БАЛЫҚТАРДЫҢ ЖҰҚПАЛЫ АУРУЛАРЫМЕН КҮРЕСУ

Презентация қосу

СӨЖ
Тақырыбы: Балықтарда кездесетін індетті аурулардың жіктелуі (вирусты,
бактериалды, микозды) және оларға қарсы індеттік шараларды ұйымдастыру

Орындаған: Данияр Г.Қ.
Топ: ВС – 605
Тексерген: Икимбаева Н.А.
Жоспар:
І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
2.1. Балықтарда инфекцияның байқалу түрлері
2.2. Балықтарға инфекцияның ену жолдары
2.3. Балықтың вирустық аурулары
2.4. Балықтың бактериалдық аурулары
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
• Балықтар суда тіршілік еткенімен, олардың
іс-әрекеттері әр түрлі. Табиғатта олардың
таңғажайып пішіндерін кездестіруге
болады. Бірі шар тәрізді болса, енді бірі
жұмыр, тағы бірі таспа тәріздес жіңішке де,
ұзын кейбіреуі жапырақ тәріздес, жыртық
шүберек сияқты, жайма-нан тәріздес
болады. Өкінішке орай, балықтардың саны
жыл сайын азайып барады, оған себеп - ең
алдымен экологиялық жағдайлар және
көптеген аурулар. Аурулардың ішінде
инфекциялық, инвазиялық және жұқпалы
емес аурулар балық арасында кең тараған
деп айтуға болады.
Балық аурулары жұқпалы және жұқпайтын болып бөлінеді.
Жұқпайтын балық аурулары балықтардың тіршілік ортасының қолайсыз
жағдайынан оттек немесе қоректік заттардың жетіспеуі, температураның жоғары
болуы, пестицидтер мөлшерінің көбеюінен судың улы заттармен ластануы, т.б.
туады.
Балықтың жұқпалы ауруларға төзімділігі ауру қоздырғыштар түріне, олардан қорғану
қабілеті мен тіршілік жағдайына байланысты. Ауруға шалдыққан балықтар қоректенбейді,
әлсіреп қырылып қалады.Балық ауруларының қоздырғыштары таралмау
үшін карантин шаралары жүргізіледі.
Балықтың жұқпалы аурулары
инфекциялық
және инвазиялық аурулар тобына
бөлінеді:
Инфекциялық аурулардың
қоздырғыштары
— вирустар, бактериялар, саңырауқұлақтар жә
не су өсімдіктері.
Инвазиялық ауруларды паразит
құрттар (гельминтоз), шаянтәрізділер
(крустацеоз) және қарапайымдар (протозоа)
тудырады.
Жұқпалы ауруларға балықтардың:
вирус аурулары,
балықтың бактериялық аурулары,
саңырауқұлақтардан болатын аурулары.
Балықтың жұқпалы кеселіне:
1. қарапайымдар тарататын:
кокцидиоз энтериті,
ихтиофтириоз:

