Тəрбиенің құралдары

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырыбы: Қазіргі мектептегі тəрбиенің мазмұны

Орындаған: Білісбек Д.
Қабылдаған: Адасканова Ж.
Қазіргімектептегі
Қазіргі мектептегітəрбиенің
тəрбиенің
мазмұны
мазмұны
Жоспар:
I. Қазіргі мектептегі тəрбиенің мазмұны.
II. Тəрбиенің түрлері.
III. Тəрбиенің əдістері.
IV. Тəрбиенің құралдары.
V. Қорытынды.

Білім беру
мазмұнының мәні

XVIII ғасыр аяғы-XIX ғасырдың басында білім беру мазмұнының
ғылыми теориялары қапыптаса бастаған. Алғашында материалдың
сипатта, дидактикалық материализм немесе энциклопедизмтеориясы
деген атпен белгілі болды. Бұл бағытты ұстанғандар білім берудің
негізгi мақсаты оқушыларға ғылымның әр түрлісаласынан көлемді
білім беру деп ұсынушылар болды. Осы мәселетөңірегінде
Я.А.Коменский өз еңбектерінде дидактикалық материализм теориясы
тұрғысынан қарастырған. Сол сияқты XIX ғасырдағы көптеген педагог
ғалымдар да білім беру мазмұнын құрастыруда материалдық теорияны
жақтаған. Қaзipгi кездегі өзінде оқу жоспары мен оқулықтарға талдау
жасауда осы теорияны басшылыққа ұстанып келеміз. Яғни бұл теория
өзінің құндылығын жойған жоқ деген корытынды жасай аламыз.
Екінші теория — білім мазмұнының формальды теориясы. Бұл
теорияны ұстанушыларға Гераклит, Цицерон, Кант, Песталоцци,
Дистервег және тағы басқа ерте кезден педагог-ойшылдарды жатқызуға
болады. Мысалы, Гераклиттің тұжырымы бойынша, “адамды оның
көп білімі ақылды етпейді. Мұны Цицерон да қолдаған.
Мектептің тәрбие жүйесінің пайда болуы,
қалыптасуы, дамуы көптеген объективтік және
субъективтік факторлардың ықпалымен жүретін ұзақ
мерзімді және күрделі процесс болып табылады.
Сонымен қатар ол оқу орнының қызметі мен
айналадағы әлеуметтік ортаға мәнді өзгерістер ендіреді.
Оның нәтижесі көп жағдайда мектеп өмірінде нені,
қалай қашан өзгерту қажетігін анықтай білуге
байланысты. Қателеспес үшін ең алдымен оқу
орнының бүгінгі жағдайы мен келешектегі бейнесін
нақты елестете болжай білу өте маңызды.
Мектептің тәрбие жүйесінің дәл бүгінгі таңдағы
және келешектегі бейнесінің үлгісін жасау оның
қалыптасуы мен дамуы жағдайында қажет болып
табылады.

Тәрбие – диалектикалық процесс, ал, диалектика дегеніміз- (гр.–пікірлесіп отырамын,
талқылап отырамын) – табиғаттың, қоғамның және ой-сана дамуының жалпы заңдары туралы
ғылым. Сонда қарама-қайшылықтар педагогиалық процестің қозғаушы күші болып саналады. Қ-
Қ ішкі және сыртқы болып бөлінеді. Қайшылық – қандай да болсын дамудың, қозғалыстың ішкі
көзін көрсететін категория.

