Сүйекті балықтардың жіктелуі

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

СӨЖ
Тақырыбы: Сүйекті балықтардың жіктелуі. Экологиясы.

Орындаған: Білісбек Д.
Қабылдаған: Батаева Д. 1
Сүйектібалықтардың
Сүйекті балықтардың
жіктелуі.Экологиясы.
жіктелуі. Экологиясы.
Ауыз тесігі басының алдыңғы шетінде
орналасқан. Желбезектерінің сыртын сүйекті
желбезек қақпағы жауып тұрады. Үлкен бір
жұп желбезек саңылауы желбезек қақпағының
артқы шетінен ашылады. Құйрық
жүзбеқанатының қалақтары тең
(гомоцеркальды). Аналь, жыныс және зәр
шығатын тесіктері сыртқа жеке-жеке
ашылады. Денесі ірі әрі жалпақ
қабыршақтармен (циклоидты, ктеноидты)
қапталған.

Сүйекті балықтар – омыртқалы
жануарлардың түрі құрамы өте көп (20
мыннан астам түрі бар) класы. Олар
барлық су айдындарында тіршілік етуге
бейімделген. Сүйекті балықтардың
қанқасында сүйекті элементтер басым.
Сүйекті балықтардың көпшілік
түрлерінде дене салмағын реттейтін
арнайы мүше – торсылдақ пайда болған.
Сүйектібалықтар
Сүйекті балықтар

Сәулеқанатты Қалаққанатты
балықтар балықтар

Отряд үсті – Отряд үсті –
ганоидты нағыз сүйекті Отряд үсті - Отряд үсті -
балықтар балықтар қостыныстылар саусаққанаттылар

Бекіретект Көпжүзбеқ Амиетекте Сауытты
естер анаттылар стер лар
Сәулеқанатты
балықтар

Қазіргі кезде кеңінен таралған балықтар осы класс
тармағына жатады. Жұп жүзбеқанаттарының
негізінде бұлшықетті қалақтары болмайды.
Миының күмбезінде жүйке жасушалар шоғыры жоқ.
Бұл класс тармағы 2 отряд үстіне бөлінеді.
Қазіргі кезде тіршілік ететін балықтардың 90%-дай
астамы осы топқа жатады. Дүние жүзінің түрлі су
айдындарында кеңінен таралған және олардың
кәсіптік мәні зор. Сүйекті қабыршақтары денесіне
жапсарласа орналасқан. Құйрық жүзбеқанатының
екі қалағы тең, торсылдақ бар, қаңқасы негізінен
сүйектен тұрады. Сәулеқанатты балықтардың
кәсіптік мәні бар басты отрядтарына ғана
тоқталамыз.

