Бөлме өсімдіктерінің түрлері

Презентация қосу

Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық
қазақ-түрік университеті

БӨЖ
Тақырыбы: Бөлме
өсімдіктерінің зиянкестері,
емдеу тәсілдері
Жоспар:

1. Бөлме өсімдіктері
2. Түрлері
3. Бөлме өсімдіктерінің зиянкестері
4. Пайдаланылған әдебиеттер мен веб сайттар тізімі
Өсімдік өмір сәні, табиғат көркі, дәрі-дәрмек. Олар біздің бөлмемізді
тек әдемі етіп көрік бере қоймай, бөлменің, үйдің ауасын тазартады.
Бізге қуаныш сыйлайды, көңіліміз көтеріңкі болады екен. Олардың
көптеген түрлері болады.Бөлме гүлдері кеңсенің, үйдің сәні болып
табылады.

Бөлме өсімдіктерінің тарихы
«Оларды алыс жақтың өсімдіктері» дейді. Өйткені ол өсімдіктердің
тұқымы мен өскіні алыстағы ыстық елдерден әкелінген. Адамдар
оларды үй ішінде өсіп-өнуге бейімдеген. Сондықтан олар «бөлме
өсімдіктері» деп аталады. Олар өз Отанында ашық күннің аясында,
әрдайым жылылықта тіршілік етеді. Біз де соған ұқсас жағдай
жасауымыз керек.
Өсімдіктің негізгі топтарына тоқталайық:ағаштар,бұталар,шөптер.
Өсімдіктің әр тобының көптеген түрлері болады.
Ағаштар:
қайың, емен, қарағай, көктерек, терек, шырша, қарағаш, жөке, жеміс ағаштары, т.б.
Ағаштар мәңгі жасыл болып тұратын, жапырақтары ине сияқты болып келетін және күзде
жапырағы сарғайып түсетін, жалпақ жапырақты ағаштар болып бөлінеді. Ағаш – діңі жақсы
жетілген, бойы 2 метрден кем емес көп жылдық өсімдік (суреттері беріледі).
Бұтаның түрлері:
таңқурай, итмұрын, қарақат, жыңғыл, бөртегүл, шеңгел, т.б. Бұталар ағашқа қарағанда
аласалау болады. Әрі олардың сабақтары болады (суреттері беріледі).
Шөп тектестер:
жоңышқа, бақбақ, көкнәр, селеу, бидайық., күнбағыс, бидай, т.б. Шөптер – бұл кәдімгі
жұмсақ, жіңішке сабақтары бар өсімдіктер. Шөптер біржылдық: бидай, күнбағыс, т.с.с және
екі жылдық: орамжапырақ, сәбіз, шалғам т.с.с немесе көпжылдық: бидайық, жоңышқа, бақ-
бақ т.с.с. болады.
Үй жағдайында гүлдейтін, шашақ жаятын өсімдіктерді дұрыстап іріктеп алуда олардың өсуіне
қажетті жағдайларды алдын-ала оқып, біліп, сұрап, онымен танысып алған жөн. Үй өсімдіктерінің
қай түріне қаншалықты жарық, температура, ылғалдылық қажет, оны жақсы білмейінше,
отырғызған өсімдіктеріңіз қурап, солып, түрлі ауруларға ұшырап шіріп кетуі мүмкін. Үй
өсімдіктерінің ішінде жарықты сүйетіні де, көлеңкеге төзімдісі де, өзіне жарықтың шашырап
түскенін қалайтыны да бар.

