Пиктографиялық жазу

Презентация қосу

Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті
Қазақ филологиясы кафедрасы

Жазудың шығуы
және оның даму
кезеңдері
Дайындаған: Сағынғалиева Р.С. Филология
мамандығының 2-курс магистранты
Жоспары:

1. Жазудың пайда болуы
2. Ең алғашқы жазу түрлері
3. Жазудың дамуы
Тіл өзінің қатынас құралы болу қызметін
ауызша түрде де, жазбаша түрде де атқара
алады. Дыбыстық тіл жазу арқылы
таңбаланады. Соның нәтижесінде оның
қатынас құралы ретінде қолдану шеңбері
кеңейеді.
Жазу – адамдардың кеңістік пен уақытқа
тәуелді болмай, өмірдің барлық салаларында
кең түрде қарым-қатынас жасауына мүмкіндік
беретін құрал.
Қазірде біз жазба тілді ауызша тілдегі сөздердің
жазбаша түрде әріптердің тіркесімен белгіленуі
деп түсінеміз. Бірақ алғашында бұлай болмаған.
Жазудың тарихына көз жіберсек, әріппен
таңбалаудың кейіннен пайда болғанын көреміз.
Жазу өте ерте заманда жасалып, мыңдаған
жылдар бойы өзгеріп, дамып келді. Жазудың
мыңдаған жыл бойына дамып жетілуімен бірге,
оның принциптері де өзгеріп отырды.
идеографиялық

пиктографи
Буын жазуы
ялық
АЛҒАШ
ПАЙДА
БОЛҒАН
ЖАЗУДЫҢ
ТҮРЛЕРІ
Пиктографиялық жазу.
Бұл жазудың ең алғашқы түрі.
Пиктографиялық жазу – суретке негізделген жазу.
Сондықтан оны кейде сурет жазуы деп те
атайды. Пиктографиялық жазудың таңбалары
пиктограммалар деп аталады.
Пиктографиялық жазу өте жабайы жазу
болды, оның кең мазмұнды ойды түгелімен
жазып жеткізуге мүмкіндігі болмады.
Әрбір сурет өздігінен бүтінднй хабарды білдіре алады .
Ол хабар графикалық жағынан жеке сөздерге
бөлшектенбейді. Осыған орай пиктограмма тілдік
нормаларды емес , оның мазмұнын бейнелейді. Осылай
болғандықтан пиктограммалардың мағынасын әр түрлі
тілдерде сөйлейтін адамдар түсіне алатын болған .
Пиктографиялық жазуға таңба ретінде адамның,
қайықтың, малдың, тоғайдың… т.б. суреттері
қолданған . Мысалы, “мен аң аулауға кеттім” дегенді
білдіру үшін адамның суретіне қоса тоғайдың және
аңның суреті салынған.
Идеографиялың таңба
(идеограмма) не жеке сөзді немесе
оның атауыш бөлшегін (мысалы, қытай
тілінде бір буынды сөздерден құралған
күрделі түбір морфемаларды немесе
жапон және корей тілдеріндегі
грамматикалық жақтан өзгеретін
сөздердің негіздерін ) белгілейді.
Идеографиялық жазудың үлгілерін өтө ертедегі
қытай жазуы мен шумер жазуынан көруге
болады. Қытай жазуының идеографиялық жүйесі
осыдан төрт мың жыл бұрын жасалған
болатын.Қытайдың жазу жүйесі әрбір
таңбаның дыбыстық тілдегі белгілі бір сөзге
сәйкес келіп , соған телінуіне негізделген. Қытай
жазууындағы таңбалар біртіндеп өзгеріп,
жетіліп, белгілейтін заттар мен
құбылыстардың шартты таңбаларына
айқындалған.
Жазудың даму барысында буын жазуы
пайда болады. Жазудың буын жүйесінде
таңба буынды белгілейді. Жазудың буын
жүйесі шығу тегі мен таңбалардың
фонетикалық мағынасы жағынан
бірнеше түрге бөлінеді. Таңбалардың
фонетикалық мағынасы жағынан буын
жазуын негізгі үш топқа бөліп қарауға
болады.
Таңбалардың фонетикалық мағынасы жағынан буын
жазуын негізгі үш топқа бөліп қарауға болады.

ассиро-
вавилон , элам,
урарт, сына
жазулары

крит-микен
буын жазуы , кхарошти,
кипр, эфиопия брахми, және т.б
және жапон
Әріп жазуы буын жүйелі жазудан
кейін пайда болды. Таза күйінде
консонантты-дыбыстық жазу ІІ мың
жылдықтың екінші жартысында
пайда болса , вокалданған-дыбыстық
жазу біздің дәуіріміздің І мың
жылдығының басында пайда болды.
Әріп жазуының пайда болуының дүние жүзілік
мәдениеттің дамуы үшін үлкен маңызы болды.Жазу
жүйелерінің ішінде әріп жазуы – ең қолайлы жазу.
Әр түрлі тілдерде буын саны мен сөздің санынан
дыбыстың саны әлдеқайда аз. Осыған орай
дыбыстарды таңбалау үшін , әдетте, 20-дан 40-қа
дейінгі таңба санының өзі жеткілікті болады. Әріп
жазуындағы таңбалардың мұндай шағын мөлшері
жазуды меңгеруді, сауаттылыққа үйретуді
жеңілдетеді. Әріп жазуы – сөздерді ғана емес,
сонымен бірге, олардың дыбыстық жағы мен
грамматикалық формаларын да дәлме-дәл белгілеу
үшін өте-мөте қолайлы жазу.
Пайдаланылған әдебиет

1. Аханов К. Тіл білімінің негіздері. - Алматы, 2011
2. Маманов, Ы. Қазақ тіл білімінің мәселелері. -Алматы: Арыс, 2007.
3. Невченко В.Н. Введение в языкознание. -Москва: Дрофа., 2008.
4. Исаев .С. Қазақ тіл білімінің мәселелері// Вопросы казахского
языкознания .-Алматы, 2011
5. Попова З.Д.Общее языкознание. -Москва: Восток-Запад, 2007
6. Аханов К. Грамматика теориясының негіздері. -Алматы: Өлке, 2010.
7. Қалиев Ғ. Жалпы тіл білімі.- Алматы, 2001
8. Қордабаев Т.Р. Жалпы тіл білімі. -Алматы., 2004
Назарларыңызға
рахмет

Ұқсас жұмыстар

Пиктография

ЖАЗУДЫҢ ШЫҒУЫ МЕН ДАМУЫ

Жазу туралы

Жазуға қойылатын талаптар

Мәдениет семиотикасының сипаты

Ацтектер тайпасы

Оқыту әдістері ( СӨЖ )

Оқу әдістері және құралжабдықтары

Сынып Оқушылар Жоғары деңгей Орта деңгей Төмен деңгей саны

Әдемі, көркем жазу - өнер

Пәндер