Отряд
Отрядүсті
үсті- -
Ганоидты
Ганоидты
балықтар
балықтар
Ганоидты балықтар (Ganoіdeі Ganoіdomorpha) –
Ганоидты балықтар
сәулеқанатты (Ganoіdeі
балықтардың Ganoіdomorpha)
инфракласы. Қазба –
сәулеқанатты
қалдықтары балықтардың
девонның инфракласы.
орта кезінен белгілі. Қазба
Дене
қалдықтары
мөлш. 3 – 5 см-ден 9 см-ге дейін жетеді. Дене
девонның орта кезінен белгілі.
мөлш. 3 – 5ганоидты
Қабыршақтары см-ден 9 см-ге дейін
немесе ромбжетеді.
тәрізді.
Бұларда құйрық жүзбеқанаты болмайды,тәрізді.
Қабыршақтары ганоидты немесе ромб оның
Бұларда
орнына арқа жүзбеқанаты мен аналь оның
құйрық жүзбеқанаты болмайды,
орнына
жүзбеқанаты арқа жүзбеқанаты
құйрыққа қарай жылжимен аналь
өседі. Г. б.
жүзбеқанаты
2 отряд үстіне бөлінеді: шеміршекті өседі.
құйрыққа қарай жылжи Г. б. Г. б.
2 отряд үстіне бөлінеді:
(Сhondrosteіmorpha) шеміршекті
бір жойылып кеткенГ.жәнеб.
(Сhondrosteіmorpha)
екі қазіргі кезде тіршілікбір жойылып кеткен
ететін отряды және
бар.
екі қазіргі
Сүйекті Г. б.кезде тіршілік ететін
(Нolosteіmorpha) бес отряды
жойылып бар.
Сүйектіжәне
кеткен Г. б.екі
(Нolosteіmorpha) бес жойылып
осы кезде тіршілік ететін
кеткен
отряды, 10 туысы, 43 түрі белгілі.ететін
және екі осы кезде тіршілік
отряды, 10 туысы, 43 түрі белгілі. 6
Ганоидты балықтар
Ганоидты балықтар
отрядтары
отрядтары
Көп белгілері шеміршекті балықтарға ұқсас. Бекірелер – өрістегіш келеді.
Көп белгілері
Кәсіптік шеміршекті
мәні балықтарға
зор, қара уылдырық ұқсас. Бекірелер
алынады, – өрістегіш
еті бағалы әрі дәмді.келеді.
Каспий Азов,
Бекіретектестер Кәсіптік мәні зор, қара
Қара теңіздерде уылдырық
таралған. алынады,
Бекірелердің еті бағалы
17 түрі әрі дәмді. Каспий
бар.Бекірелердің денесіндеАзов,
ұзына
Бекіретектестер Қара теңіздерде таралған. Бекірелердің 17 түрі бар.Бекірелердің денесінде ұзына
бойы орналасқан 5 (кейде үш) сүйекті ірі шытыралары болады.
бойы орналасқан 5 (кейде үш) сүйекті ірі шытыралары болады.

Африканың тропикалық аймақтарында таралған. 10-нан астам түрі бар. Арқа
Көпжүзбеқанат Африканың тропикалық
жүзбеқанаттары аймақтарында
көптеген таралған. 10-нан
ұсақ жүзбеқанатшалардан астамСушашқыш
тұрады. түрі бар. Арқа
тесігі,
Көпжүзбеқанат жүзбеқанаттары көптеген ұсақ жүзбеқанатшалардан тұрады. Сушашқыш тесігі,
торсылдағы бар. Көкірек жүзбеқанаттарынын негізінде бұлшықетті қалақтары
тылар
тылар торсылдағы бар. Көкірек жүзбеқанаттарынын негізінде бұлшықетті қалақтары
жақсы дамыған.
жақсы дамыған.

Амиетектестер отрядының бір ғана түрі (балшық балығы) бар. Ол Миссисипи
Амиетектестер Амиетектестер отрядының бір ғана түрі (балшық балығы) бар. Ол Миссисипи
өзенінде таралған.
Амиетектестер өзенінде таралған.

Сауыттылар отрядының 7 түрі Солтүстік және Орталық Американын тұщы
Сауыттылар Сауыттылар
суларында отрядының
таралған. 7 түрі Солтүстік және Орталық Американын тұщы 7
Сауыттылар суларында таралған.
Отряд үсті - Нағыз сүйекті балықтар
Бұл отряд үстінің 36-дан астам отряды бар:
майшабақтектестер, албырттектестер,
шортантектестер, угортектестер, тұкыттектестер,
кефалтектестер, саргантектестер, трескатектестер,
тікентектестер, ала-бұғатектестер,
камбалатектестер т.б,

Қалаққанатты
балықтар

Бұған қостынысты және саусаққанатты балықтар жатады.
Қостынысты Салықтар. Олар желбезегімен әрі өкпемен
тыныс алады. Құрғақшылық мезгілде суы тартылып
қалатын өзендерде тіршілік етеді. Қостынысты
балықтардың торсылдағы өкпеге айналған. Дене пішіні
ұршық тәрізді, тұрқы 30 сантиметрден 2 метрге дейін
жетелі. Жұп жүзбеқанаттары нашар дамыған. Олар
Амазонка өзенінде, Африканың, Австралияның өзендерінде
кездеседі.