Ішкі қарама-қайшылықтар: Сыртқы қарама-қайшылықтар:
1. Жеке тұлға қажеттіліктері мен оларды қанағаттандыру 1. Қоғам мен мектеп арасындағы қ-қ.
мүмкіндіктері арасындағы қ-қ. Осындай келіспеушіліктер Мектепте мақсат көзделінген процесс болса,
адамды алға жетелейді, ұмтылдырады - өзінің тәрбиесін, ал қоршаған ортаның әсері стихийялы түрде
мінез-құлқын, тәжірибесін молайтады. Осы кезде педагогтың
болады (Мыс., қазіргі жастардың әлеуметтік
қосары мол. Ол жеке тұлғаның қажеттіліктерін, мақсатын,
мүмкіншіліктерін білу қажет. бейнесі қандай- сол қоршаған ортаға
байланысты).
2.Жеке адамның әлеуметтік-мағыналы міндеттері мен оларды 2.Мектеп пен отбасы арасындағы қарама-
орындау мүмкіндіктері арасындағы қ-қ. Қоғамның даму деңгейіне
байланысты баланың ой-өрісі соған сәйкес болу керек. Мыс.
қайшылық.
шығармашылық қабілеті, баланың қызығушылығы. Баланың
демалыс уақытын ұйымдастыруға, спортпен шұғылдануға,
үйірмелерге қатысуға көп жағдайда отбасының жағдайы,
мүмкіндіктері болмайды.
3.Сыртқа ықпалдар мен жеке тұлғаның ішкі ұмтылушылығының 3. Бұқаралық ақпараттық құралдар
арасындағы қ-қ.. Педагог әрдайым тәрбие процесін мақсатты
бағытталған процесс екенін ескереді де, ал баланың талап-тілектері,
арасындағы қарама-қайшылық.
ынта-жігері, ескерусіз қалады.

Мектеп тәрбиесі

Академик В.Г.Афанасьев үлгінің негізгі сапаларын
атай отырып, оған мыналарды жатқызады:
Үлгі ретінде философ В.А.Штоффтың түпнұсқаның –жүйеге ұқсас сай келуі;
пайымдауынша, зерттеу объектісінің бейнесі мен мақсаттылық, яғни оның параметрлерінің жүйе
елесін таныта отырып, оны алмастыра алатын,
алдына қойылған мақсатпен, күтетін
яғни оның зерттелуі сол объекті туралы жаңа
нәтижелерімен сәйкес келуі;
ақпарат беретін ойша көрініспен материалдық субъектілік бағалау қатынасына және үлгіні
тұрғыда бұрын қолданылған жүйені түсінуіміз
жасаушыларға бейтараптық қатынаста болу;
керек түпнұсқаның- жүйенің параметрлерімен және
кейбір детальдарымен алшақтау.
Үлгі жасау процесі кезінде шартты
Үлгі жасау процесі кезінде шартты
түрде 3 кезеңді бөліп алуға тура
түрде 3 кезеңді бөліп алуға тура
келеді:
келеді:
1. Мектеп
1.бейнесін
Мектепжасау.
бейнесін жасау.

Тәрбие жүйесінің үлгісін жасау процесін кезең-кезеңімен
Тәрбие жүйесінің үлгісін жасау процесін кезең-кезеңімен
қарастырамыз және әр кезеңдегі педагог, оқушы, ата-
қарастырамыз және әр кезеңдегі педагог, оқушы, ата-
2. Оқу орнының аналардың бір мақсатқа бағытталған бірлескен тіршілік
2. тәрбие
Оқу орнының аналардың бір мақсатқа бағытталған бірлескен тіршілік
жүйесінің әрекетінің формалары мен әдістерін анықтаймыз.
тәрбие жүйесінің
бір үлгісіне әрекетінің формалары мен әдістерін анықтаймыз.
бір үлгісінеосы Мектеп бейнесін жасау - өте күрделі және ұзаққа созылады.
мектептің Мектеп бейнесін жасау - өте күрделі және ұзаққа созылады.
мектептің
бейнесін осы
ендіру. Мектеп бейнесін жасау-бұл педагогтардың, оқушылардың, ата-
бейнесін ендіру. Мектеп бейнесін жасау-бұл педагогтардың, оқушылардың, ата-
аналар мен өзге де әлеуметтік орта өкілдерінің мектептің
аналар мен өзге де әлеуметтік орта өкілдерінің мектептің
тәрбие жүйесінін нақты немесе болжамды үлгісін жасауға және
тәрбие жүйесінін нақты немесе болжамды үлгісін жасауға және
3. Оқу мекемесінің оның құрылымы мен дамуының жолдарын, субъектілері мен
3. Оқу мекемесінің оның құрылымы мен дамуының жолдарын, субъектілері мен
тәрбие жүйесі құралдарын анықтауға кіріктірілген мүмкіндіктері. Мектеп
тәрбие жүйесі құралдарын анықтауға кіріктірілген мүмкіндіктері. Мектеп
үлгісі мен мектеп бейнесі тәрбие жүйесінін компоненттері мен өзара байланысқан
үлгісі мен мектеп
бейнесін бейнесі тәрбие жүйесінін компоненттері мен өзара байланысқан
бейнесін бірнеше құрамынан тұрады.
нақтылайтын бірнеше құрамынан тұрады.
нақтылайтын
аздаған өзгерістер
аздаған өзгерістер 8
ендіріп өңдеу.
ендіріп өңдеу.
9
Тәрбиенің түрлері