2. паразит құрттар тудыратын:
дактилогироз Dactylogyrus extensus
сангвиниколез Sanguіnіcola іnermіs
диплостомоз Dіplostomum chromatophorum
ботриоцефалез Bothrіocephalus acheіlognathі
лигулез Lіgula іntestіnalіs
Балықтарда инфекцияның байқалу түрлері:
Септицемия немесе сепсис - инфекциялық процестің бұл түрінде, инфекцияның
қоздырушысы организмнің қорғаныс бөгеттерінен өтіп, жануар организміне енеді, қанда
көбейіп, барлық ішкі ағзалар мен ұлпаларға тарайды. Бұл ағзаларда кабыну және
дегенерациялық процестер тудырады, жүрек-тамыр жүйесінің, тыныс aлy, зат алмасу
ағзалары қызметтерінің өзгерісін тудырады. Септикалық процесс негізінде жіті түрде
өтеді. Балықтарды септицемия түрінде, тұқының тілмесі, шортанның обасы, жылан балық
обасы және т.б.
Бактериемия деп патогенді микроб организмдегі алғашқы инфекция
ошағынан қанға түсіп, бірақ онда көбеймей, тек басқа ағзалаp мен
ұлпаларга тарап, оларды зақымдауды айтады. Бактериемия тұқының
қызанақтың созылмалы түрінің жіті түріне ауысу кезінде байқалады.
Пиемия - инфекциялық процесс түрі, бұл кезде патогенді микроб лимфа
және қан жолдары арқылы, әртүрлі ағзалар мен ұлпаларға тарап, сол
жерлерде жаңа (екінші) зақымдану ошақтарын (метастаздар) түзеді.
Септикопиемия - бұл инфекция түрінде зақымдалған организмде
септицемияға да пиемияға да ортақ белгілер байқалады.
Токсемия - патогенді микробтар бөліп шығаратын токсиндермен
организмді уландыру. Кейбір инфекцияларда микробтар тек енген
жерлерінде немесе кейбір ағзаларда көбейе алады, ал олар бөлген
токсиндер организмге қан немесе лимфа ағынымен тарайды.
Балықтарға инфекцияның ену жолдары:

Балықтардың инфекциялық ауруларының қоздырушыларымен зақымдану
жолдарына байланысты инфекцияның бірнеше түрі болады: экзогенді,
эндогенді, спонтанды, жасанды және қайталану түрлері.
Экзогенді инфекция немесе гетерогенді, ол балықтың организміне ауру
қоздырушысының сыртқы ортадан енуімен сипатталынады. Мысалы,
тұқының қызанақ, албырт бранхиомикозы, фурункулезінде және т.б
байқалады.
Эндогенді инфекция немесе автоинфекция пайда болады, егер қоздырушы
балық организмінде сапрофит немесе әлсіз вирулентті штамм болып келсе.
Сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларының әсерінен балық организмінің
корғаныс қабілеті төмендеп, микроб алғашында зардаптылық касиетін
көрсетіп, содан кейін вируленттілігін күшейтеді, осының салдарынан
патологиялық процесс дамиды.
Спонтанды немесе табиғи инфекция, бұл кезде инфекция өзіне тән табиғи
жолдар арқылы беріледі. Мысалы, біріншіден, микроб тасымалдаушы балық
басқа суға түскенде, екіншіден, аурудың қоздырушысы таза су қоймаларын
ластап, ондағы сау балықтарды зақымдаған кезде беріледі.
Жасанды инфекция балық организміне әдейілеп қоздырушыны енгізгенде
пайда болады.
Реинфекция деп бір ауруға қайталап шалдығуды айтады. Алғашқы
зақымданғаннан кейін және организмнің қоздырғыштан тазарып, екінші
зақымдануын айтады. Реинфекцияның пайда болуы үшін инфекциямен
ауырған организмнің сол aуpyғa сезімтал болуы қажет.
Суперинфекция деп балықтардың бір инфекциямен қайталанып ауыруын
айтады. Соның салдарынан қарсы тұру қабілеті төмендеген, алғашқы
инфекциядан тазармаған организмге сол ауру екінші қайталап енуін айтады.
БАЛЫҚТЫҢ ВИРУСТЫҚ АУРУЛАРЫ
Балықтың вирустік геморрагиялық септицемиясы.
Албырттар тұқымына жататын балықтардың аса қауіпті жұқпалы ауруы. Ауру
балықтың терісі қараяды, көздері бадыраяды, іші кебеді, қанаттары бүлінеді, нерв
жүйесі зақымдалады, желбезектеріне көз қуыстарының дәнекер тканьдеріне,
қаңқасының бұлшық еттеріне, ішкі майларына және торсылдағының
қабырғаларына қан құйылады.
Ауру қоздырғышы – бактериялық сүзгіден өтетін “егтведвирус” деп аталатын
вирус. Күз ішінде сақталған Балықтың өлексесінде вирус 24 тәулік, ал 21 градус
салқындықта одан да ұзақ тіршілік етеді. Диагностикалық зерттеулерде ол көк
бауыр мен бүйректерден бөлінеді. Балықтың уылдырығында мекендейді деген
де пікір бар.
Эпизоотологиясы. Бұл ауру Европаның көпшілік елдерінде бар. Ол
негізінен қызғылт сары Балықты зақымдайды, ауырған балықтың басым
көпшілігі (9-78%) қырылып қалады. Ауру негізінен күз бен қыс
айларында, судың жылылығы 8-10 градус болғанда шығады. Дегенмен
ауру күтімі нашарланған балықтардың арасында жаз айларында да бола
береді.
Ауру көзі – ауру балық және оның организмінен бөлінетін заттар, сондай-
ақ Балық өлекселері. Залалданған тоған суы арқылы да балықтар
зақымдалады. Аурудың жасырын кезеңі судың жылылығына,
қоздырғыштың вируленттілігіне, балық организмінің беріктігіне қарай 7-
15 күн болып саналады, кейде 25 күнге дейін, тіпті одан да көпке
созылады.
Аурудың белгілері. Ауру жіті және созылмалы түрінде өтеді, негізінен
нерв жүйесі зақымданады. Кейбір зерттеушілер аурудың төтенше (белгісі
байқалмайтын) түрі болады деп есептейді.
Аурудың жіті түрінде патологиялық өзгерістер тез дамиды да ауру