Өсімдіктердің өзі дала және бөлме өсімдігі болып екіге бөлінеді.
Барлық өсімдіктер күнді және жарықты жақсы көреді, сондықтан да
оларды терезенің алдына қоямыз.
Бөлме гүлдерінің басқа өсімдіктер сияқты тамыры, сабағы, жапырағы
және гүлдері бар.
Қоршаған ортаның адамға тигізетін әсері орасан зор екендігі белгілі.
Әсіресе, өсімдік әлеміне қандай көзқараспен қарасаңыз, ол да сізге
солай «жауап» береді. Адамзат баласы сан ғасырлар бойы өсімдікті ем
ретінде қолдануда. Өсімдік әлемінің адамға берері көп десе де
болады. Мысалы, гүлді құмырасымен біреу сыйға тартса, сіз ол адамға
сол гүл үшін аз болса да ақы төлеуіңіз керек екен. Себебі, құмырадағы
гүл «мені бағалады» деп «риза» болып, одан әрі жайқалып өсе түседі
екен. Ал, өсімдіктерге дұрыс қарамаса, уақытында суғарып тұрмаса
«ренжіп», адам ағзасына зиянды улы химиялық заттар бөліп
шығаратын көрінеді.
Бөлме өсімдіктері
Бөлме өсімдіктері өте пайдалы.Олар бөлменің ауасын тазартады, ондағы көмір қышқыл газын
сіңіріп, оған оттегін бөліп шығырыды. Ал егер өсімдіктердің көлемі үлкен болып, бөлмеге
жарықтың енуіне кедергі жасаса, ол зиянды.Сондай ақ өсімдіктер күтілмесе, онда оның
жапырақтары «шаң-тозаң жинағышқа» айналып, түнде олар да оттегін сіңіреді. Сөйтіп, бұл
жағдайлар өсімдіктердің пайдасынан гөрі зиянын арттырып, бөлме ауасын «тарылтады».
Сондықтан бөлме өсімдіктерінің жапырақтарының шаң-тозаңдарын ылғалды шүберекпен сүртіп,
тазартып отыру қажет.Үй өсімдіктерін бөлменің кез-келген жеріне қоя салмай, олар өсіп тұрған
ыдыстарды тиімді де ыңғайлы әрі сәнді етіп орналастырудың маңызы зор.
Бөлме үнемі сәнді, жинақы және ең бастысы ауасы әрдайым таза
болуы шарт. Күніміздің көп бөлігі бөлмеде өтетіндіктен, оның
денсаулыққа әсер етпей қоймауы мүмкін емес. Бөлмеде отырып кітап
оқимыз, жеке қасиеттерімізді арттырамыз, шығармашылық жұмыспен
айналысамыз, демаламыз. Сол кезде бөлмеде өзімізді неғұрлым
жайлы сезінуіміз үшін әдейі гүл өсіретін әдетіміз бар. Назарларыңызға
бөлмеде өсірілетін гүл өсімдіктері берілген. Олар сіздің бөлмеңізді тек
сәнді етіп қана қоймай, бөлменің ауасын таза күйінде сақтайды.
Жарық
сүйгіш өсімдіктер
Оларға шөл дала мен таулы жерлерде өсетін өсімдіктердің барлығы — кактустар,

сондай-ақ жапырағында немесе сабақтарына ылғал сақтайтын басқа да өсімдіктер
(суккуленттер)
— сүттіген, стапелия, литопса, фаукария, толстянка, сансевиерия,зониум т. б..; әсем гүл
жаратын өсімдіктердің көпшілігі жатады.
Жарықтық шашырап түсуін қажет ететін өсімдіктер