Адамшершілік
тәрбиесінің Экономикалық
негіздері Еңбек тәрбие
Ақыл-ой тәрбиесінің
мәдениеті негізі

Дене тәрбиесі Эстетикалық
тәрбие
Құқық және Экологиялық
саяси тәрбие тәрбие негіздері

Тәрбие әдісі дегеніміз - оқушылардың тұлғалық қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған
тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің өзара байланысты педагогикалық жұмыс тәсілдері. Әдістерді
мұғалім тәрбиенің мақсатына, мазмұнына балалардың жас және дербес ерекшеліктеріне, тәрбиелік
деңгейіне қарай іріктейді. Әдістер тәрбие мақсатына жетуге, оқушыларды қоғамдағы тәртіп ережелерін
үйретуге, адамдармен қарым-қатынас жасауға, олардың жақсы тәжірибесін алуға көмектеседі.
Нәтижесіне қарай топтастырылған тәрбие әдістері:
• адамгершілікті қалыптастыруға бағытталған түрткілер, қатынастар, түсініктер, идеялар тудыратын
әдістер.
• әдептілікті және тәртіптілікті қалыптастыратын әдістер. А.П.Пинкевич тәрбиені екі топқабөліп,
бірінші тобына педагогикалық ұзақ мерзімді әсер ету әдісін, ал екінші тобына өтпелі әдісті, яғни
белгілі-бір жағдайда нәтиже беретін әдістерді енгізген. Жеке тұлғаны қалыптастыруда ұзақ мерзімді
педагогикалық әдістер тиімді деп саналады. Олар: ұзақ мерзімді жаттықтыру, оқыту әдістерінің жүйесі,
тәрбиешінің жеке басының үлгісі.
Қазіргі кезде тәрбие әдістерін жіктеудің 11-ден астам түрлері бар. Солардың ішінде Т.Е.Конникова,
Г.И.Щукина жәнеВ.С.Сластенин жасаған тәрбие әдістері жіктеуінде бірізділік байқалады. Бұл жіктеу
мектептерде қолданылады.
Осыған орай тәрбие әдістері төрт топқа ажыратылады:
• Адамгершілік сананы қалыптастыратын әдістер.
• Іс-әрекет және қоғамдық тәртіп тәжірибесін қалыптастыратын әдістер.
• Тәртіпке, іс-әрекетке ынталандыратын әдістер.
• Мінез-құлық пен іс-әрекетке бақылау жасау, өзін-өзі бақылау, ұйымдастыру және өзіне-өзі баға беруді,
ұйымдастыруды жүзеге асыру әдістері.
Тәрбие құралдары дегеніміз - оқушының адамдық қасиеттерін
Тәрбие құралдары дегеніміз - оқушының адамдық қасиеттерін
қалыптастыратын, мұғалім мен баланың санасына тәуелсіз
қалыптастыратын, мұғалім мен баланың санасына тәуелсіз
материалдар. Тәрбие құралдары:
материалдар. Тәрбие құралдары:

Рухани және
Іс-әрекет Рухани және
материалдық
Іс-әрекет материалдық
түрлері (ойын, мәдениет (өнер,
түрлері (ойын, мәдениет (өнер,
еңбек); қоғам, өмір);
еңбек); қоғам, өмір);

