Тимус лимфопоэздің орталық мүшесі

Презентация қосу

«Астана медицина университеті» КеАҚ

БӨЖ
Тақырыбы:Постэмбриональды
иммуноцитопоэз

Орындаған:Ботабек Айгерім
Топ: 211
Факультет:жалпы медицина
Қабылдаған: Исаева З.К
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
Т-лимфоцитопоэз
Т-өлтіруші лимфобласт
Т-супрессорлар
I. Қорытынды
II. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Тимустың дамуы адамның ерте балалық шағында ең жоғарғы деңгейге жетеді де жастан жасқа дейін бездің
салмағының қалыптасуы жүреді.
Бұдан кейінірек тимус безінің инвоюциясы лимфоциттердің, әсіресе, бездің қыртысты затында азаюына, май
тінінің дамуына және без жасушаларының құрамында липидті қосындылардың пайда болуымен ерекшеленеді.
Кейде тимустың жасқа байланысты инволюциясы байқалмайды. Бұл әдетте бүйрек үсті безінің қыртысты
затындағы гормон глюкокортикоидтардың жетіспеушілігімен қоса жүреді. Мұндай адамдар жұқпалы аурулары
шығуы мүмкін.
Уақытша, әрі жылдам немесе акцидентальді инволюция мүшелерге әр түрлі аса кушті тітіркендіпгіштердің әсер
етуіне (жарақаттану, аштық жариялау, улану кезінде т.б. ) байланысты туады. Стресс реакциялары кезінде Т
лимфоциттердің селекциясының көріні болар. Ағзада бүйрек үсті безінің қыртысындағы гормондарының мөлшері
көбейсе, концентрлі қабатталған эпителиальді ретикулоциттерден құралған Гассаль денешігі цитоплазмасында ірі
вакуольдары мен кератин, фибрилляры құрылымдары болады. Мұндай қабатталған денешіктердің саны көбейіп,
олардың көлемі адамның жасына байланысты ұлғаяды. Тимустың бөліктерінде макрофагтар да жеткілікті.
Васкуляризациясы. Тимуқа келген артерия біртіндеп бөлек аралық және бөлікішілік артеиолаларға
(капиллярларға) тармақталады. Артериялардың соңғы бқліктері гемато тимустық сүзгілермен қоршалады да,
капиллярларға айналады. Бұлар біртіндеп барып капсула асты веналарға ұласып, тимус бөліктерінен шығады.
Біртіндеп, бөлік аралық, одан жалпы тимустан шығатын венаға айналады. Тимустың қызметтеріне қанға
биологиялық белсенді заттар бөлумен, қандағы қанттың мөлшерін төмендететін инсулин тәрізді, қандағы кальций
концентрациясын төмендетеін кальцитонин тәрізді факторлар мен өсу гормондарын бөлу жатады. Егер жас төлдің
(малдың ) тимусын алып тастаса, шеткі қан түзілетін мүшелерінің дамуы бұзфлфп, денесі өспейді.
Негізгі бөлім

