РАДИОАКТИВТІ ЛАСТАНУДЫ ҚАЛПЫНА

Презентация қосу

РАДИОАКТИВТІ
ЛАСТАНУДЫ ҚАЛПЫНА
КЕЛТІРУ
ОРЫНДАҒАН:ЭРГАШ Л.
ТОБЫ:М

ҚАБЫЛДА
РАДИОАКТИВТІ ЗАТТАРДЫҢ АУАҒА, СУҒА, ТОПЫРАҚҚА ЕНУІ РАДИОАКТИВТІ ЛАСТАНУ
ДЕП АТАЛАДЫ. РАДИАЦИЯНЫҢ ҮЛКЕН ДОЗАСЫН АЛҒАН ЗАРДАП ШЕККЕН
АЙМАҚТАҒЫ ТІРІ ОРГАНИЗМДЕР ӨЛЕДІ. РАДИОАКТИВТІ ЗАТТАРДЫҢ БӨЛІНУІНІҢ
НӘТИЖЕСІНДЕ ПАЙДА БОЛАТЫН АЛЬФА - (ГЕЛИЙ ЯДРОСЫ), БЕТТА –(ЖЫЛДАМ
ЭЛЕКТРОНДАР) БӨЛШЕКТЕРДІҢ ЖӘНЕ ГАММА – СӘУЛЕЛЕНУЛЕРДІҢ ӘСЕРІНЕН
БОЛАТЫН РАДИАЦИЯЛЫҚ ЛАСТАНУ (ФИЗИКАЛЫҚ ЛАСТАНУ ТҮРІ);

Ластану қауіптілігінің дәрежесіне әсер ететін
факторлар:
• радионуклидтердің шоғырлануы;
• шығарылатын сәулелену энергиясы;
• сәулелену түрі;
• зиянды заттар көзінен объектіге немесе ағзаға
дейінгі қашықтық
РАДИАЦИЯЛЫҚ КӨЗДЕРДІ ТАСЫМАЛДАУ НЕМЕСЕ САҚТАУ
КЕЗІНДЕГІ ЯДРОЛЫҚ ЖАРЫЛЫС РАДИОАКТИВТІ ЗАТТАРДЫҢ
СЫНАЛУЫМЕН ЖӘНЕ ТӨГІЛУІ ЛАСТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ КӨЗДЕРІ
БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ:

Радиоактивті ластану көздеріне мыналар жатады:
• термоядролық қару жасайтын кәсіпорындар;
• АЭС; құрамында қауіпті радиациялық заттар бар қалдықтарды залалсыздандыру
станциялары;
• консервленген атом қалдықтарын көму;
• табиғи көздер - табиғи радиоактивтілігі жоғарылаған уран кендері мен жыныстары жер
бетінде пайда болатын орындар.
РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚАЛДЫҚТАР АРНАЙЫ СЫЙЫМДЫЛЫҚТАРДА ЖӘНЕ САҚТАУ
ОРЫНДАРЫНДА САҚТАЛАДЫ. БІРАҚ АТОМ МИНИСТРЛІГІНІҢ КӘСІПОРЫНДАРЫНДАҒЫ
СҰЙЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫҢ БІР БӨЛІГІ АШЫҚ СУ ҚОЙМАЛАРЫНДА ОРНАЛАСҚАН.
РАДИОАКТИВТІ ЗАТТАРМЕН ЛАСТАНУДЫҢ САЛДАРЫ: ЖАСУШАЛАРДЫҢ ӨЛУІ;
РАДИОАКТИВТІ ШАҢ КҮН РАДИАЦИЯСЫН СІҢІРЕДІ ("ЯДРОЛЫҚ ҚЫСТЫҢ" ҚАУІПТІЛІГІ);
ФЛОРА МЕН ФАУНА ӨКІЛДЕРІНІҢ МУТАЦИЯЛАРЫ МЕН ӨЛУІНЕ ӘКЕЛІП СОҒАДЫ

• 2019 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша
әлемде 32 елде орналасқан 193 атом электр
станциясы энергия өндіреді. 452 энергоблок
жұмыс істеп тұр, 55 – і құрылыс сатысында, 171
энергоблок жабық. Сондықтан планетаның
радиоактивті ластануымен күрес экологтар
көтеретін өзекті мәселе болып табылады.
ЯДРОЛЫҚ СЫНАҚТАРДАН КЕЛТІРІЛЕТІН ЗИЯН