Жарықтық шашырап түсуін қажет ететін өсімдіктерге

— парагус , бегония, глоксиния, сенполия, фуксия, эухарис, пенеромия, Американың
тропиктік орманында өсетін жатаған шөптер
— маранттар, хкалатея, стороманте, ктенанте және фиттония, бром ел ия тұқымдас
өсімдіктердің көпшілігі — эпифиттер (топырақта өспейтін өсімдіктер; басқа
өсімдіктердің бұтақтарының, діндерінде өсетін
— эхмея, фризия, бильбергия, арегелия, криптантус) және Бразилияның батпақты
ормандарында өсетін өсімдіктер — питкарния, пуйя жатады.
Көлеңкеге төзімді өсімдіктер
Көлеңкеге төзімді өсімдіктер — қырық құлақтар, тікенекті
өсімдіктер, монстер, филодендрон, сингониум, сциндапсус, спати
филлюм, руэллия, пидистра, шырмауық , традесканция, зебрина,
саркококка, фикус т. Б. көптеген қылқан жапырақты өсімдіктер.
Өсімдіктерді өсіруде үй температурасының маңызы ерекше.
Жылылықты сүйетін өсімдіктер
Жылылықты сүйетін өсімдіктерге тропиктік өсімдіктер жатады,
мысалы, бегония, пеперомия, ароид тұқымдас өсімдіктер
(антуриумдер, аглаонемдер, диффенбахия, сингониум), кордилин
дер, драцендер, бромелия мен геснерия тұқымдастар. Олардың
барлығы қыста 20°С температурада жақсы өседі. Субтропиктік
өсімдіктердің көпшілігі кактустар, суккуленттер, хлорофитум,
бересклет, фатсия, шырмауық, лавр, тікенекті мюленбекия үшін
қыста температура 6°С-тан 12°С аралығында болуы керек. Егер
температура режимі бұзылса өсімдіктер сарғайып , жапырағы
түсіп қалады.

Бөлме өсімдіктерінің түрлері
1. Шеффлера (Schéfflera немесе шатырлы ағаш) — шылым шегетін, я болмаса оттық
жиі қолданылатын бөлмеде өсіруге икемделген. Шеффлера мұндай ортаға арнайы
будандастырылған болатын. Никотин және шайыр түсетін зиянды бөлшектерді
жылдам ауыздықтайды.
2. Алтын түсті сциндапсус (Epipremnum aureum, екінші атауы-Потос) ауаны бензол
қалдықтарынан арылтады. Жапырағының жуан келуі ауаны ластайтын түрлі улы
заттардан тазалайды. Сциндапсус өте тез өсіп, жиі суаруды талап етпейді.
3. Драцена (Dracaena) формальдегидті залалсыздандырады. Бұл
өсімдік формальдегидтен шыққан буланған улы қоспаларды жояды.
Ол аз мөлшерде желім, лак, жиһаздарда кездесіп жатады.
4. Хлорофитум (Chlorophytum немесе Топай) жапырағы арқылы ауаға
тараған пайдаланылған газды жақсы ұстап, сүзіп алады. Сол себептен
бірінші немесе екінші қабатта тұратын тұрғындар үшін өте қажетті
өсімдік болып есептеледі.
5. Хамедорея (Chamaedorea elegans немесе бөлме пальмасы) баспахана ауасын
жақсы ылғалдандырады. Пластикалық заттардан бөлінетін химиялық улы
бөлшектерді зиянсыз етеді.
6. Шырмауық (Hedera helix) – ауа тазартқыш өсімдік. Шырмауықтан бөлінген зат
бөлменің ауа-райын оңтайландырады. Оттегі, озон т.б. газды жақсы өңдейді.
Бөлменің сән үлгісі үшін ыңғайлы.
7. Фикус Бенджамин (Ficus benjamina) — ауаны тазарту бойынша өсімдіктердің
ішінде алдыңғы орынды алады. Ол өзіне формальдегид, бензол және аммиак
секілді барлық улы нәрсені сіңіреді. Ауаға көтерілген шаң-тозаңды тез арада
басады.

