Түйе жануары, ерекшеліктері

Презентация қосу

Жобаның тақырыбы:
Шипасы мол Шұбат
Жоспары:
1 кіріспе.
2 негізгі бөлім
2.1 Түйе жануары, ерекшеліктері.
2.2 Түйенің түрлері.
3 Шұбат.
3.1 Шұбаттың пайдасы.
3.2 Шұбаттың медицина саласындағы рөлі.
3.3 Шұбатты қалай дайындайды?
4 Қорытынды.
5 Пайдаланған әдебиеттер:
Кіріспе
Мәселе: Түйе малының сүті-шұбатты тұрмыста
қолданылғанмен, оның көптеген пайдасын, өзіне тән
ерекшеліктерін біле бермейміз. Жобада осы мәселе жайлы
айтылады.
Мақсаты:Менің негізгі мақсатым түйе сүті шұбаттың
пайдасы, түрлері, ерекшеліктерін оқып білу.
Пәні: Жаратылыстану
Болжам: Егер шұбат туралы көп мәлеметтер жинасақ,
шұбаттың сырларын ашып, пайдасын білер едік.
Нәтижесі: Іздену нәтижесінде шұбаттың денсаулыққа
пайдалы , емдік қасиеті бар екенін білеміз. Қазіргі уақытта
ішіп жүрген кола, пепси, спрайт сусындарынан шұбаттың
пайдасы мол екенін дәлелдеймін.
“Жылқы –малдың патшасы,түйе-малдың
қасқасы” Халық даналығы

Тағы бір тілек тілейін,
Бергеніңді білейін.
Қотанға сыймас түйе бер,
Түйе берсең, үйе бер. Бұл түйе мен түйешілердің пірі – Ойсылқара
жайындағы өлең жолдары.
Төр түлік мал

Жылқы сиыр

Қой Түйе
Түйе – төрт түліктің төресі. Алыс сапарға шыдап, ауыр жүк артылсада, бел
омыртқасы қайыспайтын жануарды көшпелі халық айрықша қадірлеп-қастерлеген.
Түйе жануары шөлге шыдамдылығымен ерекше. Жолсыз шөл жерлерде жүретін «қара
жердің алып кемесі» атанған жануар. Айрықша күтімді қажетсінбейтіндіктен
«кедейдің малы» атанған жануар, табиғи жайылымда тез қоңданады, әрі оның сүті мен
шұбаты медицина тарапынан емдік сусын ретінде мойындалған. Жүні де жеңіл
өнеркәсіпте таптырмайтын шикізат. Осындай пайдасы бар мал санаулы
мемлекеттерде ғана бар.
Түйенің негізгі шыққан жері Солтүстік Америка деп саналады. Түйенің екі түрі бар.
Біреуі: қос өркешті, екіншісі: Нар-жалғыз өркешті түйе. Қос өркештің таза қандысын –
бактриан, нардың таза қандысын – дромадер деп атайды. Бактерианның биіктігі 178
см, тұрқы 158 см, жүні қара қоңыр. Дромадердің биіктігі 210 см, тұрқы 155 см, жүнінің
түсі қызыл сұр келеді.

Бактриан – қос өркешті Дромадер – жалғыз өркешті
Түйенің күйіне қарай атаулары:
Жардай түйе – түйенің керемет семіргені.
Құр түйе – қом салынбай, тек қана жайылымда жүріп, әбден
семірген түйе,
Жараған түйе – түйенің жол үстінде үнемі мініліп, жайыла алмай
қалғаны.
Азған түйе – қатты жүдеген түйе.
Қара қиыс түйе – жаңадан жүн шығып, үлгермей құр терісімен
жүрген түйе.
Шұбат.