Қалаққанатты
балықтар
Отряд үсті - Отряд үсті -
қостыныстылар саусаққанаттылар

Қостыныстылар: өзендерде тіршілік
ететін балықтар. Хорда – ішкі Бұл балықтар ерте кездерде кеңінен
қаңқаның қызметін атқарады. Жұп таралған. Кейіннен көптеген түрлері
жүзбеқанаттарынын негізінде тіректік жойылып кетті. Қазіргі кезде онын бір
терілі қалақтары болады. Оның бір ғана түрі – латимерия сақталған. Оның
ғана отряды – мүйізтістілер деп жұп жүзбеқанаттарының негізінде
аталады. Оған бірөкпелі және бұлшықетті қалақтары жақсы
қосөкпелі балықтар жатады. дамыған. Бұл балықтар екі
Бірөкпелілер – Австралия-нын бағытта дамыған. Оның бір тармағы
солтүстік-шығысындағы өзендерде мұхиттарда екінші рет тіршілік етуге
таралған. Қосөкпелілер-Африканың бейімделген. Ал, екінші тармағы
тропикалық өзендері мен Оңтүстік құрлықта тіршілік етуге бейімделіп,
Американың Аманзонка қосмекенділердің шығуына жол ашты. 10
бассейндерінде кездеседі.
Латимерия (лат. Latimeria chalumnae) – сүйекті балықтардың қалаққанаттылар класы
тармағына жататын саусаққанатты балық. Латимерия Целаканттәрізділер отрядының
қазіргі кезде сақталған бір ғана түрі. Мұндай балықтар бұдан 70 — 80 млн. жыл бұрын
жойылып кеткен деп есептелінген. Мадагаскар аралы төңірегі мен Үнді мұхитында
(Комор аралдары) тереңдігі 300 — 400 м. су түбінде тіршілік етеді. Денесі ірі космоидты
типті қабыршақпен қапталған. Денесінің ұзындығы 180 см, салм. 95 кг-дай. Ми көлемі
кішірек, ішкі танау тесігі болмайды. Арқа жүзбеқанаты екеу, құйрық қанаты қосымша
қалағы бар дифицеркальды типті (үш қалақты). Көкірек және құрсақ жұп жүзбе
қанаттары саусаққа ұқсас, соған байланысты саусаққанатты балық деп те атайды.
Қаңқасында шеміршек басым. Тірек қаңқасы хордадан және омыртқаның невралды
доғаларынан тұрады. Миы кішкентай. Хоаналар жоқ, торсылдағы біршама редукцияға
ұшыраған. Жүрегі қарапайым құрылысты, артериальдық конус бар. Ішегінде
спиральды клапан сақталған. Клоакаға жалғасады. Акула секілді тепе-теңдік сақтау
үшін мочевин түзейді. Латимерияға тірі жұмыртқа туу тән. Ірі жұмыртқалары (қимасы
10 см) жұмыртқа жолында дамиды. Латимерия алғаш рет 1938 ж. Оңтүстік Африка
жағалауында ауға түсті. Оны ағылшын ихтиологы Дж.Смит жергілікті жердегі мұражай
меңгерушісі әрі осы балықты өзіне анықтауға ұсынған Латимер есімімен атады.
Латимерияның табылуы — 20 ғасырдың зоология ғылымының үлкен жаңалығы деп
бағаланды. 1952 ж. Латимерия балығының 2-данасы да Комар аралдарының маңынан,
ал 1977 жылға дейін 87 данасы ғана ұсталынды. Латимерия жануарлар дүниесінің
эволюциялық дамуында ең алғашқы құрлыққа шыққан қосмекенділер —
стегоцефальдардың арғы тегі деп саналады. Латимерия реликт түр ретінде
Халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабына” енгізілген. 11
Балықта
рдың
экология
сы