Фикус сабақ арқылы жеңіл көбейе алады. Тамырландыру үшін
кішігірім тармақты алыңыз немесе бір жапырағы бар кіші сабақ бола
береді. Содан соң оны суы бар ыдысқа салыңыз. Тамыры шыққан соң,
ыдысқа отырғызуға болады.
Фикусты жарық жақсы түсетін жерге орналастыру қажет. Фикус өзін
жақсы сезіну үшін ең маңызды шарт — жарықтың молдығы.
Жапырақтары қою жасыл фикустар ала жапырақты фикустарға
қарағанда көлеңкені жақсы көріп, күн сәулесінің тіке түсуін қаламайды.
Фикустың ала жапырақты түрлерін ыстық жаз мезгілінде күннің астына
қоюға болады. Қысты күндері фикустерге қосымша жарық қажет. Суық
кездері фикустың жапырақтары түсе бастаса, оның басты себебі —
жарық жетіспеуі. Фикустың белсенді өсу кезінде жарыққа қарай оның
әр жағын кезектестіріп бұрып қою керек.
Фикус жоғары ауа ылғалдығын жақсы көреді. Бұл шарт фикус
үшін міндетті емес, сондықтан оған уақытылы су шашып
тұрсаңыз болды. Фикустың көпшілігі жапырағы үлкен
болғандықтан, шаң жинағыш болады. Соның себебінен, ол
дұрыс қоректене алмайды және әдемі көрінбейді. Сондықтан,
фикустың жапырақтарын ылғал дәкемен уақытылы сүртіп
тұрыңыз.
Фикус — жылуды сүйетін өсімдік. Ол үшін жайлы температура
жазда 25-30 °C құраса, қыста 16-20 °C тең. Минимум температура
— 10-15 °C. Фикусқа жел соқпағаны және топырағының
салқындап кетпегені жөн. Оны суық еденге қоймаңыз.
Дұрыс суару — фикусты күтудегі маңызды
шарттардың бірі. Жазда фикусты молырақ, ал
қыста орташа суару қажет. Фикустың топырағы
суару арасында құрғауы керек, бірақ оның
толықтай кеуіп кетпеуін қадағалаңыз.
Фикусты белсенді өсу кезінде, яғни наурыз айынан
қыркүйек айына дейін тыңайту керек. Оны екі
аптада бір рет тыңайтыңыз. Тыңайтқыштың
құрамында жасыл массаның өсуіне жағдай
жасайтын азот құрауышы бар түрін алыңыз.
Вирусқа қарсы 5 бөлме
өсімдігі
Тұмау мен басқа да вирустық аурулар мерзімінде өзімізді және жақындарымызды
жұқпадан қорғайтын қосымша әдістер іздейміз. Бөлме өсімдіктері интерьерді
безендіріп қана қоймай, ауаны көше шаңынан, зиянды бактериялардан және
вирустардан тазарта алады.
Қазтамақ (герань)
Бұрын қазтамақ көптеген үйдің терезесінің алдында тұратын. Бұл классикалық бөлме
өсімдігі өз иесін жылы мерзім бойы гүлдерімен қуантып қана қоймай, вирустар мен
бактериялардан қорғайды екен. Қызыл гүлдері бар қазтамақтың емдік қасиеті көбірек
деп саналады, бірақ ақ, күлгін және алқызыл гүлдері бар қазтамақ та бөлмедегі ауаны
тазарта алады. Бұл өсімдік бөлетін заттар стрептококк, стафилококк және тұмау
шақыратын басқа да вирустар мен бактерияларды жоя алады.
Қазтамақ жарықты жақсы көреді. Сондықтан оны жарық жақсы
түсетін жерге қойып, топырағы толық кеуіп үлгермеген кезде суарып
тұру керек. Қазтмақтың эфир майлары тыныштандыратын әсерге
ие. Ол ұйқысыздықпен және күйзеліспен күреседі. Сондықтан оны
жатын бөлмеге қоюға болады.
Сансевиерия
Бұл бөлме өсімдігі халық арасында «ененің тілі» деген атпен белгілі. Бұл өсімдік гүлдемесе
де, ерекше жапырақтарымен интерьерді безендіреді және үйдегі дұрыс микроклиматты
қалыпта ұстап тұрады. Ол үйдің ішіндегі ауаны тазартады және ылғалдандырады.
Сансевиерия вирусқа қарсы қасиетке ие.
Бұл бөлме өсімдігіне аса күтім қажет емес. Оны кейде суаруға ұмытып кетсеңіз де,
құрғаққа шыдайды. Бірақ оны күннің көзі тіке түсетін жерге қою ұсынылмайды. Сондай-
ақ ол компьютердің зиян сәулесін азайта алады деп саналады, сондықтан оны көбіне
жұмыс үстеліне қояды.
Лиана – шырмауықтың бір түрі, оның жүрек тәрізді жапырақтары өте үлкен болып келеді. Ол
өзінің ерекше жапырақтарымен баяғыда-ақ дизайнерлердің жүрегін жаулап алған. Күтімді аса
қажет етпейтін бұл өсімдік үйде 2 метр биіктікке дейін өсе алады, сондықтан кез келген
интерьерде өте әдемі көрінеді. Оның үлкен жапырақтары вирустар мен микробтарды әлсірететін
пайдалы заттар бөледі.
Бұл бөлме өсімдігі жартылай көлеңке жерді жақсы көреді. Бірақ оның жапырақтары
температурасы жоғары бөлмеде жылдам өседі. Ол көктем мен жазда көп суаруды қажет етеді.
Лимон ағашы
Цитрусты өсімдіктер өздерінің емдік қасиетімен танымал. Иммунитетті
нығайтуға тек оның жемістері емес, сондай-ақ пайдалы эфир майларын
бөлетін хош иісті жапырақтары да көмектеседі. Лимон ағашы бөлмедегі
ауаны толықтай зарарсыздандырады. Лимондар бөлетін заттар патогенді
микроағзалармен, бактериялармен және вирустармен тиімді күреседі.
Лимон ағашына дұрыс күтім жасалса, ол отбасы мүшелерін жыл бойы әдемі
ақ гүлдері мен ірі жемістерімен қуантады және вирустан қорғай алады.
Лимон салқындау және жарық жерді жақсы көреді, бірақ желді және күннің
тіке көзін жақтырмайды.