Суды сирек ішкендіктен түйенің сүті қою, майлы, қуатты
болады. Шайға қатып ішуге, немесе сиыр, қой сүтіне
араластырып құрт-ірімшік жасауға болады. Түйенің
сүтінің ашытылған түрін Шұбат деп атайды. Бұл әрі
сусын, әрі тағам, оның емдік қасиеті де бар. Оны бір
қорландырып алса, одан әрі ашытқысыз аши береді.
Қымыз секілді мезгіл-мезгіл пісіріп отырудың қажеті
жоқ.
Шұбат әдетте түйенің мойнағынан тігілген торсыққа ашытылады. Ішінде
қоры бар торсыққа құйып, бірер түн асырса болғаны, шұбат дайын
болады.
Ашу сәтінен дайын болғанға дейінгі мерзімге байланысты, шұбат
үш түрге бөлінеді:
Бәсең – бір тәуліктік,
Орташа – екі тәуліктік,
Күшті – үш тәулітік.
Шұбаттың пайдасы.
Қазіргі таңда шұбаттың адамға әкелетін пайдасын
ғалымдар толығымен дәлелдеп отыр.
“Шұбаттың құрамына тоқталатын болсақ, құрамында өте
көп мөлшерде С витамині, А витамині , калци, фосфор, мыс,
хром сияқты микро элементтер болады. Шұбаттың қымызға
қарағанда айырмашылығы, құрамы нәзігірек болады және
сіңімділігі де соған байланысты жоғарырақ болады. Тағы бір
артықшылығы, өте сирек кездесетін, ағзаға қажетті амин
қышқылдары көп мөлшерде кездеседі. Ол ақуыз қатарына
жатады және организмдегі барлық алмасу процесіне
қатысады. Қандайда бір амин қышқылы жетіспейтін болса,

білінбейтін ауытқулардың орнын толықтырып тұрады”, -
дейді медицина ғылымының кандидаты –
Майгүл Сейдоллақызы
Шұбаттың медицина саласындағы рөлі

Құрғақ шұбат.
Ғалымдар өнімнің ылғалын сорып алу әдісі арқылы шұбат
сусынын құрғақ түрінде ұзақ мерзімге сақтауға
болатындығын айтады.
Ғалымдар қатерлі ісік ауруына қарсы күресетін тағы бір
мүмкіндік пайда болатынын айтады. Мамандар шұбаттың
табиғи адам иммунитетін күшейткіш қасиетінің барын
дәлелдеген.
Германияда бұл сусын аса сұранысқа ие, неміс
зерттеушілері бұл сусын дәріханадан орын алуға ие деп
шұбаттың қасиетін бағалап отыр.
Шұбатты қалай дайындайды?
Шұбатты дайындау қымыз дайындау
технологиясына ұқсас.
Шұбат дайындау үшін суытылған түйе
сүтін сүзіп, 30 – 35 градусқа дейін
салқындатып, емен кеспекке құйып
өндірістік ашытқы салып піспекпен 20 – 30
мин араластырып, 3-4 сағат ашытады. Бұл кезде құрамындағы күрделі заттар жай
заттарға айналып, қышқылдылығы көтеріліп, ішіндегі казеин іріп тұнбаға түсіеді.
Тұнбадағы казеинді майдалау үшін шұбатты араластырып, жақсылап пісіп отырады.
Ашыту процесі 20 – 25 температурада 10 – 12 сағатқа созылады.
Бір тәулік бойы ашыған шұбат – әлсіз, екі тәулік бойы ашыған шұбат – орташа, үш
тәулік бойы ашыған шұбат – күшті деп аталады. Ашытқы әсерінен түйе сүтіндегі сүт
қанты ыдырайды сүт қышқылының, спирттің, көмір қышқылының жаңа қосылыстары
түзеледі, витаминдер молаяды.

Қазіргі біздің ішіп жүрген кола,
пепси, спрайт т.б. сусындарға
қарағанда, шұбаттың емдік қасиеті өте
мол. Сондықтанда осы сусынға көп
мән берулеріңізді сұраймын.
Қорытынды

Түйе төрт түліктің төресі. “кедейдің малы”атанған
жануар қазақ үшін қасиетті мал. Сүті – сусын әрі ем
екеніне көзім жетті.

Назарларыңызға рахмет

Ұқсас жұмыстар

Іңгендерді сауудың гигиенасы

Қой шаруашылығы мал шаруашылығының басты саласы

Төрт түлік

Жабы жылқы қолтұқымын сипатта

Күйіс қайыратын жануарлар

Түйенің өркеші

Жорғалаушылар - құрлықта тіршілік ететін алғашқы омыртқалы жануарлар

Айыр өркешті түйе

Жануарлар селекциясында қолданылатын будандастыру әдістері

Қазақ агротехникалық университеті

Пәндер