БЦЖ вакцинасы

«ҚР ұлттық екпе күнтізбесі. БЦЖ, ВГВ вакциналары»

Орындаған: Шайхыслам Айым

ЖМ16-21-1

Қазақстанда Иммунопрофилактика ерекше орын алады. Балалар мен жалпы халықтың эпидемиялық саулығы мақсатында, сондай-ақ инфекцияның алдын алу үшін екпелер күнтізбесі әзірленіп, бекітілді. Иммунитет-бұл вакцинаны ағзаға енгізгеннен кейін жасушалық деңгейде қалыптасатын биологиялық процесс. Тәжірибе көрсеткендей, вакцинацияға қарамастан, жұқтырған және ауырған адамдарда ауру жұмсақ түрде жүреді, асқынулар мен өлім сирек кездеседі.

ҚР Үкіметінің 30. 12. 2009 жылғы №2295 қаулысына және 12. 02. 2013 жылғы өзгерістер мен толықтыруларға сәйкес балаларға жоспарлы профилактикалық егулер Қазақстан Республикасының Ұлттық егу күнтізбесіне сәйкес жүргізіледі. Барлық міндетті екпелер бюджет қаражаты есебінен тегін жасалады.

Жұқпалы және паразиттік ауруларға қарсы жоспарлы егу төмендегі тұрғындар тобына жүргізіледі:

жасы профилактикалық егуді жүргізудің белгіленген мерзіміне сәйкес тұлғалар (екпе күнтізбесі бойынша) ;

жұқпалы аурулардың табиғи ошақтарында тұратын, жұмыс істейтін тұрғындар (көктемгі-жаздық кене энцефалиті, түйнеме, туляремия, оба) ;

кәсіби қызметінің түрі бойынша қатер тобына жататын тұлғалар:

медицина қызметкерлері («В» вирусты гепатиті, тұмау) ;

кәріз және тазарту қондырғыларының қызметкерлері (іш сүзегі) ;

өзінің денсаулық жағдайына байланысты қатер тобына жататын тұлғалар:

ағзасына қан құйылған ( «В» вирусты гепатиті) ;

медициналық ұйымда диспансерлік есепте тұрған балалар (тұмау) ;

медицина қызметкерлері, балалар үйінің, сәбилер үйінің балалары, қарттар үйінің тұрғындары (тұмау) ;

кез келген жануардың қабуына, түкірік шашуына душар болған тұлғалар (құтыру) ;

тері жабындары мен шырышты қабықтардың бүтіндігінің бұзылуына байланысты жарақат, зақым алған тұлғалар (сіреспе) ;

жұқпалы ауруларға шалдығу деңгейі жоғары аймақтарда тұратын тұлғалар; оларды вакциналау эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі ( «А» вирусты гепатиті, тұмау, қызылша, қызамық, індетті паротит) .

ҚР үкіметінің қаулысына сәйкес:

Егуді қандай да бір жасқа толуына байланысты жүргізу керектігіне қарамастан, емшектегі балаларды егу мерзімін сәбидің төтемелілік жүйесінің ерекшеліктерін ескере отырып, емдеуші дәрігер анықтайды. Бала ағзасының «екпелік аурумен» жеңіл түрде ауырып тұруға, сөйтіп бөгдедене қорғаныс заттарын қалыптастыруға дайын болатын сәтін дөп басудың маңызы зор. Егер де балаға егуді белгіленген мерзімнен бұрын жүргізсе, оның төтемелілік жүйесі дұрыс «жауап бере» алмайды, ал кешіктірсе, осы уақыт ішінде баланың ауырып қалу қаупі бар.

Балаларға арналған екпені отандық және шетелдік вакциналармен жүргізуге болады, бастысы, олар тіркеліп, Емдік дәрі-дәрмектердің, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканың ұлттық сараптама орталығының сертификаты берілген болуы тиіс.

ҚР үкіметінің қаулысына сәйкес:

Екпені медициналық мекемелердің арнаулы кабинеттерінде жүргізген абзал, өйткені вакциналар сақтаудың белгілі бір ережелерін талап етеді.

Түрліше вакциналардың жанама әсерлері мен асқынулары әр түрлі болып келеді. Қызудың орташа деңгейде көтерілуі, инъекция орнының ауыруы секілді реакциялар айтарлықтай жиі кездеседі. Балалар ұзақ жылап, олардың тәбеті төмендеуі әбден мүмкін. Екпе жүргізілгеннен кейін баланың, айталық, тітір пайда болған жағдайда жылдам медициналық жәрдем алуы үшін, кемінде 30 минуттай бақылауда болғаны дұрыс.