Лавр
Кез келген асүйден кепкен лавр жапырақтарын табуға болады. Лавр жасыл
күйінде де жақсы дәмдеуіш бола алады және ол емдік қасиеттерге ие. Бұл
өсімдік құрамындағы фитонцидтер, илік заттар мен микроэлементтердің
арқасында иммунитетке күшті нығайтушы әсер етеді. Лавр қабынуға қарсы
және антибактериялық қасиетке ие болғандықтан оны халықтық антибиотик
деп атайды. Лавр бұтағын вирустық аурулар мерзімінде көбіне балалар
бөлмесіне қояды.
Лавр өсімдігін көктемде және жазда көп суару керек және жиі су шашу қажет.
Ол қатты күннің көзін жақсы көрмейді.
Бөлме өсімдіктерінің
зиянкестері

Өсімдіктің реңсіздігі, нашар өсуі оның қолайсыз жағдайда екендігінің
белгісі, мұның негізгі себебі дұрыс күтіп-баптау болып табылады.
Жарықтық жеткіліксіздігі, өлшеусіз суару немесе мерзімді суармай
қуратып алу, желдің өті, температураның күрт өзгеруі, сондай-ақ
артық-кем қоректендіру — өсімдікті әлжуазданырып, зиянкестер мен
аурулардың өршуіне әкеп соқтырады. Дұрыс күтіп-баптаған үй
өсімдіктері ауруға шалдықпайды. Бірақ инфекңияның немесе
зиянкестердің жаңа кесінділермен немесе өсімдіктермен бірге келіп,
таралуы да мүмкін. Кейбір зиянкестердің пайда болғанын бірден
байқау қиынға түседі, сондықтан мұндай жәндіктер өсімдіктерге
орасан зиян келтіріп үлгереді. Үй өсімдіктеріне ең көп зиян келтіретін
жәндіктер — өсімдік биті, кенелер т. б.
Өсімдік биті
Тұрқы 2 мм болатын ашық көк немесе сары түсті жәндіктер. Олар өсімдіктің
жапырағына, сабағына, қауашағына, жас өркендерге жабысады. Қанатты және
қанатсыз болып келеді. Қанаттылары ұшып, қонып басқа өсімдіктерге ауру жұқтырады.
Өсімдік биті зияндаған жапырақтар жиырылып, бүріседі, сарғаяды, гүл түйнектерінің
дұрыс өсуіне зиян келеді. Өсімдік биті, әсіресе, көктем мен ерте жаз кезінде пальмадан
басқа барлық өсімдіктерге зиян келтіреді.
Күресу шаралары: фитонцидті қасиеті бар кейбір өсімдіктердің
тұнбасымен дәрілейді. Ол үшін жазда тагатестің, қызанақтың,
петунияның, дельфиниумның, пиретрумның жапырақтары мен
сабақтарын және тамырларын кептіріл алады. Пиретрумның тұнбасын:
10 г ұнтаққа 1 л су құйып дайындайды. Ерітіндіге сабын езіп (10 г
сабынға 1 л су) қосады. Өсімдік битін жоюға темекі тұнбасын да
қолданады: темекінің (махорканың) үгіндісіне су құйып (1:10) бір тәулік
қояды, одан кейін сүзгіден өткізеді. Пайдалану алдында тұнбаны сумен
араластырып (1:3), оған иісті сабын немесе кір сабынын (1 л-ге 10 г)
қосады, содан кейін ауруға шалдыққан өсімдікке бүркеді. Сондай-ақ