балықтардың басым көпшілігі өліп кетеді. Ауру балықтардың терісі қара
қоңыр түске боялады, көздері бақырайып шарасынан шығып кетеді,
желбезектерінің қаны қашып, шұбарланғаны байқалады. Қанаттарының
түбі қызарады. Аурудың созылмалы түрінде ол жайлап дамиды да, өлім-
жітім көп болмайды. Ауру Балықтың терісі қап-қара болып кетеді,
желбезектері қаны азайғандықтан қуаң тартады, не болмаса ашық қызыл
немесе ақсұр болады.
Аурудың нервтік түрінде балықтың қимылында өзгеріс болады – судың
түбінде ирелеңдеп, кейде бетінде жалпағынан жатып, бүйірлеп жүзеді,
денесі селкілдейді.
Патологиялық-анатомиялық өзгерістер. Ауруға тән патологиялық-
анатомиялық өзгерістерде – көзінің айналасына, бұлшық етіне, іш майына,
торсылдағына, көк шандырына, жүрекке, басқа органдарына шашыраңқы қан
құйылуы байқалады. Қанның шапшуы аурудың жіті түрінде жиі болады да,
созылмалы түрге ауысқанда жоқ болып кетеді.
Бауырды гистологиялық зерттеуден өткізгенде, оның некрозға шалдыққан
жерлерін көруге болады. Бүйректер аурудың жіті түрінде қызыл түсті болады да
созылмалы түрінде сұрланады. Оған гистологиялық зерттеу жүргізгенде
тканьдерінің некрозға шалдыққанын байқау қиынға соқпайды.
Сақтық шаралары. Аурумен күресте дәрігерлік-санитарлық балық өсіру,
мелиоративтік және зоотехникалық шараларды қатаң сақтау шешуші роль
атқарады. Тоғандағы балықтардың күтімін жақсарту қажет.
Санитарлық баға. Қатты зақымдалған балықтарды пісіргеннен кейін малға
азықтыққа пайдаланады. Аздап қана зақымдалғандарын ешқандай тежеусіз
пайдалануға болады.
Албырт ұйқы безінің инфекциялық некрозы – албырт
тұқымдас балық шабақтарының тез өршитін вирустық ауруы. Ауру
балықтың қозғалысы (жүзуі) бұзылады, терісі қараяды, ұйқы бездері
зақымданады, нүкте тәріздес қан құйылады, бауыр мен көк бауырда т.б.
паренхимотоздық органдарда елеулі өзгерістер болады. Ауру тез дамиды
да, ауырған балықтардың басым көпшілігі қырылып қалады. Бұл ауру
алғаш рет Американың Балық өсіру шаруашылығындағы жылға толмаған
палия балықтарының арасынан байқалған. Сонан соң албырт тұқымдас
балықтардың басқа түрлерінен де табылды.
Ауру қоздырғышы – бактериялық сүзгіден өтетін вирус, оның құрамында
рибонуклеин қышқылы бар.
Ауру негізінен талма, қызғылт сары Балық, құжма, сондай-ақ албырт
балықтарының кейбіреулерін зақымдайды. Әсіресе Атлантиканың
албырттары мен Балықтары, сондай-ақ балық заводтары мен
питомниктерде өсірілетін балықтар жиі зақымданады. Балықтың басқа
түрлері бұл аурумен ауырмайды.
Аурудың белгілері. Ауру жіті түрінде өтеді де ауырған балықтар жаппай
қырылады. Балық заводтары мен питомниктерінде өсірілетін Балық және басқа
албырт тұқымдас балықтардың шабақтары көбірек өледі.
Ауру алғаш белгі бергенде балық шабақтары аяқ аятынан өліп қалады. Ауру
балықтардың денесі дірілдеп, қозғалысы бұзылады, балық бүйірімен жүзеді
немесе құрсақ жағы судың бетіне қарайды, бір жерді айналып, ирелеңдеп жүзеді,
әбден шаршаған соң судың түбіне кетеді, дем алысы нашарлайды. Сонан соң
патологиялық өзгерістің дамуына орай терісі қараяды, іші кебеді, денесінің
қызарғаны байқалады.
Патологиялық-анатомиялық өзгерістер. Жаңа ғана өлген балықты сойып
қарағанда, ішкі органдарында, атап айтқанда, пилорикалық өскіншелерде нүкте