Көкжөтелге, дифтерия мен сіреспеге қарсы егу жүргізгеннен кейін баланың қызуы көтеріліп кетсе, алаңдаудың қажеті жоқ. Бұл дәрінің әсер етіп жатқанын білдіреді. Егер сәбидің егілу мерзімі асып кеткен болса, құрдастарын ол жалпы ережелер бойынша «қуып жетеді». Мәселен, «В» гепатитіне қарсы екпе салынбағандарға ол былай жасалады: алғашқы шара, бір айдан кейін екіншісі, ал тағы 5 айдан соң - үшіншісі.

Қарсы профилактикалық егу жүргізілетін аурулардың тізбесі:

1. Республикалық бюджет қаражаты есебінен мынадай инфекциялық және паразиттік ауруларға қарсы профилактикалық егулер (вакциналар мен басқа да иммундық биологиялық препараттарды енгізу) жүргізіледі:

құтырма

іш сүзегі

көктемгі-жазғы кене энцефалиті

"В" вирусты гепатиті

b типті гемофильдік инфекция

дифтерия

көкжөтел

қызылша

қызамық

полиомиелит

сіреспе

туберкулез

оба

эпидемиялық паротит

дизентерия

сальмонеллез

пневмококк инфекциясы.

2. Жергілікті бюджеттердің қаражаты есебінен мынадай инфекциялық ауруларға қарсы профилактикалық егулер (вакциналар мен басқа да иммундық биологиялық препараттарды енгізу) жүргізіледі:

"А" вирусты гепатиті;

тұмау;

күйдіргі;

туляремия.

Егу паспорты (егу картасы), амбулаториялық карта, егулер мен вакциналарды есепке алу.

Әрбір білім беру мекемесі егу паспортын, егу картасын немесе амбулаториялық картаны талап етуге немесе талап етпеуге құқылы. Алайда, балаларға арналған білім беру мекемелерінде егулерді алу туралы осы құжаттарды ұсыну міндетті болып табылады .

Барлық жүргізілген профилактикалық екпелерді медицина қызметкері есепке алуға тиіс және онда мынадай мәліметтер болуға тиіс:

препаратты енгізу күні,

препараттың атауы, серия нөмірі, доза, бақылау нөмірі, жарамдылық мерзімі, препаратты енгізуге реакция сипаты,

Өндіруші ел.

Амбулаториялық карталардан немесе егу паспортынан (егу картасынан) басқа, егу туралы деректер мынадай құжаттарда болуы мүмкін:

балаларда-ПРОФИЛАКТИКАЛЫҚ ЕКПЕЛЕРДІҢ картасы (063/е нысаны),

баланың даму тарихы (112/е нысаны),

баланың медициналық картасы (026/у нысаны),

жасөспірімге амбулаторлық науқастың медициналық картасына қосымша парақ (025-1/у нысаны),

жаңа туған нәрестелерге профилактикалық егулерді есепке алу журналы (перзентхана) - 064-1/у нысаны,

вакциналар қозғалысының журналы-064-2/у нысаны,

нәрестенің даму тарихы (097/у нысаны) .

БЦЖ вакцинасы

БЦЖ - бұл француздық BCG-Bacillus Calmette-Gurin бақылау қағазы. Орыс аудармасында Кальметт-Герен бацилласы сияқты естіледі. Дәл осы екі француз ғалымы 1919 жылы туберкулезге қарсы вакцина жасады. Ол жасанды ортада арнайы өсірілгендіктен, адамдар үшін вируленттілікті (жұқпалы) жоғалтқан әлсіреген тірі сиыр туберкулезінің таяқшасынан дайындалған. Осы тірі вакцинаны жасағаны үшін ғалымдар Нобель сыйлығын алды. Тірі аттенуацияланған вакциналарға жатады.

Вакцина сұйық болды және ұзақ сақталмады. Бірақ өткен ғасырдың 20-жылдарында әлсіреген тірі сиыр туберкулезінің таяқшасының штаммы КСРО-ға берілді. Қазірдің өзінде кеңес ғалымдары вакцинаны аяқтады - олар қолданар алдында еритін құрғақ қоспаны жасады. Осы сәттен бастап туберкулезге қарсы жаппай вакцинация басталды.

Егу кезінде арнайы туберкулиндік шприц қолданылады 1 мл.

