Аутоиммунды аурулар

Презентация қосу

БӨЖ
Тақырыбы: «Иммундық реактивтіліктің типтік
бұзылыстары. АИТВ инфекциясы мен ЖИТС
патофизиологиясы.»
Жоспар

I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім.
Иммунитет туралы түсінік.
Иммунды реактивтіліктің типтік бұзылыстары.
АИТВ-инфекциясы және ЖИТС патофизиологиясы
III. Қорытынды.
IV. Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
Қазіргі таңда адам және жануарлар организмінде
иммундық бақылауды жүзеге асыратын, жеке-дара
иммунокомпотентті жүйе барлығы анықталған.
Адам және сүтқоректілердің
иммунитетінің орталық ағзаларына тимустан
басқа сүйек кемігі, ал құстарда – фабрициус
қалтасы жатады.
Иммунитет туралы түсінік.

Иммунитет дегеніміз- организмнің
генетикалық бөгде информацияларды
тасымалдаушылардан қорғану әдісі,ішкі
гомелстазды сақтау үшін бағытталған.
Иммунитет 2 түрге бөлінеді. Олар: табиғи
иммунитет және жасанды иммунитет.
Иммундық реактивтіліктің типтік бұзылыстары.

Иммунологиялық реактивтілік дегеніміз - организмнің
антигеннің әсеріне өзіне тән жасушалық және
гуморальдық реакциялармен жауап беру қабілеті.
Бұл қабілет иммунитет жасушасының екі түрінің
болуымен байланысты: антигенмен тікелей
әрекеттесетін Т-лимфоциттер және антигеннің
әсерінен плазмалық жасушаларға айналатын В-
лимфоциттер,ол жасушалық иммундық реакцияларды
жүзеге асырады. гуморальдық иммундық жауаптарға
жауап беретін иммуноглобулиндер шығарады.
Иммундық реактивтілік ерекшеліктері
Реактивтіліктің деңгейі қалыпты болуы немесе үлкенірек
не аз жаққа қарай ауытқуы мүмкін. Пациенттің
ағзасындағы реактивтіліктің төмендеуі кезінде тежегіш
механизмдер артығырақ болады, бұл патогенді
бактериялар мен вирустар арқылы ішкі жүйелердің
инфекциясын тудырады. Иммунологиялық реактивтілік
туралы адам ағзасының әрбір жеке жүйесіне қатысты
бөлек айтылуы мүмкін. Иммундық реактивтіліктің
жоғарылауымен пациенттегі айқын белгілері бар белсенді
дамып келе жатқан патологиялық жағдаймен сипатталады.
Жеткіліксіз кезінде – әртүрлі аурулардың созылмалы
ағымы, бұлыңғыр клиникалық көрініспен сипатталады.
Әрбір қоздырғыш үшін арнайы жауап болуы мүмкін.
Көбінесе, әртүрлі аллергендерге қатысты ағзаның
реактивтілігі артады. Ең төменгісі, пациенттердің
көпшілігінде ол температура әсеріне қатысты болуы
мүмкін.
Иммундық реактивтілік деңгейі

• Иммундық реактивтілік туралы жан-жақты түсінік алу үшін тек
сандық сипаттамаларға ие болу жеткіліксіз. Бұл сапа
көрсеткіштерін белсенді пайдалануды талап етеді.
• Иммундық белсенділікті құру және қолдау ұйымдастырудың әр
деңгейінде орын алады. Механизмдердің әрқайсысының өзіне тән
ерекшеліктері бар. Адам ағзасына әсер ететін сыртқы факторлар
қорғаныс кедергілерінің бірнеше деңгейіне тап болады: олар тері
қабаттары, шырышты қабық, ас қорыту аппараты, тыныс алу
жүйелерінің органдары. Сыртқы тосқауылдарды еңсерген
тітіркендіргіштер гистогематикалық табиғаттың ішкі қорғаныс
механизмдерімен белсенді күресуді бастайды. Біз адам ағзасында
болатын сұйықтықтардың биологиялық тосқауылдары мен белсенді
қосылыстары туралы айтып отырмыз. Мұндай құрамдас бөліктер
қорғаныс және реттеуіш функцияларын сақтауға жауапты.
Әсер ету механизмдері