сияқты қан құйылғаны байқалады. Бауыр мен көк бауыр реңсізденеді. Өт қабы өтке
толып, созылып кетеді, кенересі босайды.
Ұйқы безін гистологиялық-зерттеуден өткізгенде онда некроз барлығы байқалады.
Диагнозы. Ұйқы безінің инфекциялық некрозына диагнозды эпизоотологиялық
мәліметтерге, клиникалық белгілеріне, өлекседегі өзгерістеріне және
гистологиялық зерттеудің қорытындысына сүйеніп қояды.
Сақтық шаралары. Албырттардың ұйқы безінің инфекциялық некрозына қарсы
күресте дәрігерлік – санитарлық, балық өсіру – мелиоративтік және зоотехникалық
жұмыстардан тұратын комплексті профилактикалық шараларды балық өсіру
шаруашылықтарында бұлжытпай орындау қажет.
Індетті қан аздық – қан айналымын реттейтін органдар мен орталық нерв жүйесін
зақымдайтын жұқпалы ауру. Ауру балықтың қанында қызыл түйіршіктер мен гемоглобин
азаяды, анемия пайда болады, балықтың қозғалысы бұзылып, айналасындағы нәрселерді
елең етпейді.
Албырттардың індетті қан аздығы алғаш рет 1941 – 42 жылдары Польшаның Балық
өсіретін шаруашылығында байқалған. Кейіннен бұл ауру Батыс Европа, Америка және
Жапонияның шаруашылықтарына тараған.
Ауру қоздырғышы – арнаулы сүзгіден ғана өте алатын вирус. Ол негізінен балықтың
бүйректерін, бауыры мен көк бауырын мекендейді.
Эпизоотологиясы. Індетті қан аздық ауруымен Балық және каспий албырты ауырады.
Балықтың басқа түрлері ауырмайды. Бұл ауруға балықтың ірісі де, майдасы да шалдығады.
Бірақ Каспий теңізінде тіршілік ететін аталық албырттар жиірек ауырады, оларды балық
өсіру заводтарының бассейіндерінде ұзақ уақыт ұстағанда ару тіпті өршіп кетеді.
Ұрықтарын жинардың алдында аурулары күшейіп, жаппай қырылады.
Аурудың шығуында белгілі бір тұрақты кезең жоқ. Тек қана судың жылылығы 9-10ºС
жеткенде ауру қауырт көтеріліп, балықтар көп шығынға ұшырайды.
Аурудың жасырын кезеңінің ұзақтығы табиғи жағдайда ауырған балықтарда белгісіз, ал
қолдан залалдандырылған балықтардыкі 2-3 күннен 2-3 жұмаға дейін жалғасады.
Аурудың белгілері. Аурудың жіті және созылмалы екі түрі болады.
Аурудың жіті түрінде балық тіршілігінде ерекше өзгерістер байқалады. Балық жалпы
тобынан бөлініп қалады, азықтан бас тартады, қозғалыстары нашарлайды. Терісі
бірте-бірте қарая бастайды. Алғашқыда екі бүйірінен қара жолақ шығып, кейіннен
бүкіл денесі қарайып кетеді. Қанаттары бүлінеді, ал кейбір балықтар қосымша
сапролегния грибоктерімен зақымданады. Ауру балықтың денесі дірілдеп, шыр
көбелек айналады, секіреді, не болмаса басымен бассейннің түбіне шаншылады. Ауру
балықтың басым көпшілігі 7-10 күн ауырып өледі, ал кейде 2-4 сағат ауырып өліп
қалатындары да кездеседі.
Өлген балықтың аузы, әдетте ашық, желбезек қақпақшасы көтеріңкі, желбезектерінің
түсі – ақ. Өлексесі тез сіресіп қатып қалады, терісі ағартады, денесінің бұлшық еттері
де тез бұзыла бастайды.
Аурудың созылмалы түрімен ауырған албырттардың екі бүйірінің үстінен қара түсті
теңбіл пайда болып, бірте-бірте бүкіл денесі қараяды. Ауру балықтың терісінен
шырыш бөлінбейді, сондықтан тері үстіне ұялаған паразиттік грибоктер, сапрофит
бактериялр ауруды өршітеді.
Ауру 1-3 айға созылады. Балықтың басым көпшілігі өліп қалады.
Патологиялық – анатомиялық өзгерістер. Аурудың жіті түрімен ауырған балықты