Дәрілік түрі

Тері ішіне енгізу үшін суспензия дайындауға арналған лиофилизат балаларға арналған 20 доза еріткішпен (БЦЖ арналған натрий хлоридінің изотониялық ерітіндісі ампулаларда №100) жиынтықта

Құрамы

1 мл қалпына келтірілген препарат (балаларға арналған 20 доза) құрамында

белсенді зат: Калметт-Гереннің тірі бактериялары (70% жуық) - 0, 5 мг,

қосымша зат: натрий глютаматы (тұрақтандырғыш ) - 2, 0 мг,

Еріткіш - натрий хлоридінің изотониялық ерітіндісі - 1 мл.

Қолдану тәсілі және дозасы

Вакцинаны алғашқы вакцинация және ревакцинацияда тек тері ішіне төмендегі дозаларда қолданады:

- бір жасқа дейінгі балаларға 0, 05 мл-ден (бір педиатриялық доза) ;

- бір жастан асқан балаларға және ересектерге 0, 1 мл-ден.

Алғашқы вакцинацияны күні жетіп туған дені сау жаңа туған нәрестелерге өмірінің алғашқы төрт күні ішінде және күні жетпей туғандарға дене салмағы 2, 0 килограмға жеткеннен кейін жүргізеді. Жаңа туған нәрестелер педиатрмен тексеріліп, нәрестені егуге рұқсат ауру тарихында жазылған соң вакцинация жасалады.

Ревакцинация жасалады:

- 6-дан 7 жасқа дейінгі және 11-ден 12 жасқа дейінгі жастағы Манту 2ТБ сынамасына тері ішілік теріс реакциясымен, дені сау, жұқпа жұқтырмаған балаларға.

- Манту 2ТБ сынамасын қайталап (3 айдан кейін) жасағаннан кейін күмәнді реакциясымен және оның теріс нәтижесімен тұлғаларға

Вакцинаны дайындау.

Ампуланы ашқанда вакцинаны төгіп алмайтындай етіп, сақтықпен ашу керек. Вакцина ультракүлгін сәулеге сезімтал болғандықтан, оны күн сәулесінен қорғау керек. Егер вакцинаны еріткеннен кейін бірден пайдаланылмаса, онда мұзды пайдалана отырып, 2°С-тан 8°С температурада салқын жерде сақтау керек. Еріту процедурасынан кейін қалған кез келген ашық ыдыс (ең көп дегенде 6 сағат) жойылуы керек.

Ұсынылып отырған еріткіш осы вакцинаға арналып жасалған. Осы вакцинаны сұйылту үшін, тек осы еріткішті қолдану керек. Басқа вакциналар типіне арналған немесе басқа дайындаушылардың еріткіштерін пайдалануға болмайды Инъекцияға арналған суды да осы мақсатта пайдалануға болмайды. Осы мақсатқа арналмаған еріткішті пайдалану вакцинаның фармакологиялық қасиеттерін өзгертіп және\немесе емделушілер арасында ауыр егу реакцияларын тудыруы мүмкін.

Вакцинаны ерітер алдында ерітінді мұздатып-қатырылмауы керек, оның температурасы 2°С-ден 8°С-ге дейінгі аралықта болуы керек. Ампуладағы заттаңбасында Vaccine Vial Monitors (VVM) деген оң таңбаның болуы (Айрықша нұсқаулар бөлімін қара) вакцинаның жарамдылығын көрсетеді, заттаңбасын алғаннан кейін, ерітуді бастауға болады.

БЦЖ ампуласының мойнын жиынтыққа салынған ампуланы ашуға арналған егеудің көмегімен егеу керек. Ампуланың ішінде вакуумдік жағдай жасалғандықтан, ампуладан вакцинаның төгілуін болдырмау үшін, жиынтықтың құрамына кіретін материалмен егелген жерді орау керек. Бұдан кейін ампуланы егелген жерден сындыру керек. Еккіштің көмегімен (еріткіш құйылған ампуланы ашарда оның мойнын егеудің қажеті жоқ) еріткіштің барлық мөлшерін БЦЖ ампуласына енгізу керек. Біртекті суспензия алу үшін ампуланы бірнеше рет жайлап сілку керек. Алынған біртекті, аздап ақшыл және түссіз суспензияның концентрациясы 0, 5 мг/мл.

Вакцина ерітілгеннен кейін VVM вакцина ресурсының индикаторы рөлін атқармайды. Вакцинаны еріткеннен кейін оны көп дегенде 6 сағат ішінде пайдалану керек, бұдан кейін VVM жарамды деп тапқан күннің өзінде, вакцинаның қалғаны жойылуы керек. Жойылуы тірі вакцинамен жұмыс жасағанда қолданыстағы нормативті талаптарға сай жүргізіледі.

БЦЖ-ның алғашқы вакцинациясының алдында әдетте туберкулиндік сынама қойылмайды. Дегенмен ревакцинация алдында ол жасалған болса, оң реакциямен емделушілер вакцинацияланбайды.