өсімдікті дәрілеу үшін пияздың, оның қабығының, сарымсақтың,
қызанақ жапырақтарының тұнбасын пайдалануға да болады.
Дәрілеуді арасына 8—10 күн салып 3 рет қайталау керек. Онша ірі емес
өсімдікке бит көп түссе, оны тұнбаға матырып алады.
Өсімдік кенесі
Тұрқы 0,3—0,4 мм бітімі сопақша ақшылсары түсті,
денесін әредік түк басқан жәндіктер. Олар жапырақтың
астыңғы жағына орналасады, бірақ өсімдікке өте көп
түскенде өсімдік сабағының тұла бойына қаптал
жабысып алады да, доп-домалақ, жартылай мөлдір
жұмыртқаларын салады. Кене түскен өсімдік
жапырақтары мрамор тәрізді түске еніп, үстін нәзік тор
қаптайды, содан сарғайып мезгіліне жетпей түсіп
қалады. Өсімдік нашар жетіліп , сәнін жоғалтады. Үй
жағдайында кенелер өсімдікті жыл бойы залалдайды.
Кененің пайда болуына температураның жер арылығы
мен ауаның құрғақтығы қолайлы жағдай туғызады.
Кенелер азалия, пальма, гортензия, аспидистра, райхан
гүлін, гелиотроп, фуксия, орхидея, кактустер т. б.
өсімдіктерді зияндайды.
Күресу шаралары: суға ерітілген пиретрумды арасына 7 күн салып, 5
рет (1 л суға 2—3 г) бүркеді. Өсімдікке су бүркін алып, оған
пиретрумның немесе күкіртті ұнтағын себуге, сондай-ақ пияздың
немесе сарымсақтық бір тәулік тұрған тұнбасын (ұсақталған бір ас
қасық пиязға немесе сарымсаққа 1 стакан су құнды) бүркуге де
болады. Ал бүркіп дәрілеуге келмейтін өсімдіктер үшін төмендегідей
тәсіл ұсынылады: туралған сарымсақты немесе скипидар құйылған
банканы өсімдік жанына қойып, полиэтилен қалтамен өсімдікті
бірнеше сағат бойы тұмшалаулы қалпында қалдырады.
Аққанат
Ұсақ ұшпа жәндіктер, тұрқы 1 — 1,5 мм,
денесі сарғыш, қанаты ақ. Личинкалары
сопақша келген, ашық көк түсті. Әдетте
жапырақтың төменгі жағын сағалайды.
Олар әсіресе жаз айларында райхан гүлін,
фуксияны, пеларгонияны, жасминді көп
залалдайды. Аққанат уға төзімді келеді.
Күресу шаралары: Иіс сабын ерітіндісін (1 л
суға 10—15 г) арасына 6—7 күн салып,
жапырақтың астыңғы жағына 3—5 рет
бүркеді.
Сымырлар
Тұрқы 5 мм-ге дейін жететін, денесі сопақтау біткен жәндіктер. Денесін сирек түк басқан.
Мақта тәрізді ақ түсті жұмыртқа салады. Жұмыртқасын жапырақтың астыңғы жағынан оңай
байқауға болады. Сымырлар жабысқақ сұйық — саңырауқұлақ тарайтын шіре бөліп
шығарады, олар өсімдіктерді залалдайды. Көпшілігінде жер бетіне өркен жалтыл жатаған
өсімдіктерді (сабақ-бұтақшаларын, жапырақтарын, шанақтарын), кейбіреулері тамыр
жүйелерін зақымдайды. Сонымен бірге пальмаларды, азалияны, акалифті, аспарагустерді,
лимондарды т. б. көптеген өсімдіктерді зияндаңды.