Миелопоэзден айырмашылығы, эмбриональды және постэмбриональды
кезеңдердегі лимфоцитопоэз кезең-кезеңмен жүзеге асырылады, әр түрлі
лимфоидты мүшелерді ауыстырады. Жоғарыда айтылғандай, лимфоцитопоэз
бөлінеді:
1) т-лимфоцитопоэз;
2) в-лимфоцитопоэз
Өз кезегінде олар үш кезеңге бөлінеді:
3) 1) сүйек кемігі кезеңі;
4) 2) орталық иммундық органдарда жүзеге асырылатын антигенге тәуелсіз саралау
кезеңі;
5) 3) перифериялық лимфоидты органдарда жүзеге асырылатын антигенге тәуелді
дифференциалдау кезеңі.
Гемопоэз (гемоцитопоэз) - перифериялық қан тамырларының жетілген
жасушаларының пайда болуына әкелетін жүйелі жасушалық өзгерістердің көп
сатылы процесі. Жануарларда постэмбриональды кезеңде қан жасушаларының
дамуы ішкі орта тіндерінің түрлеріне жататын және шартты түрде миелоидты
және лимфоидты деп аталатын екі мамандандырылған қарқынды
жаңартылатын тіндерде жүзеге асырылады. Олар үнемі неоплазманың
теңдестірілген процесін және жасуша элементтерінің өлімін жүзеге асырады.
Олар ретикулярлы немесе эпителий элементтерімен және макрофагтармен
бірге әртүрлі типтегі көптеген гемопоэтикалық жасушалармен ұсынылған.
Миелоидты ұлпада (грек. миелос-ми) қызыл сүйек кемігінде бағаналы
гемопоэтические жасушалардың және қанның барлық формалық
элементтерінің - эритроциттердің, гранулоциттердің, лимфоциттердің, қан
плиталарының, моноциттердің дамуы жүреді.
Тимуста, көкбауырда, лимфа түйіндерінде, ішкі қуыстық мүшелердің
шырышты қабаттарында орналасқан лимфоидты тіндерде лимфоциттер,
сондай - ақ ынталандырылған T-және B-лимфоциттердің
дифференциациясының соңғы сатысы болып табылатын жасушалар түзіледі.
Т-лимфоцитопоэз
Бірінші кезең қызыл сүйек кемігінің лимфоидты тінінде жүзеге
асырылады, онда жасушалардың келесі кластары қалыптасады:
1) дің жасушалары – I класс;
2) Жартылай бағаналы жасушалар т-лимфоцитопоэз прекурсорлары – II
класс;
3) унипотентті т-поэтикалық сезімтал жасушалар, т-лимфоцитопоэздің
ізашарлары.
Бұл жасушалар қанға өтіп, тимус безіне (тимус) жетеді – III класс.
Екінші кезең – антигенге тәуелсіз дифференциация, ол тимустың
кортикальды затында жүзеге асырылады. Бұл жағдайда Т-
лимфоциттердің одан әрі қалыптасуы жүреді. Тимозин стромальды
жасушалармен шығарылады, оның әсерінен унипотентті жасушалар т-
лимфобласттарға айналады. Олар т лимфоцитопоэздегі IV класс
жасушалары. Т-лимфобласттар т-пролимфоциттерге (V класындағы
жасушалар), ал олар Т-лимфоциттерге – VI класқа айналады.Тимуста Т-
лимфоциттердің үш субпопуляциясы унипотентті жасушалардан дербес
дамиды-т-өлтірушілер, т-көмекшілер, Т-супрессорлар.
Пайда болған Т-лимфоциттер тимустың кортикальды затында әртүрлі антигендерге
әртүрлі рецепторларды алады, ал антигендердің өздері тимусқа енбейді. Тимус безін бөгде
антигендердің енуінен қорғау гематотимустық тосқауылдың болуына және тимуста әкелетін
тамырлардың болмауына байланысты жүзеге асырылады.Екінші кезеңнің нәтижесінде Т-
лимфоциттердің субпопуляциясы пайда болады, олар белгілі бір антигендерге әртүрлі
рецепторларға ие.
Тимуста өз тіндерінің антигендеріне рецепторлары бар Т-лимфоциттердің түзілуі де жүреді,
бірақ мұндай жасушалар бірден макрофагтармен жойылады.Түзілгеннен кейін Т-
лимфоциттер тимустың ми затына енбестен қанға еніп, перифериялық лимфоидты
мүшелерге енеді.Үшінші кезең (антигенге тәуелсіз саралау) перифериялық лимфоидты
органдардың Т-тәуелді аймақтарында – лимфа түйіндері мен көкбауырда жүзеге
асырылады.
Бұл антигенді осы антигенге рецепторы бар т-лимфоцитпен (өлтіруші, көмекші немесе
супрессор) қарсы алу үшін жағдай жасайды.Көбінесе т-лимфоциттің антигенмен тікелей
әрекеттесуі емес, жанама – макрофаг арқылы. Бөгде антиген ағзаға түскенде, ол алдымен
макрофагпен (аяқталған фагоцитоз) фагоциттеледі, ішінара ыдырайды, ал антигендік
детерминант макрофагтың бетіне шығарылады, онда ол шоғырланған. Содан кейін бұл
детерминанттар макрофагтармен Т-лимфоциттердің әртүрлі субпопуляцияларының тиісті
рецепторларына беріледі. Белгілі бір антигеннің әсерінен бластотрансформация реакциясы
жүреді-т лимфоцитінің т лимфобластқа айналуы. Жасушалардың одан әрі саралануы Т-
лимфоциттердің субпопуляциясы антигенге әсер еткеніне байланысты.
Т-өлтіруші лимфобласт келесі жасуша клондарын шығарады.
1. Т-өлтірушілер (немесе цитотоксикалық лимфоциттер) жасушалық
иммунитетті қамтамасыз ететін эффекторлық жасушалар болып табылады.
Т-өлтірушілер бастапқы иммундық реакцияны қамтамасыз етеді – дененің
антигенмен алғашқы әрекеттесуіне реакциясы.Өлтірушілердің шетелдік
антигенді жою процесінде екі негізгі механизмді ажыратуға болады:
контактілі өзара әрекеттесу – мақсатты жасушаның цитолемма бөлігін жою
және қашықтықтан өзара әрекеттесу-мақсатты жасушаға әсер ететін
цитотоксикалық факторларды біртіндеп және ұзақ уақыт оқшаулау.
2. Т-жад жасушалары . Бұл жасушалар ағзаны бірдей антигенмен қайта
кездескенде, біріншіге қарағанда күшті және жылдам болатын қайталама
иммундық реакцияны қамтамасыз етеді.
Т-көмекші лимфобласт келесі жасуша клондарын шығарады:
1) гуморальдық иммунитетті ынталандыратын лимфокин медиаторын
шығаратын т-көмекшілер. Бұл иммунопоэз индукторы;
2) т-жад жасушалары.
Т-супрессорлы лимфобласт келесі жасуша клондарын шығарады:
1) т-супрессорлар;
2) т-жад жасушалары.
Осылайша, т-лимфоцитопоэздің үшінші кезеңінде белгілі бір функциясы бар Т-лимфоциттердің (т-
өлтірушілер, т-көмекшілер және т-супрессорлар) әрбір субпопуляциясының эффекторлық жасушалары және
қайталама иммундық реакцияны қамтамасыз ететін Т-жад жасушалары пайда болады.Жасушалық
иммунитетте мақсатты жасушаларды өлтірушілердің жойылуының екі механизмін ажыратуға болады-
мақсатты жасуша цитолеммасы мен оның өлімі, ал қашықтықтағы өзара әрекеттесу – мақсатты жасушаға
біртіндеп әсер ететін және белгілі бір уақыттан кейін оның өліміне әкелетін цитотоксикалық факторлардың
бөлінуі.В-лимфоцитопоэзВ лимфоцитопоэз процесінде келесі кезеңдерді ажыратуға болады.
Бірінші кезең-қызыл сүйек кемігінде жүзеге асырылады, онда жасушалардың келесі кластары қалыптасады:
1) дің жасушалары – I класс;
2) лимфопоэз прекурсорлары – II класс жартылай бағаналы жасушалар;
3) унипотентті в-лимфопоэтит сезгіш в – лимфоцитопоэз прекурсорлық жасушалары-III класс
.Екінші кезең-антигенге тәуелсіз саралау-құстарда арнайы органда-зауыттық сөмкеде жүзеге асырылады,
сүтқоректілерде, соның ішінде адамдарда мұндай орган табылмайды. Зерттеушілердің көпшілігі екінші кезең
(Бірінші кезең сияқты) қызыл сүйек кемігінде жүзеге асырылады деп санайды, онда в лимфобласттары-IV
класты жасушалар пайда болады. Содан кейін олардың в-пролимфоциттерге – V класындағы жасушаларға
және В-лимфоциттерге – VI класындағы жасушаларға таралуы жүреді. Екінші кезеңде в лимфоциттері
антигендерге әртүрлі рецепторларды алады. Сонымен қатар, рецепторлар иммуноглобулин ақуыздарымен
ұсынылатыны анықталды, олар пісіп жатқан в лимфоциттерінде синтезделеді, содан кейін бетіне шығарылады
және плазмолеммаға енеді. Бұл рецепторлардың соңғы химиялық топтары әртүрлі, және бұл әртүрлі
антигендердің белгілі бір антигендік детерминанттарын қабылдау ерекшелігін түсіндіреді.
Үшінші кезең-антигенге тәуелді дифференциалдау перифериялық лимфоидты органдардың тәуелді
аймақтарында-көкбауыр мен лимфа түйіндерінде жүзеге асырылады. Мұнда В-лимфоциттердің антигендермен
кездесуі, олардың кейінгі активтенуі және иммунобластқа айналуы жүреді. Бұл қосымша жасушалардың –
макрофагтардың, т-көмекшілердің және т-супрессорлардың қатысуымен ғана болады. Сондықтан в
лимфоциттерін белсендіру үшін келесі жасушалардың – в лимфоцитінің, т-көмекшінің немесе т-супрессордың,
сондай-ақ гуморальды антигеннің – бактерияның, вирустың немесе полисахарид ақуызының ынтымақтастығы
қажет.
Өзара әрекеттесу процесі келесідей жүреді:
антигенді ұсынатын макрофаг антигенді фагоциттейді және антигендік детерминантты жасуша мембранасының
бетіне шығарады, содан кейін детерминант в лимфоциттеріне, т-көмекшілерге және т-супрессорларға әсер
етеді. Осылайша, антигендік детерминанттың в-лимфоцитке әсері бластотрансформация реакциясы үшін
жеткіліксіз, ол Т-хелперді белсендіргеннен және оларға белсендіретін лимфокинді бөлгеннен кейін жүреді.
Осыдан кейін в лимфоциті иммунобластқа айналады. Иммунобласттың көбеюінен кейін жасуша клондары –
плазмоциттер – гуморальды иммунитеттің эффекторлық жасушалары пайда болады, олар иммуноглобулиндерді
синтездейді және қанға шығарады – әртүрлі кластағы антиденелер және В-жады
жасушалары.Иммуноглобулиндер (антиденелер) белгілі бір антигендермен әрекеттеседі, "антиген – антидене"
кешені пайда болады, осылайша шетелдік антигендер бейтараптандырылады.Т – көмекшілер гуморальды
иммунитетті жүзеге асыруда келесі функцияны атқарады-бластотрансформация реакциясына ықпал етеді,
спецификалық емес иммуноглобулиндердің синтезін спецификалық иммуноглобулиндермен алмастырады,
иммуноглобулиндердің плазмоциттермен синтезі мен бөлінуін ынталандырады.
Т-супрессорлар сол антигендермен белсендіріледі және лимфокиндерді шығарады, олар плазмоциттердің
түзілуін және иммуноглобулиндердің синтезін толығымен тоқтатқанға дейін тежейді. Осылайша, т-өлтірушілер
мен Т-көмекшілердің в-лимфоцитіне әсері гуморальды иммунитеттің реакциясын реттейді.
Қорытынды