сойып қарағанда, оның құрсақ қуысының ішіне қара қошқыл түсті сұйықтың
жиналғанын көреміз. Қарыны бос, тек қана қара сұр түсті шырыш бар, ішегінде
көбік тәріздес шырыш, тік ішегі (анус) айналып шығып кеткен, кейде одан сары түсті
шырыш бөлінеді. Көк бауырының түсі қара күрең, аздап көлемі кішірейген. Бауыры
сары немесе сарғыштау, кейбір жерлер қызарады. Өт қалтасындағы өті мөлдір.
Жүрек бұлшық еті солғын, босап кеткен. Бүйректері қара сұр түсті, үстерінде ақ
жолақтары бар, ісіңкі, қолға ұстағанда былбыр. Мұның қан тамырлары қанға толы,
миының ішіне қан құйылғаны байқалады. Қаны ашық қызыл түсті, жай ұйиды.
Бұлшық еттері бозғылт түсті немесе болар-болмас сарғыштау, кейде ойдым-ойдым
қан құйылған жерлері көрінеді.
Аурудың созылмалы түріндегі патологиялық-анатомиялық өзгерістер де аурудың жіті
түріндегісімен ұқсас. Тұқымдық балықтардың бұған қосымша уылдырықтары
қызарып кетеді.
Диагнозы. Албырттарды індеттік қан аздық ауруына диагнозды эпизоотологиялық
тексерулердің, клиникалық, геоматологиялық және гистологиялық қорытындысына
сүйеніп қояды. Бұны басқа аурудан ажырату үшін биологиялық әдістерді де
пайдалануға болады.
Ауруы бар Балық шаруашылығына, балық өсіру заводтарына, сондай-ақ СССР-дің
табиғи суларына малдәрігерлік уставта қаралған тәртіппен карантин салады да, оның
талабына сай барлық шараларды жүргізеді.
Салынған карантин тоғандық Балық шаруашылығында балықтың соңғы рет
ауырғанына бір жыл толғаннан кейін, ал табиғи сулардағы балық өсіру
шаруашылықтарында, соңғы балықтың ауырғанына екі жыл толған соң, албырттың
індеттік қан аздығына арылды деп есептеп, қорытынды дәрігерлік-санитарлық
комплекстік шараларды жүргізген соң, дәрігерлік уставтың талабына сай алынады.
Тұқылардың желбезегінің некрозы – климаты әp түрлі елдерде және шет
мемлекеттердін тоған шаруашылықтарында кездеседі.
Аурудын көзі әлі белгісіз, аурудың шығу тегі туралы екі гипотеза бар. Кейбір ғалымдар
желбезек некрозын Dеrmocystidium туысына жататын карапайымдар,
микроспоридиялар, саңырауқұлақтар және т.б. тудырады деген пікір білдірді. Оның
қоздырушысы вирус деп белорус ғалымдары (Мамыш, Головнев) атап еткен Вирустың
құрамында ДНҚ бар, көлемі 170 нм. Симметрия типі кубтәрізді, антибиотиктерге
сезімтал емес, хлороформ және эфирге төзімді. Кейіннен вирусты зерттеп, бөлген
Попкова және Щелкунова.
Екінші гипотеза ауру жұқпалы емес деп неміс ғалымдары атап өткен, олардың пікірі
бойынша, тоғандар өте жоғары дәрежеде органикалық заттармен ластанғанда.
балықтар қалыпты жағдайдан 10-15 есе артық тығыз суда орналасқанда, суды
ауыстырмағанда, суға нормадан тыс аралас жем немесе тынайтқыштарды судың
сапасын тексермей енгізгенде ауру пайда болады. Осы атап өткен кемшіліктер судың
рН жоғарылатады немесе төмендетеді. Су ластанса аммиак, сутек асқын тотығы және
биологиялық белсенді органикалық қосындылар балықтарды өлтіруі мүмкін.
Ортаның қолайсыз жағдайы вирустың дамуына жол ашуы мүмкін, ал қалыпты жақсы
жағдайда зиянсыз.
Эпизоотологиялық мәліметтер. Ауруға тұқылардың барлық жастағысы бейім келеді,
әсіресе екі және үш жастағы балықтар. Тұқылармен бірге өсірілетін баска түрлі балықтар