Күресу шаралары: жұмсақ дымқыл щеткамен
өсімдіктерді сымырлардан, олардан бөлініп
шығатын мақта тәрізді личинкалардай
тазартады. Одан кейін өсімдікті жуады. Сонымен
бірге жапырақтар мен сабақтарды 7 күнде 1 рет
сабынды сумен, апельсин немесе мандарин
қабықтарының бір-екі тәулік тұрған тұнбасымен
жуып тазалайды.
Шитовкалар және жалған қалқандылар
Тұрқы 1,5—4 мм, денесін қатты қабық жапқан жәндіктер. Түсі өзгермелі
(сарыдан қызыл қоңырға дейін) болып келеді. Жапырақтардың екі жақ бетіне
бірдей жабысады, соңдай-ақ өсімдіктердің бұтақтары мен сабақтарын да
сағалайды. Өсімдік жалған қалқандылармен залалданғанда жапырағы (өзегінің
бойына) мен сабағында дақ пайда болады. Залалданған өсімдіктер баяу өседі,
жапырағы сарғайып, түсіп қалады. Сымырлар жабысқақ сұйық шіре бөледі,
шіреден саңырауқұлақ өсіп шығады да, ол өсімдікті одан әрі әлсіретеді.
Пальманы, олеандраларды, аспарагустерді т. б. өсімдіктерді зақымдайды.
Күресу шаралары: өсімдіктерді зиянкестерден тазарту керек (жұмсақ
тіс щеткасымен) залалданған жеріне спирт немесе пияздан жасалған
ботқаны жарады. Сондай-ақ өсімдікті керосин мен сабын қосындысы
ерітіндісін пайдалануға болады. Ол үшін 25 г иіс сабынды немесе 40 г
кір сабынды 1 л суға езіп, оған 5 тамшы керосин қосып, жақсылан
шайқап араластырады. Онымен өсімдіктің залалданған жерін сүртеді
немесе бүріккішпен бүркеді. Дегенмен өсімдіктің жапырағында күйген
дақ қалатындықтан бүрку тиімсіз саналады.
Аяққұйрықтылар және подурлар
Тұрқы 1 — 2 мм, қанатсыз, ақ түсті насекомдар. Топырақта өсіп-өнеді. Шіріген
немесе жас өсімдік қалдықтарымен қоректенеді. Аяққұйрықтылар өсімдікке
суды жиі құйғаннан пайда болып, көбейеді. Олар гүл өсіргіштік түбіндегі су
ағатын тесікке жиналып, су құйғанда судың бетіне қалқып шығады. Күресу
шаралары: подурды болдырмау үшін суды өлшеусіз, көп құймау керек. Егер
олар көп болса, онда топыр ақтық үстіңгі қабатын (2—3 ем) алып тастайды.
Ақұнтақ — өсімдік клеткаларында паразиттік өмір
сүретін, саңырауқұл ақтан тарайтын ауру.
Өсімдіктердің жасыл бөліктерінде (жапырақтарда,
жас өркендерде, шанақтарда) біртіндеп қоңыр
түске енетін ақұнтақ пайда болады. Онымен
залалданған жапырақтар бүрісіп, тез солады,
өсімдік бойлай өспейді, өркендері мен шанақтары
жетілмейді. Инфекция көпке созылады да, ауа
ағыны, кесінділер мен топырақ арқылы ауру
өсімдіктерден сау өсімдіктерге тарайды. Ақұнтақ