Қорытындылай келгенде,қан,лимфа және клеткааралық сұйықтық организмнің ішкі ортасын құрайды.Клетка
тәршілігі үшін осы ішкі ортаның оның ішінде қан құрамының физикалық,химиялық,биологиялық қасиеттері
тұрақты болуы шарт,тек осы тұрақтылықтың арқасында организм сырттағы құбылмалы да күрделі өзгерістерге
төтеп бере алады. Қан жасушалары түзілетін жүйеге ағзадағы қан жүйесінің гемостазын(тұрақтылығын) сақтап,
иммунды қорғаныс қызметін аткаратын мүшелердің жиынтығы жатады.
Бұл мүшелерге сүйектің қызыл кемігі, тимус (айырша без), көкбауыр, лимфа түйіндері мен асқорыту
жолындағы миндалиналар, ішектегі лимфоидты түйіндер және басқа да мүшелердегі лимфатикалық
фолликулдары жатады.
Қан жасушалары түзілетін мүшелерекі топқа: орталық және шеткі болып бөлінеді. Тимус лимфопоэздің
орталық мүшесі. Ал шеткі мүшелерде тимутан келген Т мен В лимфоциттерінің көбеюі, антигендердің әсерінен
мамандануы жүзеге асады да, иммунды қорғаныс қызметін атқаратын эффекторлы жасушалар мен еске сақтау
жасушалары түзіледі.
Қан түзетін иммунды қорганыс мүшелерінің қызметін орталық нерв жүйесі бақылап, өзара тығыз байланысты
жүйелер тобын құрайды. Қан жасайтын мүшелердің қызметтері сан алуан болғанымен олардың құрылыс
ерекшеліктері бірдей, бір біріне ұқсас болады. Бұл мүшелердегі ұқсастық оларды біріктіріп, негізінен түзетін,
ретикулинді дәнекер тіні болып табылады. Ретикулинді дәнекер тіні гемопоэтикалық жасушалармен
лимфоциттерге арнайы микроқоршаулар түзеді
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Аяпова Ж.О. Цитология, эмбриология, және гистология
Ажаев С.А. Гистология-1. 2-бөлім: Жалпы гистология
Токин Б. Общая эмбриология
Рябцева Е.Г., Мельникова Л.М., Васильева Е.В., Ерёменко И.Р.
Гистология, эмбриология

Ұқсас жұмыстар

Эмбрионның сары қабы

Айырша бездің топографиялық анатомиясы

Организмнің иммуннды жүйесі. Иммунокомпетентті жасушалар, олардың негізгі қызметі. Иммуногенездегі жасушааралық кооперация туралы түсінік

Иммундық жауапта иммундық мүшелердің рөлі

Қан жасаушы мүшелер

Қан жасау. Эмбрионалдық қан түзу. Жасқа байланысты гистологиясы

Ұйқы безі бездері

Аңдардың ішкі секреция бездері

Лимфа түйіні

Эндокринді және эндокринді емес функциялары бар ағзалардың физиологиясы және олардың организм жұмысына әсері

Пәндер