• Антигендік зат адам ағзасына иммундық белсенділіктің қалыпты
деңгейіне енгеннен кейін, әрекеттердің тұтас кешені орын алады. Ағза
ең алдымен антигенді анықтауға өзінің күш-жігерін жұмылдырады,
содан кейін тітіркендіргішпен күресу үшін заттардың өндірісін
кеңейтеді. Бұл лейкоциттер мен биологиялық белсенді құрамдас
бөліктер белсенді рөл атқаратын антигендермен антиденелер
байланысының пайда болуына әкеледі. Олар ағзаға түсіп кеткен
антигенді тездетіп инактивациялауға ықпал етеді. Бұл әрекеттердің
нәтижесі адамның иммундық есте сақтау қабілетін қалыптастыру болып
табылады. Ішкі жүйелер өздерінің антиденелеріне қарсы иммундық
төзімділіктің жеткілікті деңгейін индукциялау және ұстап тұрумен
айналысады.
• Иммундық төзімділіктің қалыптасуы өмір бойы тоқтамайды. Адам
ағзасындағы гендік мутациялар өздерінің антигендерімен әрекет ету
қабілеті бар лимфоциттердің жаңа клондарының пайда болуына себеп
болады.
Мүмкін болатын ауытқулар

• Адам ағзасының иммундық жүйесі әртүрлі патологиялық әрекеттердің
қалыптасуына негізделеді. Иммундық жүйе өзіне жүктелген қорғаныс
функцияларын толықтай орындауға қабілеттілігін жоғалта бастаған
кезде патология туралы айтуға болады. Антигендер жиынтығына
қатысты өзгертілген төзімділік ағзадағы қызметтердің ауытқуын
көрсетеді.
• Иммундық жүйенің гиперфункциясы жаңа пайда болған қатерлі
ісіктерінің дамуымен қауіпті. Гипофункцияның қауіптілігі, өз кезегінде,
иммунитет тапшылығының белсенді дамуына байланысты.
• Жүйенің қалыпты жұмыс істеуінің әдеттегі ауытқулары арасында:
аллергиялық реакциялар, иммундық жетіспеушіліктер, аутоиммундық
аурулар, патологиялық төзімділік, науқастың иммундық жүйесіндегі
иммундық жүйенің типтік реакциясы бар.
Иммундық реактивтіліктің типтік бұзылыстарына:
• Иммунопатологиялық үрдіс;
• Иммунопатологиялық реакциялар жатады.
Иммунопатологиялық үрдіс 3 типтен тұрады.
Олар:
Иммунды тапшылықтар;
Аллергия;
Аутоиммунды аурулар.
Иммундық тапшылық –
дегеніміз иммунды жауап
механизмінің бір немесе
бірнеше ақаулығына
байланысты өзгерген
иммундық статус.
Иммундық тапшылықтар:
• біріншілік (туа пайда
болған);
• екіншілік (жүре пайда
болған) болып бөлінеді.
Иммундық тапшылық
симптомдары,
иммунитет ақауының
тереңдігі мен сипаты кең
ауқымды өзермелі.
Аллергия(грекше alios-
басқаша,ergon-әсер)–
организмнің белгілі бір
бөгде затқа жоғары
сезімталдығы.Ол әдетте
антигеннің денеге екінші
рет енуі кезінде өріс алады.
Аллергия” ұғымын 1906
жылы австралиялық ғалым
Пирке ұсынған болатын.Ол
бұл терминді организмнің
өзгеріске ұшыраған
реактивтігін белгілеу үшін
қолданған.Пирке
организмнің реактивтілігін
өзгертетін заттарды
аллергендер деп атады.
Аутоиммунды аурулар – организмнің өз тінінің
қалыпты антигеніне қарсы, синсибилизацияланған
лимфоциттердің және аутоантиденелердің
реакциясымен жүретін аурулар тобы.
Аутоиммунды аурулардың :
• органспецификалық –аутоантиденелердің ортақ
антигендері бар жасушалар немесе
тіндермен байланысу салдарынан
туған ауруларды айтады;
• органбейспецификалық – аутоантиденелердің
қайшылас антигендері бар әр түрлі жасушалар,
тіндермен байланысуынан пайда болған аурулар
жатады;
• араласқан түрі екі механизм қатарлас жүреді.
АИТВ-инфекциясы