Педагогикалы
Заттар Педагогикалы
Бұқаралық Заттар қ ықпал жасау
Бұқаралық
ақпарат (ойыншыңтар, қ ықпал жасау
ақпарат (ойыншыңтар, құралдары.
құралдары; электронды
электронды
құралдары.
құралдары; есептегіш
есептегіш
машиналар);
машиналар);
Тәрбие жұмысы - бұл жеке тұлғаның неғұрлым
толық дамуына бағытталған мақсатты іс-әрекет.
Педагог -тәрбиешінің есінде ең алдымен
тәрбиешілік және дамытушылык іс-әрекет, ұжымды
ұйымдастыру және дамыту, оқушы тұлғасының
қалыптасу мәселесі тұруы керек.
Қазіргі мектептің жалпы даму тенденциялары
тәрбие жүйесінің болуы, әр мектептегі тәрбие
жұмысын атқаруда түрлі әлеуметтік
институттардың өзара қызмет бөлісіп алуан,
тәрбиешілер қызметінің мақсаттары мен
міндеттерінің өзгеріске ұшырауын, олардың
функцияларын қайта қарауды талап етеді.
Мектептегі іс-шаралардың маңызы ерекше. Мектепте
ұйымдастырылатын іс-шаралардың мақсаты оқушылардың
дүниетанымын дамытып, қалыптастыру, өмір жайлы түсінігін
жетілдіру, мектептегі іс-шаралар оқушылардың көңіл-күйін
көтеріп, мектепке деген жағымды эмоция қалыптастыруы тиіс.
Мектептік іс-шаралар дарынды, жігерлі, оқушылардың өзін-өзі
көрсетуіне, өз орнын түсінуге, ерік жігерін шыңдауға бағытталуы
керек. Оқушыларға жалықпай еңбектенсе, оның нәтижелі
болатынына сенім қалатын осындай іс-шаралар арқылы
олардың көзін жеткізуге болады. Мектеп оқушыларының үлгілі-
өнегелі болуы немесе тәртіп бұзуы тәрбие жұмысының сапасына
байланысты.
Мектептегі оқу-тәрбие істерінде іс-әрекеттің барлық түрлері
кешенді түрде іске асырылады. Әр оқушы өз таңдауымен,
қалауымен, еркімен атқаратын қоғамдық істерді таңдайды.
Мұғалім әр оқушының ішкі қажеттілігін ескереді.

Қорытынды:

Қорыта келе, бүгінде педагогика ғылымы теориясында тәрбие әдістеріне берілген
анықтамада ортақ пікір қалыптаспаған. Оған дәлел педагогикалық еңбектерде
тәрбие әдістеріне берілген әртүрлі сипаттағы, мазмұндағы түсініктемелер. Бұдан
шығатын қорытынды, тәрбие әдістері деп тәрбиенің мақсат – міндеттеріне сай
оқушылардың санасы мен ерік – күшіне ықпал ету, жағымды мінез – құлық
нормаларын қалыптастыру және осы бағытта олардың іс - әрекеттерін ұйымдастыру,
ынталандырудағы тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің өзара бірлескен
әрекеттерінде қолданатын амал – тәсілдер мен құралдарының жиынтығы.
Назар
аударғаныңызға
рақмет!

Ұқсас жұмыстар

Тәрбие әдістері және құралдары

Отбасы тәрбиесінің ерекшеліктері және оның бала әлеуметтенуіне тигізер әсері

Тәрбие мақсатты процесс

Тәрбие бөлімдері

Тəрбие əдістері мен тəсілдері жөнінде түсінік

Педагогикалық процесс

Әлеуметтану түсінігі

БОЛАШАҚ ОҚЫТУШЫЛАРДЫҢ ЭТНОПЕДАГОГИКАЛЫҚ БІЛІМІНІҢ МАЗМҰНЫ

Әлеуметтену және бірегейлік

Тәрбие және оның маңызы

Пәндер