бұл аурумен жөнді ауырмайды. Ауру көбінесе көктем және жазда су темпсратурасы 18- 19
С болғанда байқалады.
Аурудын белгілері. Ауру жітіі және созылмалы форма да өтеді. Жіті түрі көктем және
жаздав екі жасты тұкыларда, кыс және көктемде бір жастағы және тұқымдық
балықтардарда, ал созылмалы формасы жыл бойы ксздеседі.
Жұқпалы және жұқпалы емес желбезек некрозының белгілері ұқсас келеді. Жіті турінде
балықтар судыңн бетіне жиналып адамның жақындағанына назар аудармайды,
коректенбейді, өсуі тежеледі, тәртіп қимылы бұзылады. Желбезектер ісінеді, кілегей
затпен жабылады, жапырақшалары майысады, нүкте тәрізді және жолақты қанталау
байқалады. Некроз ошактары пайда болады Бұл форма 5-15 күнге дейін созылады,
балықтардың 40-80 % өлімге ұшырайды.
Созылмалы түрде балықтардың тіршілік тәртібінде өзгерістер байқалмайды. Желбезск
доғалары едәуір жайылған некроз ошақтары кездеседі. Ауырып жазылған балықтардың
ауру ағыны жеңіл турде болғанда желбезек жапырақшаларының пішіні мен тусі бұрынғы
қалпына келеді. Созылмалы форма 1.5-2 айға дейін болып балық өлімі 10-15 % аспайды.
Патологиялық өзгерістер. Жіті формада сойылған балықтардың бүйректері ісіңкі
келеді, көкбауыры ұлғаяды, бауыры бозғылт түсті, кейде сарғыш болады. Созылмалы
түрде бауыр мен буйрек сәл үлкейесді, бауыр сары балшық түсті.
Ayруды анықтау. Ауруды клиникалық, эпизоотологиялы, және патанотомиялық
белгілерге карап кояды. Микозды және паразитарлы аурулардан ажырату кажет. Егер
вирусологиялык және серологиялык әдіс тек оң қорытынды анықтаса, тұқылардың
желбезегінің вирусты некроз формасы деп диагноз койылады. Егер гидрохимиялық
ереже бұзылғаны анықталса, ал микологиялық, паразитарлык, вирусологиялык және
серологиялық әдістер теріс болса, желбезектің жұқпалы емес некрозы деген диагноз
койылады.
Алдын-алу шаралары. Егер желбезектің вирусты некрозы аныкталса, шаруашылықта
карантин жарияланады. Балықтарды судан алуға немесе кіргізуге тыйым салынады,
бұл шара аурудың әрі карай жайылуына кедергі болады. Алдын алу шараларын
өткізеді, балыктарды дұрыс азықтандырып, өсіреді. Егер жұқпалы емес факторлардың
әсері болса, судың ағуына жағдай жасап, мелиоративты шараларды жүргізеді. Алдан
алу үшін хлорлы. сөндірілмеген әк және кальций гипохлорийын қолданады.
БАЛЫҚТЫҢ БАКТЕРИАЛДЫҚ АУРУЛАРЫ.
Тұқы аэромонозы (тұқылардың қызамығы, геморрагиялық септицемия,
инфекциялық құрсақ шемені, люблин ауруы) — тері жабынының қабынуымен, қан
құйылу ошақтарымен, шеменмен, қабыршығының үрпиюімен, көздің
бақыраюымен, бұлшықет ұлпасының және басқа да ішкі органдардың
гидратациясымен сипатталатын тұқы балықтардың жұқпалы ауруы.
Инфекцияның қоздырғышы — Aeromonas hydrophila — қысқа дөңгеленген
ұштары бар, кокк тәрізді, қозғалмалы грамтеріс таяқша, спора және капсулалар
түзбейді. Инкубациялық кезең 2 — 30 тәулік. Ауру өткір, өткірлеу және созылмалы
болады. Ауруға тұқылар, сазандар және олардың өскіндерден бастап өндірушіге
дейінгі гибридтері бейім. Инфекция қоздырғышының көзі — ауру
балықтар, олардың бөліністері және өлекселері, сондай-ақ балықтар —
микробтасығыштар. Эпизоотия барынша кең таралуға көктемгі-жазғы кезеңде
жетеді, күзге қарай ол бәсеңдейді және ауру созылмалы ағымды қабылдайды.
Балықтардың аэромонозын алдын-алуға қажетті шаралар:
1) шаруашылыққа балықтарды, тек жұқпалы аурулардан таза су айдындарынан
тасымалдап әкелу;
2) тұқымдық балықтарды (осы жылғы, бір жылдық, екі жылдық) жергілікті
балықтардан арнайы жеке бөлінген тоғандарға орналастыру;
3) аулау және көшіріп отырғызу кезінде балықтардың жарақат алуына жол бермеу;
4) тоғандарда қатты өсімдіктердің көп өсуіне тосқауыл қою;
5) балық организмдерінің төзімділігін арттыруға бағытталған кешендік шараларды
(толыққұнарлы азықтандыру, бір қалыпты зоогигиеналық жағдай жасау) жүргізу;
6) ихтиопатологиялық зерттеуді вегатациялық кезеңінің аулау уақытында, ал ұдайы
түрде тоқсан сайын бір рет жүргізіп отыру.
БАЛЫҚТАРДЫҢ ЖҰҚПАЛЫ АУРУЛАРЫМЕН КҮРЕСУ.
Балықтарының инфекциялық ауруларын алдын алу шаралары.
1 Шаруашылыққа балықтарды, тек жұқпалы аурулардан таза су айдындарынан
тасымалдап әкелу;
2 Тұқымдық балықтарды (осы жылғы, бір жылдық, екі жылдық) жергілікті
балықтардан арнайы жеке бөлінген тоғандарға орналастыру;
3 Аулау және көшіріп отырғызу кезінде балықтардың жарақат алуына жол
бермеу;
4 Тоғандарда қатты өсімдіктердің көп өсуіне тосқауыл қою;
5 Балық организмдерінің төзімділігін арттыруға бағытталған кешендік
шараларды (толық құнарлы азықтандыру, бір қалыпты зоогигиеналық жағдай
жасау) жүргізу;
6 Ихтиопатологиялық зерттеуді вегетациялық кезеңінің аулау уақытында, ал
ұдайы түрде тоқсан сайын бір рет жүргізіп отыру.
Қолайсыз бекеттердегі ауруды жою шаралары
Қолайсыз балық өсіретін шаруашылықтарда және табиғи
балық шаруашылық су айдындарында балықтардың
инфекциялық аурулары пайда болған жағдайда карантин
қойылады. Карантиннің шарты бойынша қолайсыз
шаруашылықтарда мынадай тыйым салынады:
Табиғи балық шаруашылық су айдындарына және
шаруашылықтың басқа тоғандарына балықтарды
ауыстырып салуға;
Балықтарды әр түріне және жасына қарай араластырып
салуға.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Қ.Қайымов. Балықтар әлемінде. Алматы: Қайнар. 1973
2. Бәйімбет Ә.А., Темірхан С.Р. Қазақстанның балық тәрізділері мен
балықтарының қазақша-орысша анықтаушы. Алматы.: Қазақ
университеті, 1999
3. Исқақов М.М., Бөлекбаева Л.Т., Балық аурулары.- Алматы, 2007.- 166
4. «ҚР Ветеринария туралы» Заңы, 2004 ж
5. Альфред Брем. Рыбы и амфибий. М.:Из-во ACT, 2000
6. Васильков Г.В. и др. Справочник по болезням рыб. М: Колос. 1978
7. Вербицкая И.Н., Гусева Н.В. и др. Основные болезни прудовых рыб. М:
Колос, 1972
8. Күзембаев.Қ. «Азық-түлік өнімдерін тану».- Алматы, 2006.
9. Дүйсембаев С.Т Ветеринариялық-санитариялық сараптау. Алматы 2013
10. Дәуітбаева К.Ә. Ихтиопатология. Алматы. 2013 ж

Ұқсас жұмыстар

Балықтың вирустық аурулары

Жүзу жарғағының қабынуы

Қазақстан Республикасындағы ветеринария саласы

Қызыл балықтың фурункулезі

Балық өнімдерін балықтың протозойлық ауруларымен байланысты ветеринариялық санитариялық сараптау мен санитариялық бағалау, қарсы күресу және алдын алу шаралары

Жалпақ жапырақты ағаштардың дің зиянкестері мен аурулары және олармен күресу шаралары

Жалпақ жапырақты ағаштардың аурулары

Жұқпалы емес аурулар

Балық өнімдерін балықтардың бактериалдық ауруларына байланысты сараптау және санитариялық бағалау

Паразитология және инвазиялық аурулар пәні

Пәндер