Адамның иммунитет тапшылық вирустық
инфекциясы (АИТВ) – адам организмінің
иммундық жүйесін зақымдайтын вирустың
енуінен дамитын ауру.Ұзақ уақыт
лимфоциттерде макрофагтарда, жүйке
тіндерінде персистерлеуші қабілеті бар
адамның иммуножетіспеушілік вирусымен
шақырылады.
Этиологиясы

ЖИТС шақыратын вирус гендік аппараты
рибонуклеин қышқылынан тұратын ретровирустар
қатарына жатады. Вирус сыртқы қабықтан, оған
бекіген арнайы белоктардан тұрады.Вирустың
ортасындағы геном рибонуклеин қышқылымен қоса үш
ферменттері бар, олар кері транскриптаза, интеграза және
протеаза. Тағы бір ерекшелігі вирустың өзгергіштік қасиеті
болып табылады.Вирус сыртқы ортада тұрақсыз.Ол 560 С
қыздырғанда 30% ал қайнатқанда 1-5%
өледі,дезинфирлеуші заттардың
әсерінен тез өледі(3% cутегінің асқын тотығы,5%
лизол,0,6% Na гидрохлориді).Ультракүлгін сәулесіне
тұрақты.
Патогенезі

Вирус организмге енгеннен кейін өте жылдам көбейіп,
шеткері қандағы вирус титрі артады. Инфекцияның
бастапқы сатысында бір миллилитр қанның өзінде бірнеше
миллион вирион болады. Осы кезде CD4+ T жасушаларының
мөлшері күрт кемиді. Жедел виремия АИВ зақымдаған
жасушаларды өлтіретін CD8+ T жасушаларының белсенуін
және антиденелердің түзілуін (сероконверсия) шақырады.
Бірінші шарықтап, кейін CD4+ T жасушаларының қайта
қалпына келуіне қарай төмендейтін вирус деңгейін (титр)
бақылауда CD8+ T жасушаларының белсенуі маңызды рөл
атақаратыны белгілі. CD8+ T жасушаларының жақсы
жауабы вирусты жоймаса да, аурудың ағымын баяулатып,
болжамды қолайлы етеді.
Соңында АИВ CD4+ T жасушаларының санын өте қатты
азайтып, ЖИТСтің туындауына алып келеді. Бұл иммунды
жүйенің әлсіреуіне әкеліп, адамда оппортунис инфекциялар
дамиды. Т-жасушалары иммунды жауап үшін өте маңызды;
оларсыз организм не инфекцияға, не қатерлі ісік
жасушаларына қарсы күрес жүргізе алмайды. CD4+ T
жасушаларының сарқылуы – инфекцияның жіті және
созылмалы сатыларында ерекше байқалады.[99] Жіті саты
кезінде АИВ зақымдаған жасушалар лизисі мен CD8+ T
жасушаларының жұқпаланған жасушаларды өлтіруі – CD4+
T жасушаларының сарқылуына алып келеді, сондай-ақ бұл
жерде апоптоздың да маңызы бар. Созылмалы саты кезінде
жалпыланған иммунды белсену мен иммунды жүйенің Т
жасушаларын синтездеу қабілетінің біртіндеп төмендеуінің
салдарынан CD4+ T жасушаларының саны баяу кемиді.
ЖИТСке тән иммунтапшылық симптомдары вирус
жұқтырған адамда бастапқы жылдарда көрініс
бермегенімен, CD4+ T жасушаларының негізгі бөлігі
инфекцияның алғашқы апаталарда жойылады. Әсіресе
лимфоциттері көп болатын ішек шырышындағы
жасушалар көптеп жойылады.Шырыштағы CD4+ T
жасушаларының басымырақ жойылуына себеп –
шырыштағы CD4+ T жасушаларының CCR5 нәруызын
экспрессиялауы. АИВ осы нәруызды жасушамен байланыс
орнату үшін ко-рецептер етіп қолданады. Ал қандағы
CD4+ T жасушаларында бұл нәруыз болмағындықтан,
оларды қолдана алмайды. CCR5 нәруызын кодтайтын
генге арнайы өзгерістер енгізу арқылы АИВ-1
инфекциясының алдын алуға болады.
Жіті инфекция кезінде АИВ CCR5 экспрессиялаушы CD4+
T жасушаларын іздеп, жояды. Белсенді имунды жауап
ақырында инфекцияны басқарып, клиникалық жасырын
сатының басталуын мүмкін етеді. Жоғарыда айтылғандай,
нысанаға көбіне шырышты қабатта болатын CD4+ T
жасушалары алынады. АИВтің тұрақты репликациясы
созылмалы сатады да сақталатын иммунды жүйенің
жалпыланған белсенуіне әкеледі. Иммунды
жасушалардың белсенуі мен қабынуалды цитокиндерінің
босап шығуы арқылы көрінетін иммунды белсену АИВ
генінің белсенділігі мен АИВ репликациясына қарсы
иммунды жауап нәтижесінде туындайды. Сондай-ақ бұған
аурудың жіті сатысы кезінде шырыштағы CD4+ T
жасушаларының сарқылуы салдарынан асқазан-ішек
жолдарының иммунды тосқауылының бұзылуы да әсер
етеді.
АИВ инфекция қоздырғышының түрлері:

АИВ-1 Солтүстік Америка АИВ-2 Батыс
Африкада және Европа елдерінде
Жіктелуі.

АИВ инфекция-өмір бойына созылатын
инфекция,ЖИТСке дейінгі(сау адамнан терминалды
жағдайға)кезеңдерден тұратын ауру.
1989ж.Покровский ұсынған жіктелуде осы
ерекшеліктер
ескерілген.
Бұл жіктелу АИВ жұқтырғандарды және диспансерлік
бақылауын жүзеге асыруға, аурудың ағымын бастауға,
ауруды емдеу тактикасын анықтауға,өте
қымбат тұратын лабораториялық зерттеулерді
жүргізбей-ақ дәрілік препараттарды тағайындауға
қолайлы рұқсат беретін жіктеу. Иммуножетіспеушілік
тереңдігін, яғни СД4 құрамын және вирустық
жүктемені ескертіп жіктелудің маңызы зор.
Инфекция көзі.

Вирус жұққан адам — вирус тасымалдаушылар,
ЖИТСпен ауырған адамдар-инфекция жұқтыру көзі болып
табылады. Ешқандай ауру белгілері байқалмайтындықтан
әсіресе вирус тасымалдаушылар өте қауіпті.
Вирус кездеседі:
көп мөлшерде қанда
спермада
қынап кілегейінде
емшек сүтінде
көз жасында
жұлын сұйығында
сілекейде өте аз мөлшерде болуы мүмкін.
Жұғу жолдары
— жыныстық қатынас;
— вирустың бірден
қанға түсуі (әртүрлі
инъекциялар жасаған
кезде т. б. жағдайларда);
—анасынан нәрестеге
жүғу арқылы.
Жыныстық жол-негізгі жұғу жолы болып
табылады. ЖИТС адамдарға 80% жағдайында осы
жолмен, яғни гетеросексуальдық (еркек-әйел)
және гомо-сексуальдық (еркек-еркек) жыныстық
қатынас кезінде жұғады. Ең қауіптісі —
гомосексуальдық анальдық қатынас, өйткені
партнерлердің жыныс мүшелерінің терісі,
шырышты қабатының жарақаттануы жиі болады.
Қатерлі топқа жезөкшелер де жатады.
Партнерлердің жиі ауысуы да ЖИТС жұқтыру
мүмкіндігін күшейтеді.
ЖИТС-тің вирустың қанға бірден түсуі арқылы жұғуы қазіргі
кезде ерекше аландаушылық туғызып отыр. Себебі тамырға
наркотиктер
енгізгенде ортақ инелі шприцті пайдаланатын нашақорлардың
саны көбейіп келеді. Әрине, қолданатын инелерін олар тиісті
өңдеуден өткізбейді. Вирус аурулардың 20%-ына осындай
жолмен жұғады.
Вирус адамға қан немесе қан құрамынан тұратын препараттар
құйғанда да жұғуы мүмкін. Егер донор ЖИТС-ке
тексерілмеген болса, вирус жұқтыру қаупі өте жоғары. ЖИТС
жұғу мүмкіндігі бар қатерлі топқа гемофилиямен ауырғандар
да жатады. Соған қарамастан Қазақстанда АИВ-тың 20%-ы
емдеу профилактика- лық мекемелерде жұқтырылғаны
тіркелген (ДДҰ мәліметі бойынша мұндай көрсеткіш 0,5%-ға
тең). Экономикасы нашар дамыған елдерде ЖИТС-тің қан
арқылы жұғу қаупі әлі де сақталып отыр.
ЖИТС вирусының үшінші жұғу жолы —