ЯДРОЛЫҚ ҚАРУДЫ СЫНАУ КЕЗІНДЕ ИЗОТОТАРДЫҢ 2 ТҮРІ БӨЛІНЕДІ:

1. Кейбіреулерде жартылай шығарылу кезеңі аз. Олар сынақ алаңына іргелес
аумақтағы жарылыстан кейін бірден қауіпті.
2. Бірақ жартылай шығарылу кезеңі 2-3 жылдан ондаған мың жылға дейінгі
изотоптар қауіп төндіреді. Олар қоршаған ортада қалады және біртіндеп тірі
организмдерде жиналып, ген деңгейінде қауіпті мутация мен өлімге әкеледі.
ҮШ АЙ ІШІНДЕ ЗИЯНДЫ СЫНАҚ ӨНІМДЕРІНІҢ ТЕК 35-40% - Ы ЖАУЫН-
ШАШЫНМЕН ЖЕРГЕ ТҮСЕДІ. ҚАЛҒАНДАРЫ АТМОСФЕРАНЫҢ ЖОҒАРҒЫ
ҚАБАТТАРЫНА ТҮСІП, БІРНЕШЕ ЖЫЛДАР БОЙЫ СОНДА ҚАЛАДЫ. ЖЕРДІҢ
ОЗОН ҚАБАТЫ ӨЗГЕРЕДІ. ЯДРОЛЫҚ СЫНАҚТАР СЕЙСМИКАЛЫҚ
ЖАҒДАЙДЫ БҰЗАДЫ, СУДЫҢ ҚАЛЫПТЫ КӨТЕРІЛУІНЕ НЕМЕСЕ
ЛИТОСФЕРАЛЫҚ ПЛИТАЛАРДЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫНА ӘКЕЛЕДІ.