Балықтардың тіршілігі үшін суда еріген оттектің болуының маңызы зор.
Балықтар оттекті пайдалану ерекшеліктеріне сәйкес 4 топқа бөлінеді: а)
оттекті өте көп пайдаланатын балықтар;ә) оттекті көп пайдаланатын
балықтар; б) оттекті шамалы мөлшерде пайдланатын балықтар; в) оттекті аз
мөлшерде пайдаланатын балықтар.
Су –тіршілік ортасы болғандықтан тіршілік ету үшін қолайлы жағдайлар
жасайтын өзіндік көптеген ерекшеліктері де болады. Ондай ерекшеліктеріне:
1) Судың қозғалыста болуы.
2) Су температурасының өзгергіштігі.
3) Газдарды еріту қасиеттері.
4) Мұз қабатының пайда болуы.
1) Су орталығының қозғалыста
болуы. Судың үздіксіз қозғалуы,
өзен мен теңіздің ұдайы ағуынан
және тайыз, тұйық су 2) Температураның өзгергіштігі – жер 3) Суда мұз қабатының пайда болуы.
қоймаларының өзінде де өзіндік бетіне қарағанда судың Сулардың бетінде мұздың пайда
ағыстардың болуынан. Соныме температурасының өзгеруі азырақ болуы балықтардың тіршілігі үшін
қатар, жылудың әсерінен су болады. Судағы температураның үлкен маңызы бар. Мұз қабаты
қабаттары төменнен жоғары, жағдайы өзгеше болады. Сондықтан балықтардың тіршілігіне қажеті жоқ,
жоғарыдан төмен қарай қозғалып балықтар бұл ортадан жер бетіндегі төменгі температураны жібермейді.
тұрады. Су орталығының осындай температураға қарағанда әлде қайда Соның салдарынан су түбіне дейін
ерекшелігі балықтардың төмен температурада тіршілік етеді. қатпайды. Бұл балықтардың қыс
тіршілігіне әр түрлі жолмен әсер Сонымен қатар температура + 50° кезінде температурасы өте төмен
етеді. Судың қозғалысы шамасындай ыстық бұлақтарда да болатын облыстарға таралуына
механикалық фактор ретінде тіршілік ететін балықтардың түрлері мүмкіндік береді.
балықтардың пішініне, бар.
қанаттарының дамуына, дене
жабындарының сипатына әсерін
тигізеді.

4) Судың қозғалғыштығы балықтардың,
бір жерден екінші жерге ауысуына, еріксіз
араласуына себепші болады. Сол сияқты
судың қозғалысы қоректік заттардың –
планктондардың еріксіз қозғалуына, оған
байланысты балықтардың да қозғалып,
еріксіз араласуына себепші болды.
Балықтардың негізгі экологиялық
топтары

2) Пелагикалық балықтар. Судың 3) Литоральдық – су түбі балықтары.
1) Теңіз балықтары. Өзінің терең қабатында тіршілік етеді. Су түбіне жақын қабатта немесе су
барлық өмірін тұзды теңіз суында Көбеюіне қолайлы орын н/е қоректерін түбінде тіршілік етеді. Осы жерде
өткізетін балықтардың көптеген іздеуде өзара араласып жататын көбейеді, жауларынан қорғанады
түрлері жатады. Әр түрлі балықтар. Денесі ұзынша, ұршық және қоректерін табады. Әр түрлі
горизонттарда тіршілік етеді, осы тәрізді болып келеді де, көбінесе актив тереңдікте таралған скаттар,
белгісіне қарай мынандай жүзеді. Оларға акулалар, сардиналар, камбалалар, тана балықтар өте тайыз
топтарға бөлуге болады. макрелдер жатады. Кейбір түрлері жерлерде, химералар бірсыпыра
мысалы, айбалық судың қозғалысына тереңдікте кездеседі. Алдағы топтың
байланысты пассив қозғалады. өкілдеріне қарағанда нашар жүзеді.