анасынан нәрестеге жұғуы. Ауырған немесе АИВ
жұққан әйелдерден туған балалардың 4/5-не вирус
осындай жолмен жұққаны белгілі болды.Вирус
нәрестеге қалыпты босану кезінде, баланы
операция жасап алғанда және жүктілік кезінде
жұғуы мүмкін. ЖИТС-тің нәрестеге науқас
анасының сүті арқылы жұғу жағдайлары да
белгілі.
Қауіп қатер топтары
1.Нашақорлар;
2.Қан реципиенттері.
3.Шетел азаматтарымен жыныстық қатынаста
болатын әйелдер;
4.Гомосексуалистер;
5. Жезөкшелер;
Иммунопатогенезі
Аурудың алғашқы кезеңінде вирус организмнің
иммундық клеткаларын, әсіресе Т-хелперді
зақымдайды. Соның нәтижесінде организмнің
ішкі және сыртқы жауларына қарсы тұру қабілеті
төмендейді.Соның нәтижесінде әртүрлі қатерлі
ісіктермен қауіпті инфекциялардың дамуына
қолайлы жағдай туады.
Клиникалық көріністері

1. Инкубациялық кезең.
Ұзақтығы орташа есеппен үшбес аптаға созылады. Содан
кейін АИВ-нің жедел фазасы басталады. Науқастың дене
қызуы көтеріліп, тамағы ауырады, лимфа бездері үлкейеді,
теріде бөртпелер пайда болады.
2.Екінші кезеңде персистирленген жайылмалы
лимфоаденопатия вариантында барлық лимфа түйіндерінің
ұлғаюы байқалады.Бұл кезде науқастың жалпы жағдайы
өзгермейді, дене температурасы қалыпты болады.
3.Үшінші кезең “ЖИТС пен байланысты комплекс” кезеңі.
Науқастың себепсіз дене қызуы көтеріледі, дене салмағы
күрт
төмендейді, іші өтеді, әлсіздік байқалады, ұйқысы
бұзылады.
4.Аурудың төртінші сатысы ЖИТС тің соңғы
сатысы.Салдарлы инфекция мен қатерлі ісіктердің
дамуымен сипатталады.
Диагностикасы
Диагноз эпидемиологиялық,клиникалық
және лабораториялық мәліметтерге сүйеніп қойылады.
Лаборториялық тәсілдерден-ИФА мен арнайы
антиденелерді анықтау.Егер нәтижесі оң болса, оны
дәлелдеу үшін басқа сериялы тест-система
қолданылады, егер екінші анализ теріс болса ,онда
үшінші рет қайталайды.Үшінші рет анализ теріс болса,
онда иммуноблогта дәлелдейді,ол тәсіл сенімді, себебі
ол вирустың жеке белоктарына антиденелерді
іздейді.Егер нәтиже күмәнді болса, онда ол адамдар
қадағалауға алынады және анализ 3-6 айдан соң қайта
жасалынады.Осындай жағдайларда АИВ антигендерін
ПТР диагностикасы арқылы анықтауға болады.
• ЖИТС-пен ауырудан сақтанудың маңызды шаралары
мыналар:
— әлеуметтік, халықаралық, мемлекеттік шаралар;
— жеке басты қорғауға бағытталған шаралар.
• ЕМІ
Арнайы емі жоқ,сондықтан барлық жүргізілген ем аурудың арықарай
дамуын тежеуге және адам өмірінің сапасын жақсартуға бағытталған.