Енгізу техникасы.

Әр инъекция үшін стерильді еккіштер мен стерильді инелерді пайдалану керек.

Вакцинаны енгізу үшін, миллилитрдің жүзден бір (1/100) бөлігіне градуирленген, қысқа қиғашбұрышты инемен (25G немесе 26G) жабдықталған 1мл арнайы туберкулиндік еккіштер қолданылуы керек. Осындай еккіштерді қолдану дәл дозаны енгізуге мүмкіндік береді. Инесіз инъекторлар немесе бірнеше рет қолданылатын пункциялық жүйелер вакцинация үшін қолданылмайды.

Иъекция орны таза және құрғақ болуы керек. Вакцинация жасардан бұрын теріні антисептикпен өңдеуге болмайды. Теріні зарарсыздандыру үшін спирт пайдаланылса, спирт ұшып кеткенше күту керек.

Вакцинация жасайтын жер шамамен сол жақ иықтың сыртқы жағының жоғарғы және ортаңғы үштен бірінің шекарасында болады. Ревакцинацияны бұрын вакцинация жасаған жерге жүргізуге болмайды.

Инъекция, шамамен иықтан үштік біріне төмен, дельта тәріздес бұлшықеттің дистальді бекітілу аймағына сәйкес жерде төменде көрсетілгендей тері ішіне енгізілуі керек:

- бас бармақ пен сұқ саусақ арасында теріні тарту керек;

- ине тері беткейіне параллельді дерлік болуы керек және қиғаш бұрышпен жоғары бағытталып терінің беткейлік қабатына шамамен 2 мм-ге баяу енгізілуі керек. Енгізу кезінде ине тері арқылы көрінуі керек;

- вакцинаны баяу енгізу керек;

- ақ сулы бөртпенің пайда болуы дұрыс инъекцияның белгісі болып табылады;

- инъекция аймағын жазылуына ықпал ету үшін ашық қалдырған жөн.

Сыйымдылықта қалған вакцина мөлшері оның көлеміне қарамай-ақ жойылуы керек.

БЦЖ-ның нәтижелі вакцинациясының күтілген реакциясы жергілікті зақымданумен жүретін инъекция орнының қатаюы және жеңіл қызаруымен білінеді, ол өз кезегінде бірнеше апта ішінде жаралануы және бірнеше ай ішінде жазылуы мүмкін. Вакцинация сондай-ақ региональді қолтықастылық лимфа түйіндерінің үлкеюімен (1 см-ден аспайды) білінуі мүмкін.

Ойық жараның кебуіне ықпал ету керек және оны ітіркендіргіштерден (мысалы, тар киімдер) сақтау керек.

2-3 айдан кейін, нәтижелі вакцинация ретінде кішкентай жайпақ тыртық пайда болады.

Жағымсыз әсерлері

Жергілікті:

Жиі ( ≥1/100, <1/10)

- жергілікті лимфа түйіндерінің 1 см-ден аса үлкеюі

Өте сирек (<1/1)

- жедел эритема және ауырумен инъекция орнындағы реакциялар

- инъекция орнының ойық жаралануы

- іріңді лимфаденит, абсцестің пайда болуы

- келлоидты тыртықтар

Жалпы:

Сирек ( ≥1/1, <1/1000)

- ыстықтау сезімі және бас ауыруы

- диссеминацияланған БЦЖ жұқпа, остит немесе остеомелитті қоса, әсіресе біріншілік немесе екіншілік иммунитет тапшылығымен емделушілерде (жұқпаның жайылуын бақылау үшін, таңдап алынған туберкулезге қарсы препараттармен сәйкес келетін емдеу режімі туралы міндетті түрде дәрігердің кеңесін алу керек)

- анафилактикалық реакция немесе шокты қоса аллергиялық реакциялар

БЦЖ вакцинациясы қарсы көрсеткіштер:

иммунитет бұзылыстары бар (клиникалық белгілері бар АИТВ инфекциясы) адамдарға: анықталған немесе күдікті туа біткен иммун тапшылығы, лейкемия, лимфома немесе жалпыланған қатерлі ауру, т. б. ;

терапия кезінде (кортикостероидтармен, алкилдеуші агенттермен, антиметаболиттермен, сәулелік терапиямен) ;

жүкті әйелдерге.

ВГВ вакцинасы

ВГВ - бұл вакцина ашытқы жасуша культурасынан жасанды өлтірілген, оның құрамында вирусты гепатит В-ның беткей ақуызы - HbsAg кіреді. Егуден кейін организмде қорғаныш антидене - Anbs түзіледі.