ауруы райхан гүлдерін, гортензия, бегония,
примула, хризантемалар т. б. үй өсімдіктерін қатты
залалдайды.
Күресу шаралары: өсімдіктің зақымданған жерін кесіп алып тастау
керек. Ақұнтақ пайда болғаны белгілі болса бұлтсыз ашық күні 20°С
температурада таза су бүркіп, күкірт ұнтағын себеді. Ақұнтаққа қарсы
мыс пен сабын қоспасы ерітіндісін қолдануға болады. 1 л ерітінді
дайындау үшін 22 г мыс купоросын шағын ғана жылы суда еріту керек,
ал иіс немесе кір сабынды (1 л суға 10 г иіс немесе 40 г кір сабынын)
жеке езіп алады. Сабын толық еріп болған соң мыс купоросын сабын
ерітіндісіне қосып, жақсылап шайқап араластырады. Дайындалған
ерітіндіні сақтап қоюға болмайды.
Боз шірік
Жетілмеген саңырауқұлақтан тарайды. Өсімдіктің боз шірікке шалдыққан жері
қоңырқай тартады, жұмсай, ақырында шіриді. Аурудың тарауына ауаның
ылғалдығы көп әсер етеді. Сенполияны, примуланы, цикламенді, бегонияны
залалдайды. Өсімдік тамырлары, баданалар мен сабақ өзегінің шіруі әр түрлі
саңырауқұлақтар мен бактериялар арқылы болады. Гүлдері бүрісіп, өсімдік солады,
ақырында сарғайып қурайды. Өсімдік сабағының өзегі қара қоңыр тартып
босайды. Тамырлар мен бадана қоңырқайланып, шіриді. Соның салдарынан
сенполия, азалия, антуриума, кактустер, цикламен т. б. кей өсімдіктер өспей,
солады. Шіри бастаған өсімдіктерге мыс купоросы мен әктің ерітіндісін бүркеді
немесе жарады. У қолданғанда өте сақ болу керек. Өсімдікгі балаларға дәрілетуге
болмайды. Қыста өсімдікті дәрілегенде желдеткішті ашып қояды, ал жазда бұл
жұмысты дал ада жүргізу керек. Дәрілеп болғаннан кейін қолды сабындан, мұқият
жуу керек.
Пайдаланылған әдебиеттер мен веб
сайттар тізімі:

Дүниетану оқулығы, 1-2 сыныптыр, Алматыкітап баспасы-2010
Менің алғашқы энциклопедиям. Алматыкітап-2004.
Балалар энциклопедиясы, І том. Алматы-2008.
Сұрақ және жауап. Энциклопедия. Алматыкітап-2011.
Қазақстанның өсімдіктер әлемі. Энциклопедия.Алматыкітап-2008.
massaget.kz

Ұқсас жұмыстар

БӨЛМЕ ӨСІМДІКТЕРІНЕ ФИТОДИЗАЙН

ҚАЗІРГІ ТАҢДАҒЫ БӨЛМЕ ӨСІМДІКТЕРІНІҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫН ЗЕРТТЕУ ОРЫНДА

Бөлме өсімдіктерінің тазалығы

Балалар бақшасындағы табиғат бұрышы

Көкөністер, жеміс – жидектер және бөлме өсімдіктерін көбейтіп, өсіру

Бөлме өсімдіктері

Бөлме гүлдеріне арналған тыңайтқыштар

Жеміс жидектер өндірісі

БИЗНЕС ЖОСПАРДЫҢ МАЗМҰНЫ

Ауа - өмір өзегі

Пәндер