Құндылық түрлері

Презентация қосу

Құндылықтар
философиясы
Орындаған: 2-топ
Димуханова Альмира
Ерболатқызы Гаухар
Мұхит Карина
Ізтілеу Асемай
Құндылық – бұл қандай да бір нәрсенің мәнділігі, маңыздылығы, қалаулылығы,
пайдалылығы және қымбаттығы. Ол қашанда әлдекімнің (немесе әлдененің)
бағалылығын, яғни объективті болмысты және сонымен бір мезетте оның әлдекім
(немесе әлдене) үшін құндылығын, яғни субъективті бағалауды білдіреді.
«Құндылық» философиялық белгілі бір болмыс құбылыстарының адами, әлеуметтік
және мәдени мағынасын көрсету үшін кең түрде қолданылатын термин
Философияда құндылықтар туралы ілім аксиология деп аталады
және өзінің бастауын жүзеге асқан құндылық – пайдалылықты
игілік деп қарастырған ежелгі гректерден алады. Философия
ғылымының дербес саласы ретінде аксиология болмыс ұғымы
реальдық және адам қалаулары мен ұмтылыстарының объектісі
ретіндегі құндықтар болып екі элементке бөлінгенде пайда болады
Антикалық жіне орта ғасырлық философияда құндылықтар (этико –
эстетикалық жәнне діни) сипаттамалары реальдықтын, ақиқат
болмыстың өз ұғымына кірістірілген еді.
Құндылықтар туралы алғашқы түсінік Сократтан бастау
алды.Сократ үшін құндылық – “адамның өмірді бағалауы” екен.Ал
Аристотель “жақсылық”, “игілік” ұғымдарын жағымды мінез
құлықты,рухани құндылықты бейнелеуде қолданды.
адами
(сұлулығы
мен ізгі
қасиеттері)
құндылықт
ар.

материалд
ы (заттар,
әшекей көркем
бұйымдар, а Дүние (әдебиет
лтын мен құндылық пен өнер
туындылар
асыл тастар,
ақша, тарға толы ы)
меншік және
т.б.),

табиғи (күннің
атуымен батуы,
теңіздер мен
таулар, гүлдер
және т.б.),
Батыстық философияның тарихында бірқатар аксиологиялық теориялар белгілі:
трансцендентализм (Виндельбандт, Риккерт),
персоналды онтологизм (Шелер, Гартман),
мәдени-тарихи релятивизм (Ницше, Дильтей),
социологизм (Вебер, Парсонс, Толкотт).
натуралистік психологизм (Мейнонг, Перри, Дьюи)

Жалпы құндылық термині еуропалық рационалдық философия мен христиандық
моральдың іргелі ұғымдарын теріске шығарған XIX ғасырдағы неміс ойшылы
Фридрих Ницшенің «балғамен шеге қаққандай» етіп жазған атақты «Билікке деген
ерік» атты трактатында «құндылықтарды қайта бағалау» қажеттігін афористік
тұрғыда негіздегенінен кейін кең қолданысқа түсті. Сөйтіп батыс еуропалық
философияның негізгі тақырыбының біріне айналып, танымның барлық
салаларында пайдаланыла бастады.
Философиялық лексикада «құндылық»
түсінігі 60-жылдары енгізілген.
XIX ғасыр неміс философы Рудольф Герман
Лотце («Практикалық философияның
негіздері» атты өз еңбегінде) оны субьектінің
«маңыздылығы» ретінде қарастырды.

Бірақ оған дейін Иммануил Кант өз еңбегінде:
«Құндылық – ерік-жігерге бағытталған талап,
адамның алдында тұрған мақсаты және
тұлғаға әр түрлі факторлардың
маңыздылығы», - деп қарастырған
Құндылық түрлері
Құндылықтардың көптеген жүйесі мен жіктеу түрлері бар. Олардың жоғарыда
аталған діни, философиялық, моральдық, эстетикалық және экономикалық
түрлерінен өзге, құқықтық, әлеуметтік, мәдени, саяси, қаржылық, экологиялық
және тағы басқа түрлері аталады. Құндылықтарды материалдық және рухани,
жеке және ұжымдық, адамзаттық және ұлттық, дәстүрлі және қазіргі заманғы
және басқаша да жіктей беруге болады.
Қазіргі қоғамда қалыптасқан құндылықтардың қатарына мыналарды
жатқызуға болады: денсаулық, отбасы мен туыс жақындар, үй мен
материалдық игілік, жұмыспен қамтылу және қанағаттану, қоғамдағы
әлеуметтік мәртебе мен жағдай, дін мен рухани құндылықтар, білім алу,
шығармашылық, демалыс, еркіндік (таңдау мен сөз еркіндігі т.б.),
тұрақтылық және басқалары. Қазіргі заман мен қоғамда адамды ең жоғары
құндылық ретінде тану, соған сәйкес адам құқықтары мен бостандықтарын
қорғау, балаларды қорғау, білім мен тəрбиедегі демократиялық принциптерді
берік ұстану алдыңғы орынға шығып отыр. Сонымен қатар әр алуан ұлттар,
діндер мен мәдениеттер өкілдерінің бейбіт қатар өмір сүруі үшін өзара
түсіністік, сұхбат пен толеранттылық халықаралық ұйымдар тарапынан
насихатталуда. Әрине, мұнан басқа да құндылықтар бар. Құндылықтарға
қатысты әр адамның әр алуан басымдылықтары болады
Қорыта айтқанда, құндылықтың басты белгісі -оның бойында адамға игі ықпал
ететін қасиеттердің болуымен сипатталады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
• 1. Леонтьев Д.А. Ценностные представления в индивидуальном и
групповом сознании: виды, детерминанты и изменения во времени
[Электронный ресурс]. Режим доступа: http // www.follow.ru/article/344
• 2. Диоген Лаэртский. О жизни, учениях и изречениях знаменитых
философов. М., 1979.- 300-301c.
• 3. Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. [Электронный
ресурс]. Режим доступа: http://lib.ru/PSIHO/LEONTIEV/dsl.txt.
• 4. Виндельбанд В. Прелюдии. СПб., 1964.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Функционалдық құндылық талдау

Функционалды құндылықты талдау

Адам өмірінднгі құндылықтар

Мәдениеттің атқаратын қызметтері

Ұйымдағы мәдениет факторы, кросс - мәдени психологияның басқарудағы рөлі

Ойын технологиялары

МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ ҚҰНДЫЛЫҚ БАҒЫТЫН

Қазақстан азаматтарының мәртебесі

Этиканың құрылымдары

Адамгершілік құндылықтар

Пәндер