ЯДРОЛЫҚ ЖӘНЕ СУТЕКТІ БОМБАЛАРЫНЫҢ
ЭКСПЕРЕМЕНТТІК ЖАРЫЛЫСТАРЫНАН КЕЙІН ҚАУІПТІ
ҚАЛДЫҚТАР ҚАЛАДЫ,ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ТАҢДА ОЛАРДЫ
КӨМІП ТАСТАУ БУКІЛ ӘЛЕМ ЭКОЛОГТАРЫНЫҢ БАСТЫ
ПРОБЛЕМАЛАРЫНЫҢ БІРІ
ЛАСТАНУДЫҢ АЛДЫН-АЛУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-
ШАРАЛАР.
ТАБИҒИ ОРТАНЫҢ РАДИОАКТИВТІ ЛАСТАНУЫМЕН КҮРЕС ТЕК
ПРОФИЛАҚТИКАЛЫҚ СИПАТТА БОЛУЫ МҮМКІН.БИОЫДЫРАУ
НЕМЕСЕ РАДИАЦИЯНЫ БЕЙТАРАПТАНДЫРУҒА КӨМЕКТЕСЕТІН
БАСҚА МЕХАНИЗМ ЖОҚ
НЕГІЗГІ АЛДЫН АЛУ РАДИОАКТИВТІ ҚАЛДЫҚТАРДЫ ӨҢДЕУ
БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.
ЛАСТАНҒАН ГАЗДАР МЕН СУ ТОЛЫҚ ТАЗАРТЫЛҒАНҒА ДЕЙІН СҮЗІЛЕДІ. СОДАН КЕЙІН СҮЗГІЛЕР ҚАТТЫ
ҚАЛДЫҚТАРМЕН БІРГЕ ЦЕМЕНТ ЕРІТІНДІСІН ҚҰЙЫП, БЛОКТАР ҚАЛЫПТАСТЫРАДЫ. ӨҢДЕУДІҢ ЕКІНШІ
ӘДІСІ-ЗИЯНДЫ ҚАЛДЫҚТАРДЫҢ ЫСТЫҚ БИТУММЕН ҚОСПАСЫ БОЛАТ КОНТЕЙНЕРЛЕРГЕ
ОРНАЛАСТЫРЫЛАДЫ
АЛ ЖОҒАРЫ ДЕНГЕЙЛІ ҚАЛДЫҚТАРДЫ ТЕСІП,ШЫНЫ КЕРАМИКА ЗАТТАРЫМЕН БАЛҚЫТАДЫ.
ЕСЕПТЕУ АРҚЫЛЫ МҰНДАЙ МАССАНЫҢ 1 ММ СУДА 100 НЕМЕСЕ ОДАН ДА КӨП ЖЫЛДАН КЕЙІН
ЕРИТІНІ ДӘЛЕЛДЕНДІ. УАҚЫТ ӨТЕ КЕЛЕ РАДИОАКТИВТІ ҚАЛДЫҚТАРДЫҢ ҚАУІПТІЛІК ДЕҢГЕЙІ
ТӨМЕНДЕЙДІ. ЕГЕР ИЗОТОПТЫҢ ЖАРТЫЛАЙ ШЫҒАРЫЛУ КЕЗЕҢІ 25 ЖЫЛ БОЛСА, ОЛ
ШАМАМЕН 250 ЖЫЛДАН КЕЙІН ТОЛЫҒЫМЕН ЖОЙЫЛАДЫ. РАДИОНУКЛИДТЕР ТОЛЫҚ
ЫДЫРАҒАНҒА ДЕЙІН МҰНДАЙ ҚАЛДЫҚТАРДЫ САҚТАУ АРНАЙЫ ҚОЙМАЛАРДА – ҚОРЫМДАРДА
ЖҮРГІЗІЛЕДІ.
РАДИОАКТИВТІ ЛАСТАНУДЫҢ САЛДАРЫМЕН
КҮРЕСУ.
АУМАҚ ПЕН ОНДАҒЫ ОБЪЕКТІЛЕР РАДИОАКТИВТІ ЛАСТАНҒАН ЖАҒДАЙДА ОНЫҢ САЛДАРЫН
БАРЫНША АЗАЙТУ ҮШІН ШҰҒЫЛ ШАРАЛАР ҚАБЫЛДАУ ҚАЖЕТ .
РАДИАЦИЯЛЫҚ ЛАСТАНУДЫҢ САЛДАРЫМЕН
КҮРЕСУДЫҢ НЕГІЗГІ ІС-ШАРАЛАР:
жұқтыру көздерін оқшаулау және жою;
аумақтар мен ондағы объектілерді дезактивациялау (ШАҢДЫ басу, өсімдіктердіҢ КӨЗІН ЖОЮ және
басқалар);
агромелиорациялық және су тасқынына қарсы іс-шаралар (бөгеттер, тұнбаға арналған тұзақтар
және басқалар);
радиациялық қалдықтарды жинау және көму; зақымдану аймағындағы адамдарды медициналық
тексеру және санитариялық өңдеу;
иондаушы сәулеленуден жаппай қорғауға арналған саркофаг салу.

Радиациялық ластануды шешу жолдары айтарлықтай қаржылық шығындар мен
адами ресурстарды талап етеді. Барлық іс-шаралар авариялардың ,
жарылыстардың немесе ағып кетудің салдарын азайту үшін қысқа мерзімде
жүргізілуі керек. Сондықтан радиоактивті ластанудың алдын алу-
қанағаттанарлық экологиялық жағдайды сақтаудың кепілі

Ұқсас жұмыстар

Радиациялық қорғау

Қоршаған ортаның физикалық, химиялық және биологиялық ластануы және олардың экологиялық генетикалық салдарлары

ИОНДАУШЫ СӘУЛЕЛЕР КӨЗДЕРІМЕН ЖҰМЫС ЖҮРГІЗУ КЕЗІНДЕ ҚОРҒАНУ

Топырақты өндіру препараттарын алу технологиясын пайдалана отырып бизнес план құру

Ерекше өзендер

Емдік-профилактикалық биологиялық препараттар

Ластанған ауаның зиянды әсері

Мал қора ауасының шаң - тозаңдармен механикалық қоспалардың, бактериалық ластануын анықтау

Ластаушы заттарды атмосфераға тастауды бақылау

Қышқылдық жаңбыр

Пәндер