• ЕМ ПРИНЦИПТЕРІ
1.Қорғау-психомоторлық режиммен қамтамасыз ету;
2.Вирусқа қарсы емді өз уақытында бастау;
3.Екіншілік ауруларды мумкіндігінше ерте анықтау және емдеу;
4.Дезинтоксикалық терапия контрикал,гемодез,декстранды қосумен
және т.б.
5.Иммунитетті көтеретін ем (лейкомасса, эритромасса, тимоген,
тималин,интерферондар,интерферон индукторын қолдану).Егер
аутоиммунды процесс айқын болса,онда иммунодепресанттар
қолданылады.
6.Симптоматикалық ем.
7.Витаминдер барлығына.
Қазақстанда АИВ-мен күресу жұмыстарын
ұйымдастыру

Қазақстанда қауіпті ауруға қарсы
күрес жүргізу мақсатымен
мамандандырылған жаңа қызмет
жүйесі құрылды. Олардың жұмыс
бағыттары мынадай:
1. Вирус жұғу мүмкіндігі бар
«қатерлі топтарға» (группы риска)
жататын адамдарды тексеріп,
вирус жұққан адамдарды дер
кезінде тауып отыру;
2. Ауру ошағын анықтап,
дәрігерлік бақылауға алып,
вирустың әрмен қарай тарауына,
яғни басқа адамдарға жұғуына
мүмкіндік бермеу жұмыстарын
ұйымдастыру.
Қорытынды
Иммунопатология-әр түрлі формадағы жоғары
сезімталдық пен аллергиялық реакциялармен
көрінетін тіндердің өзгерісін сипаттайды.
Иммунды жүйе — барлық лимфоидты ағзалар
мен организмдегі торшалар жинағы. Ерекше
иммундық қорғаныс механизмдеріне жауапты.
ВИЧ және СПИД - бұл екі сөз емес. Олар
адамзаттың түбіне зиян тигізуі мүмкін. АИВ - бұл
сау адамның иммундық жүйесіндегі вирустың
атауы және оның Т жасушаларына шабуыл жасау.
Пайдаланылған әдебиеттер

• «Патофизиология» (Алматы,2007) оқулық ,
Ә.Нұрмұхамбетұлы;
• «Патологическая физиология» (Москва,2000) ,
А.Д.Адо;
• www.kazmedic.com медициналық портал.

Ұқсас жұмыстар

Қанның аутоиммунды құрылымы

Фибриноидты ісіну

Созылмалы вирусты және аутоиммунды гепатит ауруының салыстырмалы диагностикасының алгоритмі

Иммундық жүйенің патофизиологиясы ЖИТС

Аутоиммунды гепатит

Қалқанша безінің құрылымын ультрадыбысты зерттеу негізінде созылмалы аутоиммунды тиреоидиттің жиілігін бағалау

Нәрестелердегі сарғаю синдромы

Қант диабетінің І-типі

Қанның қызметі

Анасы мен ұрығында антиденелердің жиналуына байланысты нәресте иммунитетіне иммуноглобулиндер кластарының ролі

Пәндер