4) Абиссиальдық балықтар.
Теңіздер мен мұхиттардың терең 5) Тұщы су балықтары. Тек қана
6) Өткінші балықтар. Тіршілік 7) Жартылай өткінші
қабаттарын мекендейтін тұщы суларда тіршілік ететін, тіпті
теңіздің тұзсызданған өзен сағасына стадияларының циклдеріне балықтар. Теңіздердің өзен
балықтардың аз ғана топтары. байланысты бір бір мезгілінде
шықпайтын балықтар жатады. Су құятын, тұщы бөліктерінде
Олардың тіршілігі жалпы қоймаларының типтеріне қарай тұщы теңізде, екінші мезгілінде тіршілік етеді. Көбею, кейде
қолайсыз, әрі өте ерекше. Ол үлкен су балықтарын төмендегідей топтарға өзенде тіршілік етеді. Барлық қыстап шығу үшін өзенге
тереңдікте жарықтың болмауы, бөлуге болады. өткінші балықтар өсу, жыныс шығады. Бірақ, нағыз өткінші
температураның төмендігі, күшті 1. Ақпайтын көлдер мен тоспа суларда өнімдерінің жетілу кезеңін балықтардан айырмашылығы,
қысым, өте тұздылық, тіршілік ететін балықтар (табан, теңізде өткізеді де, уылдырық олар өзен бойлап жоғары
өсімдіктердің болмауымен қарабалық, сигалар). шашу үшін өзенге шығады.
2. Жалпы тұщы, ақпайтын және ағын
көтерілмейді. Мұндай
сипатталады. Абиссиальдық Бұған лосось тәрізділер6 бекіре
су балықтары (шортан, алабұға). балықтарға: қаракөз,14табан,
балықтарда көз болмайды, болса балықтар, кейбір майшабақтар
3. Ағынды су балықтары (форель, сазан, жайын жатады.
өте үлкен, кейбір түрлерінде жарық мысал болады.
шығаратын қабілеті болады. аққайран).
Қорытынды:
Балықтар класының көпшілігі сүйекті балықтар тобына жатады. Сүйекті
балықтар барлық су қоймаларында дерлік тараған. Сондықтан да, тіршілік
жағдайларының алуан түрлі болуы олардың түрге бай, көп түрлі болуына
себепті болған. Балықтардың бұл тобының негізгі белгілері мен
құрлысындағы ерекшеліктері мыналар. Скелеті қандай дәрежеде болса да
сүйекті болады. Скелетінің алғашқы сүйектенуін жамылғы немесе тері
сүйектену деп атайды. Эмбриональдық дәуірде, сүйектердің бұл түрі скелеттің
шеміршекті элементтерінен дамымай, терінің дәнекер тканьдерінен дамиды.
Тек 0ана6 ол скелет шем3ршектер3не жабысып жатады. Сондықтан да,
жамылғы сүйектің бұл түрі теріге жабысып жатқан тақташа сияты болады.
Балықтар скелетінің құрамына жабын сүйектен басқа шеміршекті сүйектер
кездеседі. Сүйектің бұл түрі эмбриональдық дәуірде, шеміршектің біртіңдеп
сүйектерінен пайда болады. Гистологиялық қалыптасқан шеміршекті
сүйектердің жоғарыда көрсетілген жамылғы сүйектерден елеулі
айырмашылығы болмайды.

Назар
аударғаныңызға
рақмет!

Ұқсас жұмыстар

КЛАСС ТАРМАҒЫ

Сүйекті балықтар қаңқасы

Сүйекті балықтар

Сүйекті балықтардың отрядтары

Сүйекті балықтар класы

Сүйекті балықтардың қаңқасы

Шеміршекті балықтар Сүйекті балықтар

Балықтар туралы

Қалқымалық - балық денесінің тығыздығының судың тығыздығы арасындағы қатынасы

БАЛЫҚТАРДЫҢ ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІ

Пәндер