні Алматыдағы көп а
дам жиналған митингте ақын, қоғам қайраткері О
лжас Сүлейменов еліміздің барлық қоғамдық, шы
ғармашылық, діни ұйымдарына, советтік бейбітші
лік қорғау Комитетіне, халықаралық «Жасыл әле
м» ұйымына, «Адамзатты аман алып қалу» халық
аралық қорының Комитетіне, Невада штатында
(АҚШ) сынақтарға тыйым салу қозғалысын жақта
ушыларға Үндеуін оқып, Қазақстанда ядролық сы
нақтарды тоқтатуды талап етті.
Семей ядролық полигонының жаб
ылуы
1989 жылдың қарашасында Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі КСРО Үкіметі ме
н Жоғарғы кеңесіне полигондарда ядролық сынақтарды шұғыл арада то
қтату туралы үндеу жолдады. 1989 ж. 27 қарашасында КСРО Жоғарғы К
еңесінің «Семей полигонын жабу туралы» қаулысы қабылданады. Осы
қаулы негізінде 1990 ж. 22 мамырында Жоғарғы Кеңес республикалық д
еңгейде «Семей полигонын жабу туралы» қаулысын қабылдайды. 1990
жылдың 25 қазанында Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінде қабылдаған «Мем
лекеттік егемендік туралы» Декларацияда «Республика территориясын
да ядролық қарудың сыналуына, жаппай қырып-жоятын қарудың өзге д
е түрлері (химиялық, бактериологиялық, биологиялық және басқалар) ү
шін сынау полигондарын салуға және олардың жұмыс істеуіне тыйым с
алынады» деп көрсетілген.
Ядролық қаруды толықтай жабуға Қазақ КСР Президенті Н.Ә. Назарбае
втың 1991 ж. 29 тамызда қол қойған «Семей ядролық полигонының жаб
ылуы туралы» Жарлығы негіз болды.
Семей ядролық
полигоны

Ұқсас жұмыстар

Кеңестік қоғамның саяси әлеуметтік экономикалық дағдарысы

Қайта құру бағытының қарама - қайшылығы

Саясат дегеніміз не Саясат не үшін керек Саясаттың қоғамға тигізетін ықпалы қандай

Семей ядролық полигоны

Семей полигонының инфрақұрылымы

Семей ядролық полигонының экологиялық зардаптары

Ядролық қарусыз әлем

Жапон балладасы, Арқаның әңгімесі

Республикасының экологиялық жағдайы

САЯСИ ПАРТИЯНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Пәндер